تره تيزك يا شاهي سرشار از املاح معدني و مانع از رشد سلول‌هاي سرطاني است و از اين گياه در موارد آسم و سرفه و بواسير‌هاي خوني استفاده مي‌شود
"تره تيزك" يا شاهي گياهي يك ساله به ارتفاع 20 تا 30 سانتي متر است كه در نواحي مختلف ايران پرورش مي‌يابد. اين گياه كه داراي نشاسته و روغن است با فرا رسيدن بهار در دسترس ما قرار مي‌گيرد و به عنوان غذا و دارو مصرف مي‌شود.
اين گياه بومي اروپا و شايد غرب آسياست و به احتمال زياد بومي ايران است و سابقه كشت آن به دو هزار سال پيش مي‌رسد.
تره تيزك گياهي خوراكي از تيرة چتريان با نام علمي لپيديوم ساتيوم است و به سبب عطر و طعم تندِ مطبوعش، در سطح وسيعي در مزارع سبزي ايران و بسياري از كشورهاي جهان كشت مي‌شود.
* خواص داروئي:
- از گياه تره تيزك در موارد آسم و سرفه و بواسيرهاي خوني استفاده مي‌شود و بسيار رافع است.
- ضد كمبود ويتامين C است و براي بيماري‌هاي ناشي از كمبود ويتامين C در بدن اثر شفا بخش دارد. يعني آنتي سكوربوتيك است.
- از ريشه تره تيزك براي مرحله دوم سيفيليس استفاده مي‌شود.
- تخم تره تيزك ترشح شير را زياد مي‌كند و به اصطلاح گالاكتاگوگ است.
- جوشانده تخم تره تيزك در شير براي سقط جنين به كار مي‌رود.
- به صورت ضماد براي تسكين درد ضربه به كار مي‌رود.
- تره تيزك از نظر طبيعت طبق نظر حكماي طب سنتي گرم و نسبتا خشك است.
- باز‌كننده گرفتگي‌ها و انسداد مجاري كبد و طحال و صاف‌كننده و مدر بول و خرد‌كننده سنگ مثانه است.
- در تسريع هضم غذا و تحليل باد و گاز و نفخ مفيد است.
در پزشكي امروزي به سبب وجود مواد معدني گوناگون و فراوان در اين گياه، آن را داراي خاصيت قوي ضد اسكوربوت، اشتهاآور، مُدرّ، تصفيه كنندة خون و مفيد در درمان آنژين صدري مي‌دانند.
- شاهي، علاوه بر ويتامين ث داراي مقدار زيادي ويتامين‌هاي "آ، ب، و ب2" است.
- شاهي داراي روغن‌هاي مايع گوگرددار است كه براي مخاط دستگاه تنفس مفيد است.
- مصرف چكيده ترتيزك علاوه بر معالجه امراض دستگاه تنفسي، كرم كش نيز است.
- املاح معدني سرشار از آهن، كلسيم، فسفر، آرسنيك، منگنز، مس، روي و گوگرد است.
- شاهي براي اشخاصي كم خون و مبتلايان به آسم فوق‌العاده مفيد است.شاهي تره تيزك
- شاهي، اشتها آور، نيرو بخش، تصفيه‌كننده خون و ادرار آور است و سنگيني معده و كبد را برطرف مي‌كند.
- مصرف شاهي به كساني كه شن و سنگ كليه و مثانه دارند يا مبتلا به امراض پوستي شده‌اند يا مرض قند دارند يا درد گوش گرفته‌اند توصيه شده است.
- جويدن برگ‌هاي شاهي تازه لثه‌ها را محكم مي‌كند و آنها را سالم نگه مي‌دارد.
- شاهي به علت داشتن ويتامين ث در معالجه بيماري قند و امراض پوستي فوق‌العاده مفيد است.
- شاهي داراي يد، آهن و فسفات است.
- نوع ديگر شاهي، بولاغ اوتي به معناي (بوته يا علف چشمه) است كه داراي يد و فسفر و آهن مي‌باشد و جنبه غذايي و دارويي دارد كه بطور خام و به صورت سالاد و پخته مصرف مي‌شود.
- خنك كننده، ضد اسكوربوت بوده و ترشحات ريه را تغيير شكل مي‌دهد و در بيماري پوست و مرض قند مورد استعمال است و داراي گلوكزيد مي‌باشد.
- شاهي كك مك را كه معمولا در صورت انسان به صورت لكه‌هاي قهوه‌اي رنگ پديدار مي‌شود برطرف مي‌كند. بدين منظور بايد برگ شاهي را كوبيده و در مقداري آب خيس كرده، شبانه روزي يك مرتبه بر روي لكه‌ها بگذارند و آنقدر ادامه دهند تا لكه‌ها برطرف شود.
- شاهي لكه‌هاي سفيد پوست را برطرف مي‌كند. به اين منظور بايد تخم شاهي را كوبيده و با كمي عسل مخلوط كرده و بر روي لكه‌ها قرار مي‌دهند. اين عمل بايد روزي يك مرتبه تكرار شود تا بهبودي كامل به دست آيد.
- شاهي براي رفع بدبوئي زير بغل مفيد است، براي اين منظور بايد صبح ناشتا مقداري شاهي يا تخم شاهي تناول شده و چند روز متوالي تكرار شود.
- شاهي انار ترش را به انار شيرين مبدل مي‌كند. به اين منظور بايد آب شاهي را گرفته و به دفعات مكرر مانند آب در پاي درخت انار ترش چنان ريخته شود كه مورد استفاده ريشه قرار گيرد. در اين صورت ميوه آن به انار شيرين مبدل مي‌شود.
- شاهي از سبزي‌هاي خنك است كه مواد معدني را به بدن مي‌رساند.
- نوشيدن يك فنجان كوچك آب شاهي در صبح و ناشتا، كرم را از بين مي‌برد و سموم بدن را دفع مي‌كند.
- براي التيام زخم‌هاي چركي، از مرهمي كه از شاهي كوبيده و چند قطره روغن زيتون يا بادام به دست مي‌آيد استفاده مي‌شود.