اهمیت حماسه تاریخی غدیر با توجه به رخدادهای روز

حجت الاسلام عباس جعفری فراهانی

در رابطه با غدیر خم و جریانی که در آخرین سفر حجة الوداع پیامبر اکرم (ص) در سال دهم هجرت (قریب دو ماه مانده به رحلت شان) رخ داد، در تاریخ آمده است که جمعیت فراوانی از مسلمانان بین 70 تا 100 هزار نفر حضور داشته اند و پیامبر (ص) در این واقعه تاریخی، موضوع مهمی را برای مسلمانان تشریح و تبیین کرد که همان مسئله وصایت و جانشینی و امامت حضرت امیر المومنین، علی بن ابی طالب (ع) بود.

البته رسول خدا (ص) در طول 23 سال نبوت خود به اشکال مختلف حضرت را معرفی کرده بود که اولین مورد آن در سال سوم بعثت و در جریان ابلاغ آیه شریفه «و أنذر عشیرتک الأقربین» (سوره شعراء/ 26) بود که رسول خدا (ص) به امر الهی، نزدیکان خود از جمله عباس، ابو طالب و سایر عموها و عمو زادگان و اقوامش را دعوت کرده و از آنها سوال کرد که کدام یک از شما آمادگی دارد تا مرا یاری و کمک کند تا خلیفه و جانشین پس از من باشد؟ در آن محفل هیچ کس اعلام آمادگی نکرد. پس از سه بار تکرار شدن این درخواست رسول خدا (ص)، حضرت علی (ع) در حالی که نوجوانی بیش نبود، برخاست و اعلام آمادگی کرد و پیامبر همان جا فرمودند:«این شخص (علی فرزند ابوطالب) برادر، جانشین و خلیفه من، در بین شماست. از او اطاعت کنید...». این ماجرا به عنوان «یوم الإنذار» در تاریخ اسلام معروف شد.

رسول خدا (ص) در مناسبت های دیگری نیز مانند جریان لیلة المبیت (سوره بقره: 207)، پیمان مواخات و برادری بین مسلمانان و در غزوات مختلفی مانند بدر، احد، خندق، خیبر، تبوک و ... که در تاریخ اسلام پیش آمد و در نهایت در حجة الوداع، نیز امیرالمومنین (ع) را به عنوان جانشین و امام و پیشوای مسلمانان پس از خود معرفی کردند که این واقعه در میان تمام مذاهب و فرق اسلامی مشهور و معروف است.

اهمیت این مسئله را در چند نکته می توان متذکر شد، نخست اینکه چون اسلام دین خاتم و پیامبر اکرم، پیامبر خاتم است و تا قیامت دین دیگری جز اسلام برای مردمان نخواهد آمد، خداوند اراده کرده است که بعد از رحلت پیامبر مردم جهان بدون سرپرست و بدون پیشوا و امام و خلیفه نباشند و این لطفی از جانب خداست که مردم را به حال خود رها نکرده و برای هدایت و سعادت آنها برنامه ای قرار داده است. چرا که حضرت حق، دوستدار هدایت و نجات و سعادت انسان هاست و از باب لطف و کرامت خود پیشوایان و امامانی از نسل پیامبر (ص) برای آنها معین و معرفی کرده که این افراد شایستگی این را دارند که مردم را هدایت نموده و با رشد و آگاهی آنها، ایشان را به سعادت برسانند و از فساد و تباهی و گمراهی نجات بخشند.

نکته دیگر در این رابطه از باب مدیریت و نیاز مردم است، مردم از آن جهت که همه اهل علم و دانش نیستند و گاه نمی توانند راه درست را به راحتی از راه فساد بازشناسند - هرچند که در نهاد همه انسان ها راه های سعادت و راه های فساد شناخته شده است و فطرت انسان ها بر پایه خداپرستی و طی مسیر درست و مخالفت با شیطان و هوای نفس است - اما تاریخ نشان داده که انسان ها دچار خطا، گناه و گرفتار فساد می شوند.  چرا که هوای نفس، غرور و تکبر و یا دشمن بزرگی مانند شیطان آنها را به فساد جذب می کند و انگیزه های فساد و انحراف نیز در میان مردم بسیار بالاست.

این موضوع همچنان که در گذشته واقع شده امروز نیز وجود دارد و در آینده نیز ادامه خواهد داشت. انسان ها در زندگی دنیایی گرفتار و درگیر عواملی هستند که مدام او را به فساد و تباهی جذب می کند دنیا طلبی، علاقه به دنیا، تکبر، ریا، حب نفس، خودخواهی و خودنمایی و همچنین تنبلی و سستی و سایر صفات مانند آزار و اذیت دیگران و ظلم و ستم به سایر انسان ها از جمله عواملی هستند که انسان را در این مسیر تهدید می کنند. در چنین شرایطی چه کسانی می توانند از این راه های فاسد در امان باشند؟ مسلماً انسان هایی که به ندای عقل خود گوش فرا می دهند و از بزرگانی که شایستگی نجات آنها را دارند، تبعیت می کنند که همانا پیامبران و جانشینان آنها هستند.

در ماجرای غدیر پیامبر (ص) از سوی خدا مأمور شد تا مردم را به پیروی از انسانی شایسته مانند علیّ بن ابی طالب (ع) دعوت کند.  کسی که اولین مسلمان در میان مردان و اولین ایمان آورنده به پیامبر، اهل تقوا و خودساخته بود و هرگز به دنیا آلوده نشد و در جهاد و مبارزه اولین شخص در کنار رسول خدا (ص) بود و علاوه بر تمام اینها از علم، آگاهی و دانشی فراتر از حد یک بشر برخوردار بود.

یکی از مسایل مورد توجه در غدیر موضوع جلوگیری از بروز اختلاف در جامعه اسلامی است. بر اساس آیات قرآن یکی از اصول مهمی را که خداوند برای نجات و سعادت انسان ها لازم و ضروری برشمرده است مسئله وحدت می باشد وحدت در اسلام اصلی بسیار مهم است.

افراد پس از شهادت به وحدانیت خدا و رسالت پیامبر (ص) دارای یک حریم و حرمت خاص شده و جزو مومنان و مسلمین محسوب می شوند که تکمیل ایمان آنها با چنگ زدن به عروة الوثقی الهی صورت می گیرد که همان اطاعت از جانشین پیامبر (ص) است و تنها در این صورت از گمراهی در امان خواهند بود همچنان که رسول گرامی اسلام فرمود: «انّی تارکٌ فیکم الثقلین؛ کتاب الله و عترتی .... ای مردم من در میان شما دو چیز گرانبها را باقی می گذارم مادم که به این دو چنگ زنید گمراه نخواهید شد...».

اگر این مسیر طی می شد جامعه اسلامی در طول تاریخ در گرداب اختلافات گرفتار نمی گشت، چنانکه تاریخ اسلام نمونه های فراوانی از این اختلافات را ثبت و ضبط کرده است. از جمله در همان اولین مراحل رحلت پیامبر متاسفانه عده ای در سقیفه بنی ساعده، راهی غیر از این مسیر را در پیش گرفتند و از همان روزگار اختلافات فراوانی در میان امت اسلامی رخ داد در حالی که تمامی زحمات و تلاش های پیامبر در طول 23 سال رسالت خود بر این محور بود که مسلمانان چه در زمان حیات ایشان و چه پس از رحلت آن بزرگوار مسیر وحدت و اتفاق را طی کنند اما متاسفانه اینگونه نشد و گروهی فریب شیطان، ریاست و دنیا را خوردند و جامعه اسلامی به دو دسته تقسیم شد که این دو دستگی تا امروز نیز ادامه دارد!؟. بروز چنین رخنه ای در اسلام را یک آسیب بسیار بزرگ برای امت اسلامی دانست که به دلیل عدم وحدت مسلمانان پیش آمد و با ایجاد آن برخی از دستاوردها و برکات غدیر محقق نشد.

اگر مردم از جریان غدیر پیروی می کردند به وحدت می رسیدند، چرا که اهل بیت پیامبر (ص) مردم را به مسیری غیر از مسیر پیامبر (ص) و قرآن راهنمایی و دعوت نمی کنند. متاسفانه شبهات و تهمت هایی که امروز به مکتب اهل بیت (ع) وارد می شود (آنها را اهل اختلاف می دانند) یک دروغ و اتهام است. مکتب اهل بیت (ع)، بنیان گذار، طرفدار و دوستدار وحدت واقعی و پیروی از قرآن و سنت پیامبر (ص)هستند و جان و خون خود را در این راه فدا نموده اند. اما در تبلیغاتی که از سوی دشمنان انجام می شود آنها و پیروان اهل بیت (ع) را به اختلاف و چنددستگی متهم می کنند در حالی که این موضوع حقیقت و واقعیت ندارد.

دستاورد دیگری که به عنوان یکی از برکات غدیرمی توان  از آن نام برد، سعادت و نجات واقعی مردم بود که در نتیجه پیروی از جریان غدیر مردم می توانستند به این موهبت دست یابند. خداوند در آیاتی از قرآن به مردم نوید داده است که اگر شما مسیر صحیح را که راه متقین، صالحان و انبیاء است را طی کنید اهل نجات و سعادت خواهید بود و این در مکتب پیروان غدیر نهفته است.  یعنی پیروان غدیر پیروان راه صحیح قرآن، انبیاء و صلحا هستند که خداوند به آنها وعده داده که این راه، راه نجات است و اراده کرده است که در آخرین مراحل زندگی تاریخ بشریت نیز انسان های صالح هدایت و رهبری مردم را به دست بگیرند همچنان که در قرآن می فرماید:« ... انّ الأرض یرثها عبادی الصالحون (سوره انبیاء/105)؛ ما اراده کردیم که امکانات زمین را به صلحا و شایسته ها بدهیم». صلحا و شایسته گان، همان پیروان واقعی پیامبران و اولیای الهی و معصومین و پیروان واقعی آنان هستند که تمامی صفات نیک و خیر در آنها نهفته است.

ما مسلمانان موظفیم که از حادثه تاریخی «غدیر» درس گرفته، آثار و برکات و دستاوردهای آن را به طور کامل بشناسیم و با درک اهمیت آن و پیروی کامل و درست از این مکتب به سعادت ابدی دست یابیم. یکی از دستاوردهای مهم غدیر در دوره حاضر که غیبت طولانی امام زمان، حضرت مهدی موعود (عج)، می باشد پیروی از اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و تبلیغ و ترویج معارف آنان که همان معارف قرآن کریم و سنت صحیح نبوی (ص) هست. همه مسلمانان به ویژه شیعیان و پیروان اهل بیت (ع) در سراسر جهان با اطاعت و پیروی واقعی از ولی فقیه جامع الشرائط و نائب حضرت حجت (ع) وحدت و اتحاد اسلامی را حفظ نموده و توطئه ها و دسیسه های استکبار و صهیونیزم جهانی مانند جریان تکفیری ها که اختلاف افکنی و ایجاد هرج و مرج و خون ریزی و کشتار مردم بی گناه می باشد را خنثی و آنان را نابود کنند.