بسم الله الرحمن الرحيم

  فصل اول

خانواده

                 مهرورزي

                                       و محبت

                                                           در لغت و جايگاه كلي آن

محمد رجب زاده

خانواده و جايگاه آن

همانگونه كه در لغت آمده است خانواده عبارت است از خاندان و دودمان كه از قديم الايام ودر تمام نقاط جهان شكل مي گرفته است . حداقل اعضاء يك خانواده دو نفر متشكل از مرد و زن مي باشندكه در قالب پيوند ازدواج در كنار هم قرار گرفته اند سپس فرزنداني به جمع آنها اضافه شده و همچنين خانواده هاي بزرگتري كه در آن پدر بزرگها و مادر بزرگها نيزهستند تشكيل مي شود . خانواده هاي بزرگ  شامل فرزندان ازدواج كرده بخصوص پسرها با همسرانشان و نوه ها در ايران تا  حدود 50 سال قبل بويژه در مناطق روستايي بسيار بودند و با شادي و مهرباني در كنار هم زندگي خوبي داشتند . اغلب در اين گونه خانواده ها نقش اصلي بر دوش پدربزرگ بود و بقيه افراد خانواده از او اطاعت مي كردند . امروزه با توجه به تحولات بزرگي كه در نوع زندگي از نظر شغل ، و بويژه مسكن و ... رخ داده است امكان تشكيل خانواده هاي بزرگ  وجود ندارد و به همين سبب فرزندان بعد از ازدواج تا حدودي ارتباطشان با پدر و مادر كم مي شود . پيروي كردن از سبك زندگي غربي در جوامع اسلامي و كشور ايران و عدم آشنايي و عمل نكردن به سفارشات اسلام و سيره و سنت نبي اكرم (ص) و ائمه معصومين (ع) و بزرگان دين  باعث شده است كه هرروز  صفا و صميميت و مهرباني حاكم بر خانواده هاي ايراني نيز كمرنگ تر شده و معضلات و مشكلات فراواني كه در جامعه ديده مي شود بوجود آيد .. اسلام براي استحكام بنياد خانواده سفارشهاي زيادي دارد و اولين گام تشكيل خانواده يعني ازدواج را امري مقدس و در خور پاداش معنوي مي شمارد . سفارشات اسلام در خصوص خانواده بر مبناي مهرباني و خوشرفتاري  پدر ، مادر و فرزندان و بستگان و خويشان با يكديگر  و تاكيد بر رعايت حقوق متقابل افراد خانواده دارد . بقينا در هر تشكيلات و سازماني كه اين دو اصل مهم  يعني رابطه همراه با مهرورزي و مهرباني و رعايت حقوق يكديگر حاكم باشد ، تشكيلاتي مستحكم و پابرجا خواهد بود و صفا و صميميت بر آن حاكم خواهد گرديد . بنابر اين اگر مي خواهيم محبت و مهرورزي بر خانواده هاي ما حاكم شود لازم است كه ابتدا افراد به وظايف و حقوق خود و ساير افراد خانواده آگاه گردند و چقدر خوبست همانگـــونه كه گرفتن آزمايش را قبل از خواندن صيغه عقد اجباري نموده اند . آموزش خانواده در خصوص وظايف زناشويي و آيين همسرداري  نيز اجباري مي شد تا ديگر شاهد رفتارهاي نادرست گرفته شده از سنتهاي غلط گذشتگان مي باشد ، نباشيم . دختر و پسر بدون آگاهي وتجربه كه با هم ازدواج مي كنند مي خواهند زندگي شيرين خودشان بر اساس نسخه هاي پيچيده شده توسط مادر شوهر ، مادر زن و .... و سنتهاي غلط رايج در جامعه بنا كنند كه  طولي نمي كشد اين زندگي شيرين به تلخي مي گرايد و هنوز جوهر امضاء  سند ازدواج آنها خشك نشده در دفتاتر طلاق حاضر مي شوند .البته نبايد تجربيات ارزنده بزرگترها و سنتهاي گرانبهايي كه از گذشتگان  به ما رسيده است و بكار گيري آنها در استحكام خانواده و شيرنتر شدن زندگي كمك مي كند ناديده گرفت . اندرزهاي مادرانه و پدرانه اي كه ازروي شفقت و براساس آموزه هاي اسلام تجربه شده است و سنتهايي كه امر ازدواج را تسهيل نموده و بكارگيري آن مشكلات زيادي را از دوش يك زوج نوجوان بر    مي دارد .

رعايت اصول زير باعث استحكام بنياد خانواده مي شود :

1- پايبندي به اصول و انجام تكاليف مذهبي  و توكل نمودن به خدا و پيروي از سيره معصومين و بزرگان دين  

2- رعايت حقوق  اعضاء خانواده ( حقوق همسر ، پدر و مادر و فرزندان )

3- محبت و مهرورزي ، شفقت و مهرباني  نسبت به يكديگر

4- عفو و گذشت  در برابر اشتباهات ديگران

5- نظم و انضباط و شناخت حدود و وظايف هر يك از اعضاء خانواده

6-پرهيز از افراط و تفريط در هزينه هاي زندگي

7- صداقت و اعتماد داشتن به يكديگر

8- امانتداري

9- رعايت موازين اخلاقي و پرهيز از مفاسد و امور مبتذل

10- قانع بودن و پرهيز از تجمل گرايي

.

مهرورزي و محبت  :

محبت ، دوستي ، اظهار فروتني ، نرمخوئي ، گشاده روئي ، مهرورزي ، مهرباني ، خدمت خالصانه و بي منت ، اكرام و بزرگداشت مردم ، از جمله ارزشهايي است كه در منابع ديني و سيره وسنت نبوي و خاندان مطهرش موج مي زند .پيامبر بزرگ اسلام رحمه للعالمين ناميده شده است . داراي بزرگترين خلق  پسنديده است ( انك لعلي خلق عظيم ) ، دين اسلام دين محبت و مهروزي است ، سلام پيام مهروززي دو مسلمان به يكديگر است و هر كه در اين كار پيش قدم شود از 70 حسنه پاداش آن 69 حسنه را به خود اختصاص داده است . خداوند متعال در ميان همه اسماء و صفاتش دوست دارد بندگانش كارهايشان با بسم الله الرحمن الرحيم  كه همراه با كلمات رحمت است شروع كنند . ودر ابتداي 113 سوره قرآن كريم اين كلمات رحمت تكرار شده است . او به پيامبرش دستور مي دهد كه به امتش بگويد كه در مقابل 23 سال رسالتم چيزي جز محبت و دوستي براي خاندانم نمي خواهم ( قل لا اسئلكم عليه اجرا الا الموده في القربي )1 . همه مي دانيم كه آب مايه حيات است و سرچشمه آب در خشكي باران است . بندگان اين نعمت بزرگ را باران  رحمت مي  خوانند و درميان بسياري از اقوام و اديان اعتقاد براين است كه هنگام نزول باران دعا قبول مي شود چون رحمت خدا شامل حال بندگان است . واقعا محبت ، رحمت ، مهرورزي و مهرباني چه واژه هاي زيبا و دوست داشتني است و با جان و روحي آدمي چه مي كند و چه مشكلات بزرگي را از او مرتفع مي سازد. سرچشمه اين كلمات زيبا وپرمعنا كجاست ؟ يقينا ذات خداوند عز و جل است در آيات قرآنش و سخنان پايمبر (ص) و اولياءالله و مهمتر از همه در رفتارشان تجلي پيدا كرده است و انسانها را شيفته اين مرام الهي نموده است . رفتارهاي سرشار از رحمت و محبتي كه سرسخت ترين دشمنان در مقابل آن به زانو درآمدند .  

امام سجاد در دعاي مكارم الاخلاق مي فرمايد : ((... و اجر للناس علي يدي الخير ولا تمحقه بالمن  و هب لي معالي الاخلاق و اعصمني من الفخر )) ((خير و نيكي را براي تمام مردم به دست من جاري

---------------------------------------------------

1- قرآن كريم  - سوره شوري – آيه 22

ساز و آن را از كدورت منت گذاري دور دار و خوي عالي را به من عنايت فرما و ازفخر فروشي محافظتم كن 1

پيامبر اكرم (ص) مي فرمايد : (( محبوب ترين اعمال نزد خدا شاد كردن مؤمنين است ))2

حضرت علي (ع) در نامه 53 نهج البلاغه خطاب به مالك اشتر مي فرمايد : (( مهرباني به رعيت و دوست داشتن آنها و لطف در حق ايشان را در دل خود جاي ده و مانند حيواني درنده مباش كه خوردنشان را غنيمت شمري ...)) 3

مقام معظم رهبري فرمودند : (( يكي از كارهاي رسول اكرم (ص) اين بود كه فضاي جامعه را به يك فضاي مهربان و سرشار از مهر و محبت تبديل كند تا همه مردم در آن نسبت به يكديگر محبت بورزند و به چشم حسن ظن به يكديگر نگاه كنند . امروز تكليف ما همين است .)) 4

مهر ورزيدن : (( دوستي كردن . محبت كردن . عاشق بودن. عشق باختن . عشق ورزيدن))5

كمتر از زره نه اي پست مشو مهـر بورز         تا به خلوتگه خورشيـد رسي چرخ زنـان

مهر مي ورزم و اميد كه اين فن شريف       چون هنرهاي دگر موجب حرمان  نشود

                                                                                                                                           حافظ

مهرورزي  : (( عمل مهرورز . كسب مهر و محبت و مهرباني . عشق ورزي))6

پيش از اينت بيش از اين غمخواري عشاق بود

مهـرورزي تو با ما شهره آفـاق بود - حافظ

محبت : دوست داشتن

ازمحبت تلخها شيرين شــود              از محبت مس ها زرين شـــود

ازمحبت خارها گل مي شـود             از محبت سركه ها مل مي شود

                 ازمحبت نار ،  نوري مي شـود           وز محبت ديو ، حوري مي شود    

----------------------------------------------------------------------

1- سنايي فر اكبر-گلچيني از زبور آل محمد (ص) –معاونت آموزشي عقيدتي سياسي نمايندگي ولي فقيه در نيروي مقاومت بسيج- ص22

2و3و4- همان مآخذ – به ترتيب صفحات  24-25-26

5و6-  علي اكبر دهخدا – لغت نامه دهخدا  ذيل كلمات مربوطه

فصل دوم

عواملي كه همراه با محبت و مهرورزي در استحكام خانواده نقش برجسته اي دارند :

ازدواج و روابط محبت آميز  زن و شوهر

فرزندان و رفتار محبت آميز و محترمانه پدر و مادر با آنها

احترام ومحبت به پدر و مادر

خويشاوندان و صله رحم

ازدواج و روابط محبت آميز  زن و شوهر

امر ازدواج كه از قديم الايام در ميان ملل و اقوام مرسوم بوده است در فرهنگ ايراني نيز جايگاه خاصي داشته و دارد .اولين اقدام براي امر ازدواج پس از شناسايي دختر مورد نظر رفتن به خانه پدر دختر با گل و شيريني است . گل نماد محبت و دوستي و مهرورزي و شيريني نشانه شادي و مهرباني با يكديگر است . در اولين گام خانواده داماد  با زبان غير كلامي مي خواهند اعلام دوستي و محبت خود را بيان نمايند . وقتي درب خانه را   مي زنند و از طرف خانواده عروس براي بازكردن در مي آيند اولين نگاه آنها به گل و شيريني مي افتد كه در دست داماد است . پس از نشست و خوش و بش كردن دومين پيام محبت آميز  بيان مي شود و بزرگتر خانواده داماد اعلام مي كند كه با اجازه شما اين آقا پسر ما  شيفته و علاقه مند به دختر خانم شما شده است اگر اجازه فرمائيد  ايشان را به فرزندي قبول فرمائيد . بكار بردن كلمه فرزند دومين پيام مهر و محبت است كه از طرف خانواده داماد اعلام مي شود واگر ماجراي خواستگاري به سلامتي و با روش منطقي و عقلاني به پيش رود  درتمام مراحل آن مهرورزي و محبت نقش اصلي را خواهد داشت و خانواده اي بر اساس و شالوده محبت و مهرباني  بنا خواهد شد .اينها رسوم و سنتهاي بسيار خوبي بوده است كه از ديرباز در فرهنگ ايرانيان وجود داشته البته شكل  آن تغييراتي به خود گرفته است . پس از  ظهور  اسلام و تاكيدات پيامبر (ص) و ائمه معصومين (ع) و سنت و سيره نيكي كه از خود باقي گذاشتن ، ازدواج به عنوان يك امر مقدس وپسنديده  مورد احترام مسلمانان قرار گرفت و برنامه ها و اصول بسيار با ارزش براي حفظ اين پيوند مقدس ارائه نموده است .و همچنين اساس اين پيوند را كه محبت و مهرورزي زوجين نسبت به يكديگر است نيز مورد احترام و تاكيد قرار داده است .

شهيد مطهري در كتاب اخلاق جنسي در اسلام و جهان غرب  مي گويد : (( اسلام محبت عميق و صميمي زوجين را به يكديگر محترم شمرده و به آن توصيه كرده است و تدابيري به كار برده كه اين يگانگي و وحدت هر چه بيشتر و محكمتر باشد . ))1

 1-استاد شهيد مرنضي مطهري – اخلاق جنسي در اسلام و جهان غرب -  ص 77