بسم الله الرحمن الرحیم 

آشنایی مختصر با امام زمان عجّل الله تعالی فرجه

مطالبی که در ذیل می آید از کتب ارزشمند مرتبط با امام زمان (عج) برای برگزاری مسابقه به مناسبت نیمه شعبان ولادت سراسر نور و برکت امام زمان (عج ) انتخاب شده است و بیشتر سعی شده مستند به روایات و احادیث رسیده از معصومین علیهم السلام باشد . بدیهی است که پژوهش و تحقیق در باره مهدویت نیاز به مطالعه عمیق و گسترده دارد که الحمدلله منابع بسیار ارزشمند در این خصوص وجود دارد .

برای شناخت امام زمان (عج ) راههایی از سوی اندیشمندان محترم و علمای اعلام دین پیشنهاد شده است .حضرت علامه جوادی آملی در کتاب «امام مهدی موجود موعود » آورده است که : «برای شناخت مقام والای امامت و شخصیت منحصر به فرد امام عصر(عج) راههای فراوانی است ، بررسی دعاها و زیارتهایی که از خود امام عصر (عج) رسیده و یا فرموده امامان دیگر باره آن حضرت است از بهترین این راه هاست » . امام مهدی موجود موعود ص 66

همچنین به نظر ایشان والاترین و بهترین راه شناخت رسول خدا (ص)و امامان هدایت علیهم السلام همان راه قلب و فهم شاهدانه الوهیت ،نبوت و امامت است .امام مهدی موجود موعود ص 70

لازم به ذکر است که اکثر مطالب این نوشته مختصر از کتابهای بسیار ارزشم ند :

1- دانشنامه  امام مهدی علیه السلام بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ ( مجموعه 9 چلدی ) تالیف اندیشمند محترم حضرت آیت الله محمدی ری شهری

2- امام مهدی موجود موعود  تالیف عارف و عالم بزرگوار حضرت آیت الله چوادی آملی

استفاده شده است که پزوهندگان و اهل تحقیق پیرامون موضوع مهدویت را به مطالعه این دو اثر ارزشمند توصیه می کنم .

محمد رجب زاده : مدیر مسئول موسسه فرهنگی قرآن و عترت منهاج عشق آباد – زمستان 1400

لزوم شناخت امام در هر عصری

1-زراره-:امام باقر عليه السلام فرمود:«اسلام،بر پنج چيز بنا شده است:بر نماز و زكات و حج و روزه و ولايت». من گفتم:كدام يك از اينها برتر است‌؟

فرمود:«ولايت،برتر است؛چون كليد آن موارد است،و صاحب ولايت است كه راه‌نما[ى مردم] به سوى آن موارد است.بدانيد كه اگر كسى هماره شب‌هايش را به عبادت بگذراند،و روزهايش را روزه بگيرد،و همۀ مالش را انفاق كند،و همۀ عمرش را حج بگزارد،امّا ولايت ولىّ‌ خدا را نشناسد تا تحت ولايت او در آيد و همۀ كارهايش با راه‌نمايى او صورت بگيرد،بر عهدۀ خداوند عز و جل نيست كه به او ثواب دهد،و از مؤمنان هم به شمار نمى‌آيد» -الكافى:ج 2 ص 18 ح 5

2-به نقل از عبد الأعلى-:از امام صادق عليه السلام،در بارۀ [درستىِ‌] سخن تودۀ مردم جويا شدم كه نقل مى‌كنند پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«هر كس بدون امام بميرد،به مرگ جاهلى مرده است.فرمود:«به خدا سوگند،حقيقت دارد».

گفتم:اگر امامى از دنيا رفته و مردى در [منطقه دورى مثل] خراسان باشد و نمى‌داند و نمى‌تواند بداند كه وصىّ‌ امام كيست،آيا معاف نيست‌؟ فرمود:«نه،معاف نيست.امام هنگامى كه از دنيا مى‌رود،حجّت وصىّ‌ او به گردن همشهريان او مى‌آيد [و راه شناسايى او را دارند] و بر كسانى كه نزد او [در آن شهر] حضور ندارند،لازم است كه چون [خبر فوت امام] به ايشان رسيد،به جستجو بيرون بيايند. خداوند عز و جل مى‌فرمايد:«چرا از هر قومى،برخى كوچ نمى‌كنند تا دين را بياموزند و هنگامى كه به سوى قوم خود باز گشتند،آنان را بيم دهند تا شايد حذر كنند؟!»». گفتم:[فرض كنيد] گروهى به جستجو بيرون آمدند؛امّا برخى از ايشان پيش از رسيدن،از دنيا رفتند؟ فرمود:«خداوند عز و جل مى‌فرمايد:«و هر كس هجرت‌كننده به سوى خدا و پيامبر او،از خانه‌اش بيرون آيد،سپس مرگ او را در يابد،پاداش او قطعاً بر خداست» .الكافى:ج 1 ص 378 ح 2

3-به نقل از فضيل بن يسار-:از امام باقر عليه السلام شنيدم كه مى‌فرمود:«هر كس بميرد و امامى نداشته باشد،مردنش به مرگ جاهلى است،و هر كس بميرد و امامش را شناخته باشد،جلو افتادن ظهور و يا عقب افتادن آن،به او لطمه‌اى نمى‌زند،و هر كس بميرد و امام‌شناس باشد،همانند كسى است كه با قائم در خيمۀ او باشد» .الكافى:ج ١ ص ٣٧١ ح ٥،المحاسن:ج١ ص ٢٥٤ ح ٤٨١

سوال 1- بهترین راههای شناخت امام عصر (عج) کدامند ؟

سوال 2- بنا به فرموده امام باقر (ع) پنج چیزی که اسلام بر آن بنا نهاده شده است چیست ؟کدام یک از اینها برتر  است ؟

سوال 3-تکمیل کنید : هرکس بدون امام بمیرد ...... ..... مرده است

سوال 4-  هر كس بميرد و امام‌شناس باشد،همانند كسى است .............

اعمال نیک انسان در گرو پذیرش امام حق است

1- طوسى-به نقل از عمّار بن موسى ساباطى-:به امام صادق عليه السلام گفتم:ابو اميّه يوسف بن ثابت،از شما نقل كرده كه فرموده‌ايد:با ايمان،عملى زيان نمى‌رساند و با كفر،عملى سود نمى‌بخشد.

فرمود:«ابو اميّه از تفسير آن نپرسيد! مقصود من،اين بود كه هر كس امام از خاندان محمّد را بشناسد و ولايتش را بپذيرد،سپس هر كار خيرى را براى خود انجام دهد،از او پذيرفته مى‌شود و پاداشش دو چندان مى‌شود و با شناخت امام است كه از اعمال خير سود مى‌برد.اين،مقصود من بوده است،و همين گونه خداوند،اعمال شايستۀ بندگانى كه ولايت حاكم ستمكارِ نصب نشده از جانب خداى متعال را پذيرفته‌اند،قبول نمى‌كند». عبد اللّٰه بن ابى يعفور به ايشان گفت:آيا خداى متعال نفرموده است:«مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْهَا وَهُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ ﴿نمل-۸۹﴾هر كس نيكى به ميان آورد،پاداشى بهتر از آن خواهد داشت،و آنان از هراس آن روز ايمن اند»؟پس چگونه عمل شايسته به پذيرندۀ حاكمان ستمكار سودى نمى‌بخشد؟

امام صادق عليه السلام فرمود:«آيا مى‌دانى كه مقصود خداى متعال از كار نيك در اين آيه چيست‌؟به خدا سوگند،آن،شناخت امام و اطاعت از اوست،و خداى عز و جل فرموده است:

«وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۹۰﴾هر كس كار زشتى بياورد،صورت‌هايشان در دوزخ فرو مى‌افتد.آيا جز به آنچه كردند،مجازات شدند؟»و مقصود او،از كار زشت،انكار امامى است كه از جانب خداى متعال باشد». سپس امام صادق عليه السلام فرمود:«هر كس روز قيامت به ولايت امامِ‌ ستمكارى نصب نشده از جانب خدا [به محشر] وارد شود و منكر حقّ‌ ما و رد كنندۀ ولايت ما باشد، خداى متعال،او را در روز قيامت به آتش مى‌اندازد»..الأمالى،طوسى:ص ٤١٧ ح ٩٣٩

نهى از انكار امامت امام زمان (عج)

 به نقل از موسى بن جعفر بن وهب بغدادى-:شنيدم كه امام حسن عسكرى عليه السلام مى‌فرمايد:«گويى مى‌بينم كه پس از من در جانشين من اختلاف كرده‌ايد.به هوش باشيد! كسى كه امامان پس از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله را بپذيرد،امّا فرزند مرا انكار كند،مانند كسى است كه همۀ پيامبران و فرستادگان او را بپذيرد،ولى نبوّت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله را انكار كند و منكر پيامبر خدا صلى الله عليه و آله مانند كسى است كه همۀ پيامبران خدا را انكار كرده باشد؛زيرا اطاعت آخرينِ‌ ما،مانند اطاعت از اوّلينِ‌ ما،و انكار آخرينِ‌ ما،مانند انكار اوّلينِ‌ ماست.هان! فرزندم غيبتى دارد كه مردم در آن به ترديد مى‌افتند،جز آن كه خداى عز و جل نگاهش دارد»..كمال الدين:ص ٤٠٩ ح ٨ (با سند معتبر)،أعلام الورىٰ‌:ج ٢ ص ٢٥٢

سوال5- بنا به فرموده امام صادق (ع) مقصود خدای تعالی ازکار نیک وکارزشت چیست ؟

سوال 6- کسی که همه امامان را قبول داشته باشد اما امام زمان (عج) را انکار کند مانند چه کسی است ؟

بشارت‌هاى قرآن کریم در خصوص ظهور منجی

«هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ‌ رَسُولَهُ‌ بِالْهُدىٰ‌ وَ دِينِ‌ الْحَقِّ‌ لِيُظْهِرَهُ‌ عَلَى الدِّينِ‌ كُلِّهِ‌ وَ كَفىٰ‌ بِاللّٰهِ‌ شَهِيداً » سوره فتح – آیه 28

به نقل از ابو بصير-:امام صادق عليه السلام در بارۀ سخن خداى عز و جل:«اوست كه پيامبر خويش را با هدايت و دين حق روانه كرد تا آن را بر همۀ دين‌ها چيره كند،و گواه بودن خداوند، كافى است»فرمود:«به خدا سوگند،هنوز تأويل آن به وقوع نپيوسته است و به وقوع نخواهد پيوست تا آن كه قائم خروج كند،و چون قائم خروج كند،

هيچ كافر به خداى بزرگ و مشرك به امامى باقى نخواهد ماند مگر آن كه خروج امام را ناخوش مى‌دارد،تا آن جا كه اگر كافر يا مشركى در دل صخره‌اى باشد،صخره مى‌گويد:اى مؤمن! كافرى در دل من است.مرا بشكن و او را بكش»كمال الدين:ص ٦٧٠ ح ١٦

-به نقل از عبد الرحمان بن سليط‍‌-:امام حسين عليه السلام فرمود:«دوازده هدايت يافته از ما هستند كه نخستين آنها،امير مؤمنان،على بن ابى طالب،و آخرين آنها،نهمين نفر از نسل من است و او امام قيام كننده به حق است.خداوند،زمين را پس از مردنش با او زنده مى‌كند و دين حق را بر همۀ دين‌ها با دستان او چيره مى‌كند،هر چند مشركان را خوش نيايد.او را غيبتى است كه گروه‌هايى در آن مرتد مى‌شوند و برخى ديگر بر دين،استوار مى‌مانند؛امّا آزار مى‌بينند و به ايشان گفته مى‌شود:اگر راست مى‌گوييد،«اين وعده[ى ظهور] كى محقّق مى‌شود؟»

به هوش كه شكيبا بر آزار و تكذيب در غيبت او،هم‌درجۀ جهادگرى است كه پيش روى پيامبر خدا شمشير مى‌زند»..كمال الدين:ص ٣١٧ ح ٣،عيون أخبار الرضا عليه السلام:ج ١ ص ٦٨ ح ٣٦

به نقل از محمّد بن فضيل-:از امام كاظم عليه السلام در بارۀ سخن خداى عز و جل: « يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ »(سوره صف – آیه 8) «مى‌خواهند نور خدا را با دهان‌هايشان خاموش كنند»پرسيدم.

فرمود:«مى‌خواهند ولايت امير مؤمنان عليه السلام را با دهان‌هايشان خاموش كنند»

گفتم:«و خداوند،نورش را تمام مى‌كند»[يعنى چه‌؟]

فرمود:«خداوند،امامت را كامل مى‌كند؛زيرا فرمود:«مؤمنان به خدا و پيامبرش و نورى كه نازل كرديم».نور،همان امام است».

گفتم:«پيامبرش را با هدايت و دين حق فرستاد»[يعنى چه‌؟]

فرمود:«او كسى است كه پيامبرش را به اعلام ولايت وصيّش فرمان داد و ولايت همان دين حق است».

گفتم:«تا آن را بر همۀ دين‌ها چيره شازد»[يعنى چه‌؟].

فرمود:«[اسلام را] هنگام قيام قائم،بر همۀ دين‌ها چيره مى‌كند»..الكافى:ج ١ ص ٤٣٢ ح ٩١

«وَ قُلْ‌ جٰاءَ الْحَقُّ‌ وَ زَهَقَ‌ الْبٰاطِلُ‌ إِنَّ‌ الْبٰاطِلَ‌ كٰانَ‌ زَهُوقاً».الإسراء:٨١.

به نقل از ابو حمزه-:امام باقر عليه السلام در بارۀ سخن خداى عز و جل:«و بگو:حق آمد و باطل رفت.بى گمان،باطل از ميان رفتنى است»فرمود:«هنگامى كه قائم قيام كند،دولت باطل مى‌رود».الكافى:ج ٨ ص ٢٨٧ ح ٤٣٢،بحار الأنوار:ج ٥١ ص ٦٢ ح ٦٢.

،طوسى-به نقل از گروهى از بزرگان،از حكيمه،در گزارش ولادت امام مهدى عليه السلام-:وجود سَرورم را احساس كردم و صداى امام ابو محمّد،حسن عسكرى عليه السلام،را شنيدم كه مى‌گفت:«اى عمّه! پسرم را به من بده».من پرده از سَرورم بر گرفتم كه ديدم در سجده است و هفت جايگاه سجده‌اش را روى زمين نهاده است و بر ساعد دست راستش نوشته شده است: «وَ قُلْ‌ جٰاءَ الْحَقُّ‌ وَ زَهَقَ‌ الْبٰاطِلُ‌ إِنَّ‌ الْبٰاطِلَ‌ كٰانَ‌ زَهُوقاً».«حق آمد و باطل رفت.بى گمان، باطل از ميان رفتنى است».الغيبة،طوسى:ص ٢٣٩ ح ٢٠٧،بحار الأنوار:ج ٥١ ص ١٩ ح ٢٧

«اِعْلَمُوا أَنَّ‌ اللّٰهَ‌ يُحْيِ‌ الْأَرْضَ‌ بَعْدَ مَوْتِهٰا قَدْ بَيَّنّٰا لَكُمُ‌ الْآيٰاتِ‌ لَعَلَّكُمْ‌ َعْقِلُونَ‌». الحديد:١٧.

«بدانيد كه خداوند،زمين را پس از مرگش زنده مى‌كند.نشانه‌ها را برايتان روشن كرديم تا شايد دريابيد»

-به نقل از سلام بن مستنير-:امام باقر عليه السلام در بارۀ سخن خداى متعال:«بدانيد كه خداوند،زمين را پس از مرگش زنده مى‌كند.نشانه‌ها را برايتان روشن كرديم تا شايد دريابيد» فرمود:«خداوند عز و جل زمين را پس از مرگش-يعنى پس از كفر ورزيدن زمينيان؛چرا كه كافر، مرده شمرده مى‌شود-،با دستان قائم،زنده مى‌كند»کمال الدين:ص ٦٦٨ ح ١٣

«وَ لَقَدْ كَتَبْنٰا فِي الزَّبُورِ مِنْ‌ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ‌ الْأَرْضَ‌ يَرِثُهٰا عِبٰادِيَ‌ الصّٰالِحُونَ‌» الأنبياء:١٠٥. «و در زبور،پس از ذكر نوشتيم كه زمين را بندگان صالحم به ارث مى‌برند»

به نقل از عبد اللّٰه بن الحسن،از پدرش-:امام باقر عليه السلام فرمود:

«[مقصود از بندگان صالح در] سخن خداى عز و جل:«زمين را بندگان صالحم به ارث مى‌برند»، ياران مهدى عليه السلام در آخر الزمان هستند».تأويل الآيات الظاهرة:ج ٢ ص ٦٦٢ ح ١٤،الغيبة،نعمانى:ص ٢٤ (با عبارت مشابه).

مجمع البيان: «زمين را بندگان صالحم به ارث مى‌برند».گفته شده:يعنى زمين بهشت را بندگان فرمان‌بردارم به ارث مى‌برند.اين،نظر ابن عبّاس،سعيد بن جبير و ابن زيد است.در اين صورت،مانند آيۀ«و زمين را به ارث به ما داد»و آيۀ«كسانى كه پرديس را به ارث مى‌برند»مى‌شود. .تأويل الآيات الظاهرة:ج ١ ص ٣٣٢ ح ٢٢.

 حکومت مستضعفان

«وَ نُرِيدُ أَنْ‌ نَمُنَّ‌ عَلَى الَّذِينَ‌ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ‌ وَ نَجْعَلَهُمْ‌ أَئِمَّةً‌ وَ نَجْعَلَهُمُ‌ الْوٰارِثِينَ‌»القصص:٥

گفته شده:مقصود،همين زمين معروف است كه امّت محمّد،آن را پس از فتح و راندن كافران،به ارث مى‌برند،همان گونه كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«زمين برايم در هم پيچيد و شرق و غرب زمين را به من نشان دادند و به زودى،فرمان‌روايى امّتم به همه جاى آن كه نشانم دادند،مى‌رسد».اين سخن ابن عبّاس،مطابق با گزارشى ديگر است.

ابو جعفر (امام باقر عليه السلام ) فرموده است:«مقصود،ياران مهدى عليه السلام در آخر الزمان هستند».مجمع البيان:ج ٧ ص ١٠٦،بحار الأنوار:ج ٩ ص ١٢٦.

خلافت مؤمنان

« وَعَدَ اللّٰهُ‌ الَّذِينَ‌ آمَنُوا مِنْكُمْ‌ وَ عَمِلُوا الصّٰالِحٰاتِ‌ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ‌ فِي الْأَرْضِ‌ كَمَا اسْتَخْلَفَ‌ الَّذِينَ‌ مِنْ‌ قَبْلِهِمْ‌ وَ لَيُمَكِّنَنَّ‌ لَهُمْ‌ دِينَهُمُ‌ الَّذِي ارْتَضىٰ‌ لَهُمْ‌ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ‌ مِنْ‌ بَعْدِ خَوْفِهِمْ‌ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لاٰ يُشْرِكُونَ‌ بِي شَيْئاً وَ مَنْ‌ كَفَرَ بَعْدَ ذٰلِكَ‌ فَأُولٰئِكَ‌ هُمُ‌ الْفٰاسِقُونَ‌ ».النور:٥٥.

«خداوند به كسانى از شما كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‌اند،وعده داده است كه حتماً آنان را در زمين،جانشين [خود] كند،همان گونه كه پيشينيان آنها را جانشين كرد و دينى را كه برايشان پسنديده،به سودشان مستقر سازد و هراسشان را به ايمنى تبديل كند.تنها مرا مى‌پرستند و چيزى را شريكم نمى‌كنند و هر كس پس از آن،ناسپاسى كند،فاسق [و از دين بيرون رفته ] است».

حديث

٢٤٤.الغيبة ،طوسى-به نقل از عمرو بن هاشم-:اسحاق بن عبد اللّٰه بن على بن الحسين (زين العابدين عليه السلام )^]در بارۀ اين آيه:«به خداى آسمان و زمين،سوگند كه آن حق است،

همچنان كه سخن مى‌گوييد»،فرمود:«قيام قائم از خاندان محمّد،[منظور] است و در بارۀ آن،نازل شده است:«خداوند به كسانى از شما كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‌اند،وعده داده است كه حتماً آنان را در زمين جانشين [خود] كند،همان گونه كه پيشينيان آنها را جانشين كرد و دينى را كه برايشان پسنديده،به سودشان مستقر سازد و هراسشان را به ايمنى تبديل كند».الغيبة،طوسى:ص ١٧٦ ح ١٣٣

سوال7- بنا به فرموده امام صادق (ع) تأویل آیه 28 سوره فتج چه زمانی بوقوع خواهد پیوست ؟

سوال 8- منظور از « مُتِمُّ نُورِهِ » در آیه 8 سوره صف چیست ؟

سوال 9- برساعد دست راست امام زمان (عج) کدام آیه قرآن نوشته شده بود ؟

سوال 10- کدام آیه قرآن مژده به حکومت رسیدن مستضعفان را می دهد و این حاکمیت در چه زمانی اتفاق خواهد افتاد ؟

سوال 11- خلافت مؤمنان در کدام سوره و آیه قرآن نوید داده شده است ؟

زندگى امام مهدى‌عليه السلام

مهدى‌عليه السلام،از اهل بيت پيامبرصلى الله عليه و آله است

به نقل از ابو الطفيل،از امام على عليه السلام-:پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود:«اگر جز يك روز از روزگار نمانده باشد،خداوند،مردى از اهل بيتم بر مى‌انگيزد كه آن را از عدل پر كند، همان گونه كه از ستم پر شده است»..سنن أبى داوود:ج ٤ ص ١٠٧ ح ٤٢٨٣

-به نقل از محمّد بن حنفيّه،از امام على عليه السلام-:پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«مهدى، از ما اهل بيت است.خدا [كار او را] در يك شب،سامان مى‌دهد» سنن ابن ماجة:ج ٢ ص ١٣٦٧ ح ٤٠٨٥

به نقل از زِر،از عبد اللّٰه-:پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود:«دنيا از ميان نمى‌رود تا آن كه مردى از خاندانم،و همنام من،فرمان‌رواى عرب شود». سنن الترمذى:ج ٤ ص ٥٠٥ ح ٢٢٣٠

به نقل از احمد بن عمر-:مردى نزد امام باقر عليه السلام آمد و به ايشان گفت:شما خاندانى هستيد كه خداى-تبارك و تعالى-به شما رحمتى ويژه بخشيده است.

امام باقر عليه السلام در پاسخ او فرمود:«شُكر خدا،ما چنين هستيم.كسى را به گم‌راهى در نمى‌آوريم و او را از هدايت،بيرون نمى‌بريم.دنيا از ميان نمى‌رود تا آن كه خداى عز و جل مردى را از ما اهل بيت بر مى‌انگيزد كه به كتاب خدا عمل مى‌كند و كار زشتى از شما نمى‌بيند،مگر آن كه ردّش مى‌كند»..الكافى:ج ٨ ص ٣٩٦ ح ٥٩٧

مهدى‌عليه السلام،از نسل على‌عليه السلام و فاطمه عليهاالسلام است

٢٦٩.الكافى -به نقل از امام صادق عليه السلام-:پيامبر صلى الله عليه و آله روزى خندان و گشاده‌رو بيرون آمد.

مردم به ايشان گفتند:اى پيامبر خدا! خداوند،هميشه خندانت بدارد و بر شادى‌ات بيفزايد!

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«هيچ روز و شبى نيست،جز آن كه خداوند در آن روز و شب،تحفه‌اى به من مى‌دهد.خدايم امروز تحفه‌اى برايم فرستاده كه تاكنون مانند آن را به من نداده بود! جبرئيل نزدم آمد و سلام خدايم را به من رساند و گفت:اى محمّد! خداوند عز و جل،هفت تن از بنى هاشم را برگزيده كه مانند آنها را تاكنون نيافريده است و از اين پس هم نمى‌آفريند:تو-اى پيامبر خدا-كه سَرور پيامبرانى،و على بن ابى طالب،وصىّ‌ تو و سَرور وصيّان،و حسن و حسين،دو سبط‍‌ تو و سَرور سبطها، و حمزه عمويت،سَرور شهيدان،و جعفر،پسرعمويت،پرواز كننده همراه فرشتگان در هر جاى بهشت كه بخواهد،و قائم از شما-كه عيسى بن مريم،چون خداوند،او را به زمين فرود مى‌آورد-،پشت سر او نماز مى‌خواند،از نسل على و فاطمه و از فرزندان حسين»..الكافى:ج ٨ ص ٤٩ ح ١٠،بحار الأنوار:ج ٥١ ص ٧٧ ح ٣٦.

مهدى‌عليه السلام،نهمين نفر از نسل حسين‌عليه السلام است

٢٨٧.الكافى -به نقل از ابو بصير-:امام باقر عليه السلام فرمود:«نُه امام،پس از حسين بن على عليهما السلام هستند كه نهمين آنها،قائم ايشان است»..الكافى:ج ١ ص ٥٣٣ ح ١٥،الإرشاد:ج ٢ ص ٣٤٧

به نقل از سلمان فارسى-:بر پيامبر صلى الله عليه و آله وارد شدم.ديدم كه حسين عليه السلام بر پاهاى ايشان نشسته و پيامبر صلى الله عليه و آله چشم و دهان او را مى‌بوسد و مى‌فرمايد:«تو آقا و آقازاده‌اى.تو امام و امام‌زاده اى و پدر امامانى.تو حجّت و فرزند حجّت و پدر حجّت‌هاى نُه گانه از نسلت هستى؛حجّت‌هايى كه نهمين آنها،قائم ايشان است».الخصال:ص ٤٧٥ ح٣٨،كمال الدين:ص٢٦٢ ح٩

-به نقل از حسين بن خالد از امام رضا عليه السلام،از پدرانش عليهم السلام-:پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«حسن و حسين،امامانِ‌ امّتم پس از پدرشان و سَرور جوانان بهشتى اند.

مادرشان،سَرور زنان جهانيان است و پدرشان سَرور وصيّان.از نسل حسين،نُه امام اند كه نهمين آنها،قائم از فرزندانم است.اطاعت از آنان،اطاعت از من و نافرمانى از آنان،نافرمانى از من است.از منكران فضيلت ايشان و ضايع كنندگان حرمتشان،پس از خود،به خدا شكايت مى‌كنم و خدا براى سرپرستى و يارى خاندانم و امامان امّتم،

مهدى‌عليه السلام،نسل چهارم امام رضاعليه السلام است

٣٠١.كمال الدين -به نقل از ريّان بن صلت-:به امام رضا عليه السلام گفتم:تو صاحب اين امر (ولايت) هستى‌؟

فرمود:«من صاحب اين امر هستم؛امّا آن كسى نيستم كه زمين را از عدالت پر كند،آن گونه كه از ستم پر شده است،و چگونه همو باشم با آن كه ناتوانى بدنى‌ام را مى‌بينى‌؟قائم،كسى است كه چون قيام كند،در سنّ‌ پيرى،ولى به شكل جوانان است.پيكرش چنان نيرومند است كه اگر دست به سوى بزرگ‌ترين درخت زمين ببرد،مى‌تواند آن را ريشه‌كن كند و اگر در كوهستان فرياد برآورد،صخره‌ها خرد مى‌شوند.عصاى موسى و انگشتر سليمان،همراه اوست.او از چهارمين نسل من است.خدا او را در پردۀ خود-تا آن گاه كه بخواهد-پنهان مى‌كند و سپس او را ظاهر مى‌كند و زمين را با او از عدل و داد پر مى‌كند،همان گونه كه از جور و ستم پر شده است»كمال الدين:ص ٣٧٦ ح ٧

مهدى‌عليه السلام فرزند امام عسكرى‌عليه السلام است

٣٠٥.كمال الدين -به نقل از ابو على بن همّام-:شنيدم كه محمّد بن عثمان عمرى-كه خدا روحش را پاك بدارد-مى‌گويد:شنيدم كه پدرم مى‌گويد:نزد امام حسن عسكرى عليه السلام بودم كه از ايشان در بارۀ حديثى كه از پدرانش نقل شده است،پرسيدند كه:«زمين از حجّت خدا بر خلقش تا روز قيامت خالى نمى‌ماند»و«هر كس بميرد و امام زمانش را نشناسد،به مرگ جاهلى مرده است».

فرمود:«اين،حقيقت دارد،همان گونه كه روز،حقيقت دارد».

به امام گفته شد:اى فرزند پيامبر خدا! حجّت و امامِ‌ پس از تو كيست‌؟

فرمود:«پسرم محمّد،امام و حجّت پس از من است.هر كس بميرد و او را نشناسد،به مرگ جاهلى مرده است»كمال الدين:ص ٤٠٩ ح ٩

سوال 12 – دلیل اینکه امام زمان از نسل پیامبر است چیست ؟

سوال 13- امام زمان (عج) چندمین نسل از امام حسین (ع) است؟

سوال14-امام حسن عسکری (ع) چگونه امام بعد از خود را معرفی کرد ؟

مادر امام زمان (ع)

مادر امام مهدى‌عليه السلام

 مادر امام زمان عليه السلام نرگس است و سوسن،صقيل،صيقل،ريحانه،حكيمه،مليكه، ^[2]مريم ^[3]و خمط‍‌ هم گفته شده است

به نقل از جابر بن عبد اللّٰه انصارى،در ذكر حديث لوح در توصيف مهدى عليه السلام-:ابو القاسم محمّد بن حسن،حجّت خداى متعال بر خلقش و قائم است.مادرش،كنيزى به نام نرگس است.درودهاى خدا بر همۀ ايشان باد!كمال الدين:ص ٣٠٥-٣٠٧ ح ١

امامِ‌ پس از ابو محمّد (امام عسكرى عليه السلام ) پسرش است كه به نام پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ناميده شده و كنيۀ همو را بر وى نهاده‌اند و پدرش فرزندى جز او در آشكار و نهان بر جاى ننهاده و وى را به عنوان جانشينى غايب به آن گونه كه پيش‌تر ذكر كرديم،بر جاى نهاده است.زمان ولادتش،شب نيمۀ شعبان سال دويست و پنجاه و پنج و مادرش،كنيزى فرزنددار به نام نرگس است.الإرشاد:ج ٢ ص ٣٣٩

تاريخ تولّد امام‌عليه السلام

،طوسى-به نقل از حكيمه،دختر امام جواد عليه السلام-:ابو محمّد (امام عسكرى عليه السلام ) نيمۀ شعبان سال ٢٥٥،در پى من فرستاد و فرمود:«اى عمّه! امشب،افطارت را نزد من قرار بده [و در خانۀ ما باش] كه خداى عز و جل تو را با [تولّد] ولىّ‌ و حجّتش بر خلقش خوش‌حال مى‌كند.او جانشينم پس از من است».الغيبة،طوسى:ص ٢٣٤ ح ٢٠٤

امام مهدى عليه السلام در سامرّا،شب نيمۀ شعبان سال ٢٥٥ هجرى،پيش از سپيدۀ صبح متولّد شد.خداوند،حكمت و سخن فيصله دهنده و آخر را همان گونه كه به يحيى در خردسالى داد،به امام مهدى عليه السلام نيز در كودكى و خردسالى عطا كرد و در پنج سالگى وى را امام قرار داد.مجموعة نفيسة (تاج المواليد):ص ٦١.

محلّ‌ ولادت

با توجّه به اقامت اجبارى امام عسكرى عليه السلام در سامرّا ^[4]طبعاً فرزند ايشان يعنى امام مهدى عليه السلام در آن شهر متولّد شده است و روايات و تواريخ مشهور شيعى نيز همين معنا را تأييد كرده‌اند.

حكيمه دختر امام جواد عليه السلام گفت:ابو محمّد [حسن] عسكرى عليه السلام مرا به نزد خود فرا خواند و فرمود:«اى عمّه! امشب افطار نزد ما باش كه شب نيمۀ شعبان است و خداى متعال،امشب حجّت خود را كه حجّت او در روى زمين است،ظاهر مى‌سازد».

گفتم:مادر او كيست‌؟

فرمود:«نرجس».

گفتم:فداى شما شوم! اثرى در او نيست.

فرمود:«همين است كه به تو مى‌گويم».

آمدم و چون سلام كردم و نشستم.نرجس آمد كه كفش مرا بردارد.گفت:اى بانوى من و بانوى خاندانم! حالتان چه‌طور است‌؟

گفتم:تو بانوى من و بانوى خاندان من هستى.

از كلام من ناخرسند شد و گفت:اى عمّه‌جان! اين چه فرمايشى است‌؟

بدو گفتم:اى دختر جان! خداى متعال،امشب به تو فرزندى عطا مى‌فرمايد كه در دنيا و آخرت،آقاست.

نرجس خجالت كشيد و شرم كرد.

چون از نماز عشا فارغ شدم،افطار كردم و در بستر خود قرار گرفتم و خوابيدم و در دل شب براى اداى نماز برخاستم و آن را به جاى آوردم،در حالى كه نرجس خوابيده بود و هيچ اتّفاقى در وى مشهود نبود.سپس براى تعقيبات نشستم.پس از آن نيز دراز كشيدم و هراسان بيدار شدم؛ولى او همچنان خواب بود.سپس برخاست و نماز گزارد و خوابيد.

بيرون آمدم و در جستجوى فجر به آسمان نگريستم و ديدم فجر اوّل،دميده است و او در خواب است.شك بر دلم عارض گرديد،كه ناگاه ابو محمّد (امام عسكرى عليه السلام ) از محلّ‌ خود فرياد زد:«اى عمّه! شتاب مكن كه اين جا،كار نزديك شده است!».

نشستم و به قرائت سورۀ سجده و سورۀ يس پرداختم.در اين اثنا،او هراسان بيدار شد.من به نزد او پريدم و بدو گفتم:خدا نگهدارت باشد! آيا چيزى احساس مى‌كنى‌؟

گفت:اى عمّه! آرى.

گفتم:خودت را جمع كن و دلت را استوار دار.اين همان است كه به تو گفتم.

من و نرجس را ضعفى فرا گرفت.به آواز سَرورم به خود آمدم و جامه را از روى او برداشتم و ناگهان سَرور خود را ديدم كه در حال سجده است و مواضع سجودش بر زمين است.او را در آغوش گرفتم،كه ديدم پاك و نظيف است.

آن گاه ابو محمّد (امام عسكرى عليه السلام ) فرياد برآورد كه:«اى عمّه! فرزندم را نزد من بياور».او را نزد ايشان بردم و ايشان دو كف دست او را گشود و فرزند مرا در ميان آن قرار داد و دو پاى او را بر سينۀ خود نهاد و سپس زبانش را در دهان او گذاشت و دستش را بر چشمان و گوش و مفاصل وى كشيد و سپس فرمود:«اى فرزندم! سخن بگو».گفت:«أشهد أن لا إله إلّااللّٰه وحده لا شريك له و أشهد أنّ‌ محمّداً رسول اللّٰه»و سپس بر امير مؤمنان و امامان درود فرستاد تا آن كه به پدرش رسيد و زبان در كشيد.

سپس ابو محمّد (امام عسكرى عليه السلام ) فرمود:«اى عمّه! او را نزد مادرش ببر تا بر او سلام كند.آن گاه به نزد من برگردان».او را بردم و بر مادرش سلام كرد و باز گردانيدمش و در مجلس نهادمش.سپس فرمود:«اى عمّه! چون روز هفتم فرا رسيد،نزد ما بيا».

چون صبح شد،آمدم تا بر ابو محمّد عليه السلام سلام كنم.پرده را كنار زدم تا از سَرورم تفقّدى كنم؛ولى او را نديدم.گفتم:فداى شما شوم! سَرورم چه مى‌كند؟

فرمود:«اى عمّه! او را به آن كسى سپردم كه مادر موسى،موسى را به وى سپرد».

چون روز هفتم فرا رسيد،آمدم و سلام كردم و نشستم.فرمود:«فرزندم را به نزد من بياور».و من سَرورم را-كه در خرقه‌اى بود-آوردم و با او همان كرد كه اوّل بار كرده بود.سپس زبانش را در دهان او گذاشت و گويا شير و عسل به وى مى‌دهد.

سپس فرمود:«اى فرزند! سخن بگو».او گفت:«أشهَدُ أن لا إلهَ‌ إلّااللّٰهُ‌»و بر محمّد و امير مؤمنان و امامان طاهر درود فرستاد تا آن كه به پدرش رسيد.سپس اين آيه را

تلاوت فرمود:«بِسم اللّٰه الرّحمن الرّحيم وَ نُرِيدُ أَنْ‌ نَمُنَّ‌ عَلَى الَّذِينَ‌ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ‌ وَ نَجْعَلَهُمْ‌ أَئِمَّةً‌ وَ نَجْعَلَهُمُ‌ الْوٰارِثِينَ‌»القصص:٥

«ما مى‌خواهيم كه بر مستضعفان زمين،منّت نهيم و آنان را امامان و وارثان قرار دهيم و آنان را بر زمين چيره سازيم و به فرعون و هامان و آنچه را كه از آن بيم داشتند،نشان دهيم»».

موسى بن محمّد،راوى اين روايت،گويد:از عقبۀ خادم در بارۀ اين قضيّه پرسيدم.

گفت:حكيمه راست گفته است .كمال الدين:ص ٤٢٤ ح ١

سوال15- نام مادر امام زمان چیست ؟

سوال 16- تاریخ تولد امام زمان و محل تولد ایشان کجاست ؟

سوال17- اولین آیه قرآنی که امام زمان در روز هفتم  تولد خواندند چه بود ؟

سخن گفتن امام‌عليه السلام پس از تولّد

به نقل از سيّارى-:نسيم و ماريه برايم گفتند:هنگامى كه صاحب الزمان از دل مادرش بيرون آمد،بر زانوانش نشست و دو انگشت اشاره‌اش را راست گرفت و سپس عطسه كرد و فرمود:«ستايش،ويژۀ خداى جهانيان است.خدايا! بر سَرورمان محمّد و خاندان او درود فرست! بنده‌اى ياد كنندۀ خدا نه مغرور و نه متكبّر»و سپس فرمود:«ستمكاران پنداشتند كه حجّت خدا از ميان رفته است.اگر به ما اجازۀ سخن داده مى‌شد،ترديد از ميان مى‌رفت».كمال الدين:ص ٤٣٠ ح ٥،

نام‌هاى امام‌عليه السلام

الف-همنام و هم‌كنيۀ پيامبر صلى الله عليه و آله

واژۀ«اسم»در لغت عرب،گاه به معناى نام خاصّى است كه در آغاز ولادت بر كودك نهاده مى‌شود و از آن به«عَلَم»تعبير مى‌گردد و گاه براى كنيه و يا لقب به كار مى‌رود.

معمولاً نام خاصّ‌ افراد (عَلَم)،يكى است؛ ^[5]ولى تعدّد كنيه و لقب خصوصاً در تاريخ گذشتۀ عرب فراوان است.گفتنى است كه در بسيارى از موارد،لقب از شهرتى برخوردار مى‌گردد كه براى معرّفى اشخاص،بيش از نام اصلى كارآرايى دارد.

لقب‌هاى امامان اهل بيت عليهم السلام نيز بيش از نامشان كاربرد داشته و دارد و از اين رو آنان بيشتر با لقب معرّفى مى‌شوند.

نام امام دوازدهم،همان نام اصلى و معروف پيامبر خاتم صلى الله عليه و آله است،كه بر پايۀ شمارى از احاديث،تصريح به نام او،قبل از ظهورش ممنوع است. ^[6]گفتنى است كه در برخى از روايات،«احمد»و«عبد اللّٰه»نيز نام ايشان شمرده شده است.

امام دوازدهم لقب‌هاى فراوانى دارد ^[7]كه مشهورترينِ‌ آنها«مهدى»است.

كنيه‌هاى امام‌عليه السلام

.دلائل الإمامة -در ذكر تبار امام مهدى عليه السلام-:او جانشين حسن بن على بن محمّد عليهم السلام است و كنيه‌هايش:ابو القاسم،ابو جعفر و كنيۀ يازده امام ديگر است دلائل الإمامة:ص ٥٠١.

اقسام القاب امام مهدى عليه السلام

القاب امام مهدى عليه السلام را به چند دسته مى‌توان تقسيم كرد:

اوّل:لقب‌هاى مشترك با ساير امامان،مانند:حجّت،حجّت خدا،صاحب الأمر،صاحب الزمان و خليفة اللّٰه.

دوم:لقب‌هايى كه به ويژگى‌هاى امام مهدى عليه السلام اشاره دارد مانند:خاتم الأئمّه، بقيّة اللّٰه،غائب،قائم و منتظر.

سوم:لقب‌هايى كه به فضاى سياسى-امنيتى دوران غيبت صغرا و زمامداران ستمگر آن زمان اشاره دارد كه اخبار قيام آن امام عليه السلام به آنها رسيده بود و در صدد بودند كه به هر نحو،او را بيابند و همچون امامان پيش از او به شهادت برسانند، مانند:سيّد،صاحب الدار،غريم ^[8]و خلف صالح.

ستمگر آن زمان اشاره دارد كه اخبار قيام آن امام عليه السلام به آنها رسيده بود و در صدد بودند كه به هر نحو،او را بيابند و همچون امامان پيش از او به شهادت برسانند، مانند:سيّد،صاحب الدار،غريم ^[9]و خلف صالح.

1-بقيّة اللّٰه (ذخيرۀ خدا)    2-حجّت اللّٰه   3-حجّت    4-قائم   ⁵-منتظَر   ⁶-منتقم  ⁷-مُضطَر   ⁸-مأمول(مايۀ اميد)    ⁹-صاحب الامر    ¹0-صاحب الدار    11-خَلَف صالح (جانشين شايسته)    13-طاهر     14-سيّد    15-غريم«غريم (طلبكار)»    ¹6-خاتم اوصيا     17-خاتم امامان

سوال 18- معروفترین نامها و کنیه  و لقبهای امام زمان چیست ؟

پنجم:طول عمر امام‌عليه السلام

کمال الدين -به نقل از سعيد بن جبير-:امام زين العابدين عليه السلام فرمود:«ويژگى‌اى از نوح در قائم است و آن،طول عمر اوست» كمال الدين:ص ٣٢٢ ح ٥

مَثَل او،مَثَل خضرعليه السلام است

كمال الدين -به نقل از احمد بن اسحاق بن سعد اشعرى-:بر ابو محمّد،امام عسكرى عليه السلام وارد شدم و مى‌خواستم جانشين پس از او را از او جويا شوم.بى آن كه من بپرسم،فرمود: «اى احمد بن اسحاق! مَثَل او در اين امّت،مَثَل خضر عليه السلام است.مَثَل او مَثَل ذو القرنين است.به خدا سوگند،غيبتى خواهد كرد كه جز كسانى كه خداى عز و جل آنان را بر عقيده به امامت او،استوار كرده و به دعا براى تعجيل در فَرَجش موفّقشان نموده،از هلاكت رهايى نمى‌يابند».

گفتم:اى مولاى من! آيا نشانه‌اى هست كه دلم به آن مطمئن شود؟

پسر با زبان عربى و شيوايى تمام فرمود:«من،بقيّة اللّٰه در زمين اويم و انتقام‌گيرنده از دشمنانش.پس اى احمد بن اسحاق! پس از ديدن اصل حقيقت،در پى نشانه مباش».

شاد و خوش‌حال بيرون آمدم.فردا دوباره باز گشتم و گفتم:اى فرزند پيامبر خدا! شادى‌ام از منّتى كه بر من نهادى،فراوان است؛امّا ويژگى خضر و ذو القرنين كه گفتى در او هست،چيست‌؟

فرمود:«طول غيبت،اى احمد!».

گفتم:اى فرزند پيامبر خدا! غيبت او طول مى‌كشد؟

فرمود:«آرى،به خدايم سوگند،تا آن جا كه بيشتر معتقدان به او از اين عقيده باز مى‌گردند و كسى نمى‌ماند،جز آن كه خداى عز و جل ولايت ما را از او پيمان گرفته و ايمان را در دلش نبشته و با روحى از خود،تأييدش كرده است.اى احمد بن اسحاق! اين كارى از كارهاى الهى و رازى از رازهاى خدا و غيبى از غيب‌هاى خداست.آنچه را به تو دادم، برگير و آن را پوشيده بدار و از سپاس‌گزاران باش تا فرداى قيامت در عليّين با ما باشى»..كمال الدين:ص ٣٨٤ ح ١

مَثَل او،مَثَل عيسى‌عليه السلام است

.الغيبة ،طوسى-به نقل از ابو بصير-:شنيدم كه امام باقر عليه السلام مى‌فرمايد:«چهار ويژگى از چهار پيامبر،در صاحب اين امر (قيام) هست:ويژگى‌اى از موسى عليه السلام،ويژگى‌اى از عيسى عليه السلام،ويژگى‌اى از يوسف عليه السلام،ويژگى‌اى از محمّد صلى الله عليه و آله.

ويژگى‌اى كه از موسى عليه السلام است،بيم و انتظار اوست،و ويژگى‌اى كه از يوسف عليه السلام است غيبتش،و ويژگى‌اى كه از عيسى عليه السلام است،ادّعاى درگذشتن او،با آن كه زنده است،و ويژگى‌اى كه از محمّد صلى الله عليه و آله است،قيام مسلّحانه است».الغيبة،طوسى:ص ٤٢٤ ح ٤٠٨

سوال 19-امام زمان  (عج) از حضرت نوج چه ویژگی دارد ؟

سوال 20-امام زمان در پاسخ سوال احمدبن اسحاق که به امام عسکری گفت : اى مولاى من! آيا نشانه‌اى هست كه دلم به آن مطمئن شود؟ چه فرمود ؟

سوال  21- از حضرت عیسی و حضرت محمد علیهماالسلام چه ویژگیهایی در امام زمان است ؟

غيبت امام مهدى(عج)

خبر دادن پيامبر(ص) از غيبت امام مهدى(ع)

كمال الدين -با سندش به نقل از ابو بصير،از امام صادق عليه السلام،از پدرانش- : نقل كردند كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«مهدى،از فرزندان من است.نام او،نام من و كنيۀ او،كنيۀ من است.شبيه‌ترين مردم به من در خلقت و اخلاق است.غيبت او و حيرت مردم چنان خواهد بود كه مردم از دين‌شان گم‌راه مى‌شوند و در اين هنگام،او به سان شهابى نورافشان مى‌آيد و زمين را از عدل و داد مى‌آكند،همان گونه كه از ظلم و ستم پر شده است».كمال الدين:ص ٢٨٧ ح ٤

خبر دادن امام على(ع) از غيبت امام مهدى‌عليه السلام

كمال الدين -با سندش به نقل از اصبغ بن نباته-:بر امير مؤمنان،على بن ابى‌طالب عليه السلام،وارد شدم.او را ديدم كه در فكر فرو رفته و آرام بر زمين مى‌كوبد.

گفتم:اى امير مؤمنان ! چرا شما را انديشناك مى‌بينم و بر زمين مى‌كوبى‌؟آيا علاقه‌اى به آن دارى‌؟

فرمود:«نه،به خدا سوگند،تا كنون يك روز هم به زمين و دنيا رغبتى نورزيده‌ام؛ امّا در انديشۀ مولودى از نسل خودم هستم كه يازدهمين فرزند من است.او همان مهدى است كه زمين را از عدالت پر مى‌كند،همان گونه كه از ظلم و ستم پر شده است.او حيرت و غيبتى دارد كه گروه‌هايى در آن،گم‌راه و گروه‌هايى ديگر، ره‌نمون مى‌شوند».

گفتم:اى امير مؤمنان،آيا اين مى‌شود؟

فرمود:«آرى،همان گونه كه به دنيا مى‌آيد،و تو كجا و آگاهى از اين امر كجا،اى اصبغ بن نباته! آنان برگزيدگان اين امّت به همراه نيكان اين عترت اند».كمال الدين:ص ٢٨٨ ح ١،الكافى:ج ١ ص ٣٣٨ ح ٧

خبر دادن امام عسكرى(ع) از غيبت امام مهدى(ع)

كمال الدين -با سندش به نقل از ابو على بن همّام-:شنيدم كه محمّد بن عثمان عمرى-كه خدا روحش را پاك بدارد-مى‌گويد:شنيدم كه پدرم [عثمان بن سعيد عمرى] مى‌گويد:

من نزد ابو محمّد،حسن بن على (امام عسكرى عليه السلام )،بودم كه از ايشان در بارۀ حديثى كه از پدرانش نقل شده است،سؤال شد.حديث،اين بود كه:«زمين تا روز قيامت،از حجّت خدا بر خلقش خالى نمى‌ماند و هر كس بميرد و امام زمانش را نشناسد،به مرگ جاهلى مرده است».امام عليه السلام پاسخ داد:«اين حديث،حقيقت دارد،همان گونه كه روز،حقيقت دارد».به ايشان گفته شد:اى فرزند پيامبر خدا! حجّت و امام پس از تو كيست‌؟فرمود:

«پسرم محمّد،كه امام و حجّت پس از من است.هر كس بميرد و او را نشناسد،به مرگ جاهلى مرده است.هان! او غيبتى دارد كه نادانان در آن،حيران مى‌مانند و باطل‌گرايان،در آن،هلاك مى‌گردند و وقت‌گذاران [براى ظهورش]،دروغ مى‌گويند.او [پس از غيبت] قيام مى‌كند و من گويى پرچم‌هاى سپيد برافراشته در بالاى سرش را بر بلندى‌هاى كوفه مى‌بينم».كمال الدين:ص ٤٠٩ ح ٩

سوال 22- پیامبر (ص)  باچه توصیفی از غیبت امام زمان (عج) خبر داد؟

سوال 23- حضرت علی (ع) این جمله « آنان برگزيدگان اين امّت به همراه نيكان اين عترت اند». را در باره چه کسانی فرموده است ؟

سوال 24-  امام حسن عسکری (ع) امام و حجت بعد از خود را چگونه معرفی فرمود ؟

دو غيبت كوتاه و بلند

الكافى -با سندش به نقل از اسحاق بن عمّار-:امام صادق عليه السلام فرمود:«قائم،دو غيبت دارد:يكى كوتاه و ديگرى طولانى.در غيبت نخست،جز خواصّ‌ شيعه، جاى او را نمى‌دانند و در غيبت ديگر،جز خواص و بستگانش جاى او را نمى‌دانند»..الكافى:ج ١ ص ٣٤٠ ح ١٩،الغيبة،نعمانى:ص ١٧٠ ح ٢

مردم،ظهور امام(ع) را به دليل طولانى شدن غيبتش،بعيد مى‌شمرند

.الغيبة ،نعمانى-با سندش به نقل از زائدة بن قُدامه-:امام صادق عليه السلام فرمودند:«قائم چون قيام كند،مردم مى‌گويند:اين كجا بود؟! او كه استخوان‌هايش هم پوسيده بود؟!».الغيبة،نعمانى:ص ١٥٤ ح ١٣ وص ١٥٥ ح ١٤

سوال 25- علت اینکه برخی از مردم ظهور امام زمان (عج) را بعید می دانند چیست ؟

اشاراتى به حكمت غيبت امام مهدى(ع)

1- چرایی گفتگو در باره غیبت امام زمان (عج)

چرا باید در باره غیبت گفتگو و بحث و بررسی کرد ؟حضرت آیت الله جوادی آملی می فرماید : «هدف از گفتگو در باره غیبت امام زمان (عج) اولا و بالذّات ،کشف چرایی غیبت آن وجود مبارک نیست ، بلکه آن است که مؤمن منتظر ، وظیفه خویش را در زمان این غیبت حکیمانه باز شناسد و آن گاه دریابدکه آیا به وظیفه خویش عمل می کند یا نه .» کتاب امام مهدی موجود موعود – ص 128

2-آزمودن همۀ حكومت‌ها

.الغيبة ،نعمانى-با سندش به نقل از هشام بن سالم-:امام صادق عليه السلام فرمود:«اين امر (قيام) روى نمى‌دهد،تا آن كه هيچ گروهى از مردم نماند،جز آن كه بر مردم حكومت كنند،براى اين كه كسى نگويد:اگر ما حاكم مى‌شديم،عدالت مى‌ورزيديم ! سپس قائم به حق و عدالت،قيام مى‌كند»الغيبة،نعمانى:ص ٢٧٤ ح ٥٣

3-آزمودن و ناب كردن مردم

الغيبة ،نعمانى-با سندش به نقل فرات ابن احنف-:امام جعفر صادق عليه السلام از پدرانش عليه السلام نقل كرد:«فُرات در روزگار امير مؤمنان عليه السلام طغيان كرد.امام و دو فرزندش،حسن و حسين،سوار شدند و بر قبيلۀ ثقيف گذشتند.آنان گفتند:على آمده است تا آب را باز گرداند. على عليه السلام فرمود:"هان! به خدا سوگند كه من و اين دو فرزندم،كشته خواهيم شد و خداوند،مردى از فرزندانم را در آخر الزمان به خونخواهى ما بر خواهد انگيخت و او را از مردم،پنهان مى‌كند تا گم‌راهان مشخّص شوند و نادان‌ها بگويند:خدا را با خاندان محمّد،كارى نيست!"»..الغيبة،نعمانى:ص ١٤٠ ح ١

4-بيعت بر گردن نداشتن

.كمال الدين -با سندش به نقل از عبد العظيم بن عبد اللّٰه حسنى،از محمّد بن على بن موسى بن جعفر بن محمّد بن على بن حسين بن ابى طالب،از پدرش،از پدرانش عليهم السلام-:امير مؤمنان عليه السلام فرمود:«قائم ما،غيبتى دور و دراز دارد و شيعه را مى‌بينم كه در روزگار غيبتش،مانند گلّه‌هاى در پى مرتع،به اين سو و آن سو مى‌روند و آن را نمى‌يابند.هان ! هر كس از آنان كه بر دينش استوار بماند و دلش به سبب به درازا كشيدن غيبت امامش،سخت نگردد،روز قيامت در بهشت،هم‌تراز من خواهد بود». سپس فرمود:«قائم ما،هنگامى كه قيام مى‌كند،بيعت هيچ كس را به گردن ندارد و به اين خاطر است كه ولادتش پنهان و وجودش غايب مى‌ماند» كمال الدين:ص ٣٠٣ ح ١٤

5-اگر ظاهر شود،كشته مى‌شود

.الكافى -با سندش به نقل از زراره-:شنيدم كه امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد:«قائم،قبل از قيامش،غيبتى دارد كه در آن دوره،بيمناك از كشته شدن است».الكافى:ج ١ ص ٣٤٠ ح ١٨

6-جارى شدن سنّت‌هاى پيامبران(عليهم السلام) در بارۀ او

.كمال الدين -با سندش به نقل از حنان بن سدير،از پدرش-:امام صادق عليه السلام فرمود:

«قائم ما،غيبتى دور و دراز دارد».

به ايشان گفتم:اى فرزند پيامبر خدا! براى چه‌؟

فرمود:«زيرا خداوند اراده كرده است كه سنّت‌هاى مربوط‍‌ به غايب شدن پيامبران،در بارۀ قائم عليه السلام بى‌استثنا جارى شود و-اى سدير-گزيرى نيست جز اين كه تمام دورۀ غيبت آنان،جارى شود.خداوند متعال مى‌فرمايد: «شما همۀ حالت‌ها را پشت سر مى‌گذاريد» ؛يعنى سنّت‌هاى پيشينيان،در بارۀ شما جارى خواهد شد»..كمال الدين:ص٤٨٠ ح ٦،علل الشرائع:ص ٢٤٥ ح ٧

7-بيرون آمدن وديعه‌هاى خدا

.كمال الدين -با سندش به نقل از محمّد بن ابى عمير،از كسى كه برايش نقل نمود-: به امام صادق عليه السلام گفتم:چرا امير مؤمنان،على عليه السلام،از همان آغاز،با مخالفانش نجنگيد؟

فرمود:«به خاطر آيه‌اى در كتاب خداى متعال: «اگر [مؤمنان از كافران] جدا مى‌شدند، كافرانِ‌ آنها را به عذابى دردناك،عذاب مى‌كرديم» . ^[10]

گفتم:مقصود از جدايى آنها چيست‌؟

فرمود:«مؤمنانى كه در صُلب برخى كافران به وديعت نهاده شده بودند.

و قائم،همين گونه است.ظهور نمى‌كند تا وديعه‌هاى خداوند عز و جل [از صلب پدرانشان] بيرون آيند (متولّد شوند).پس چون قيام كند،بر دشمنان خدا چيره مى‌شود و آنها را مى‌كشد».كمال الدين:ص ٦٤١،علل الشرائع:ص ١٤٧ ح ٢،بحار الأنوار:ج ٥٢ ص ٩٧ ح ١٩.

سوال 26- شناخت حکمت غیبت امام زمان (عج) برای فرد منتظر چه فایده ای دارد ؟

سوال 27- چه حکمتهایی برای غیبت امام زمان (عج) وجود دارد ؟دلایل

سوال 29- یکی از دلایل طولانی شدن غیبت « بيرون آمدن وديعه‌هاى خدا» است یعنی چه ؟

حكمت غيبت امام مهدى عليه السلام

با عنايت به نكاتى كه اشاره شد،مى‌توان گفت:احتمال قوى،آن است كه اصلى‌ترين حكمت غيبت امام مهدى عليه السلام،فراهم نبودن زمينۀ سياسى و اجتماعى براى جهانى شدن اسلام است و اين حكمت،تنها هنگام ظهور او براى عموم مردم، قابل فهم است،چنان كه امام صادق عليه السلام در تبيين حكمت غيبت مى‌فرمايد:

إنَّ‌ وَجهَ‌ الحِكمَةِ‌ فى ذٰلِكَ‌ لا يَنكَشِفُ‌ إلّابَعدَ ظُهورِهِ‌،كَما لا يَنكَشِفُ‌ وَجهُ‌ الحِكمَةِ‌ لِما أتاهُ‌ الخِضرُ عليه السلام مِن خَرقِ‌ السَّفينَةِ‌،وَ قَتلِ‌ الغُلامِ‌،وَ إقامَةِ‌ الجِدارِ لِموسىٰ‌ عليه السلام إلّا وَقتَ‌ افتِراقِهِما. ^[11]

حكمت اين كار،جز پس از ظهورش،آشكار نمى‌شود،همان گونه كه حكمت سوراخ كردن كشتى و كشتن جوان و بنا كردن ديوار از سوى خضر عليه السلام براى موسى،تا هنگام جدايى‌شان،آشكار نشد.

بنا بر اين،ساير آنچه در تبيين حكمت غيبت امام مهدى عليه السلام در احاديث اسلامى آمده (و در عناوين و روايات پيشين بدان اشاره شد)،به گونه‌اى به اين حكمت باز مى‌گردد و يا مطلبى است كه به تناسب فهم مخاطب،بيان شده است.

مثلاً يكى از عوامل زمينه‌سازى سياسى حكومت جهانى امام مهدى عليه السلام،اين است كه مردم جهان،انواع حكومت‌هاى مدّعى عدالت و آزادى و حقوق بشر را بيازمايند و عملاً به اين نتيجه برسند كه جز رهبرى الهى خاندان رسالت نمى‌تواند عدالت را در جهان برقرار سازد.امام صادق عليه السلام به اين حكمت اشاره فرموده است:

ما يَكونُ‌ هٰذَا الأَمرُ حَتّىٰ‌ لا يَبقىٰ‌ صِنفٌ‌ مِنَ‌ النّاسِ‌ إلّاوَ قَد وُلّوا عَلَى النّاسِ‌،حَتّىٰ‌ لا يَقولَ‌ قائِلٌ‌:إنّا لَو وُلّينا لَعَدَلنا،ثُمَّ‌ يَقومُ‌ القائِمُ‌ بِالحَقِّ‌ وَ العَدلِ‌. ^[12]

اين امر (قيام) روى نمى‌دهد تا آن كه هيچ گروهى از مردم نماند،جز آن كه بر مردم،حكومت كند،براى اين كه كسى نگويد:اگر ما حاكم مى‌شديم،عدالت مى‌ورزيديم ! سپس قائم به حق و عدالت،قيام مى‌كند.

بنا بر اين،حكمت ايجاب مى‌كند امامى كه ذخيرۀ الهى براى اقامۀ عدل در سراسر جهان است،پيش از فراهم شدن زمينۀ حكومت جهانىِ‌ او،در پردۀ غيبت بماند؛چرا كه در غير اين صورت،همانند اجداد بزرگوارش به دست زمامداران ظالم،شهيد خواهد شد.به اين حكمت،در كلام امام صادق عليه السلام اشاره شده،آن جا كه مى‌فرمايد:

إنَّ‌ لِلقائِمِ‌ غَيبَةً‌ قَبلَ‌ أن يَقومَ‌،إنَّهُ‌ يَخافُ‌-وَ أَومَأَ بِيَدِهِ‌ إلىٰ‌ بَطنِهِ‌-يَعنِى القَتلَ‌. ^[13]

قائم،قبل از قيامش،غيبتى دارد كه در آن دوره،بيمناك از كشته شدن است.

بديهى است كه مقصود از«ترس»،ترس از شهادت نيست؛چرا كه امام مهدى عليه السلام همچون اجداد بزرگوارش،عاشق شهادت در راه خداست؛بلكه ترس او، از اين است كه با كشته شدن،او وعدۀ الهى مبنى بر جهانى شدن اسلام،تحقّق نيابد و هدف بزرگ همۀ انبياى الهى-يعنى استقرار عدالت همه جانبۀ اجتماعى-محقّق نگردد.

با تأمّل در حكمت غيبت امام مهدى عليه السلام روشن مى‌شود كه مسئوليت پيروان اسلام در جهت زمينه‌سازى براى جهانى شدن اين آيين،بسيار سنگين است.آنچه در تبيين حكمت غيبت در بارۀ آزموده شدن خلق در دوران غيبت امام مهدى عليه السلام آمده، ^[14]مى‌تواند اشاره به مسئوليت سنگين مسلمانان،بويژه پيروان امام مهدى عليه السلام در ايّام غيبت او باشد.در اين باره در تبيين مفهوم انتظار،توضيحات لازم ارائه خواهد شد.

سوال 30- اصلی ترین حکمت غیبت امام زمان علیه السلام چیست و وظیفه منتظران ظهور در این مورد چیست ؟

سوال 31- راز اصلی غیبت امام زمان (ع) کی آشکار می شود ؟

بركات تكوينى امام غايب

1-بقاى نظام جهان

الكافى -با سندش به نقل از ابو حمزۀ ثمالى-:به امام صادق عليه السلام گفتم:آيا زمين بدون امام مى‌ماند؟

فرمود:«اگر زمين بدون امام باشد،در هم فرو مى‌ريزد»الكافى:ج ١ ص ١٧٩ ح ١٠

2-نعمت نهان و هدايت پنهان

الكافى -با سندش به نقل از ابو اسحاق سبيعى،از برخى از ياران مورد اعتماد امير مؤمنان عليه السلام-:امير مؤمنان عليه السلام اين سخنرانى را بر منبر كوفه انجام داد و نوشت شد:«بار خدايا! تو را ناگزير،حجّت‌هايى در زمينت بايد؛حجّتى از پىِ‌ حجّتى بر خلقت،كه آنان را به دين تو رهبرى كنند و دانشِ‌ تو را به آنان بياموزند تا پيروانِ‌ دوستانت پراكنده نشوند؛خواه اين حجّت،آشكار باشد و نافرمان‌روا،و خواه پنهان و در انتظار.اگر چه جسمش،در حال آتش‌بس مردم [با دشمن]،از آنان پنهان باشد،امّا دانش ديرين و منتشر آنان،از مردم،نهان نيست و آدابشان،در دل‌هاى مؤمنان،پا برجاست و به آنها عمل مى‌كنند».

ايشان در جاى ديگر اين سخنرانى مى‌فرمايد:«اينان چه اندك اند! به همين جهت است كه بساط‍‌ دانش جمع مى‌شود،وقتى حاملانى نباشند كه آن را نگه دارند،و آن گونه كه از علما شنيده‌اند،روايتش كنند و دانش آنان را تصديق كنند.بار خدايا! من مى‌دانم كه بساط‍‌ علم،يك‌پارچه برچيده نمى‌شود و مايه‌هاى آن،از ميان نمى‌رود و تو زمينت را از حجّتى براى خودت بر خلقت،خالى نمى‌گذارى-چه حجّتى آشكار،امّا نافرمان‌روا و چه ترسان و گم‌نام-تا حجّت تو از بين نرود و دوستانت-پس از آن كه هدايتشان نفرمودى-گم‌راه نشوند؛امّا اينان كجايند؟و چندند؟آنان به شماره،كمترين اند و [ليكن] پُرارج‌ترين كسان نزد خدايند»..الكافى:ج ١ ص ٣٣٩ ح ١٣،الغيبة،نعمانى:ص ١٣٦ ح ٢،بحار الأنوار:ج ٢٣ ص ٥٤ ح ١١٦.

3-خورشيد در پس ابر

كمال الدين -با سندش به نقل از اسحاق بن يعقوب-:از محمّد بن عثمان عَمرى (نايب امام زمان عليه السلام ) خواستم كه نوشتۀ مرا كه در آن از برخى مسائل مشكل پرسيده بودم،به امام برساند.[او رساند و] در توقيعى كه مولايمان صاحب الزمان عليه السلام به خطّ‍‌ خود نوشته شده بود[،آمده بود]...:«و امّا علّت وقوع غيبت،خداوند عز و جل مى‌فرمايد:

«اى مؤمنان! از چيزهايى نپرسيد كه اگر آشكار شوند،بدتان مى‌آيد».چنين است كه هر يك از پدرانم،جز اين نبود كه بيعتى از سوى طاغوتِ‌ زمانه بر او تحميل شده بود؛ ولى من هنگامى كه خروج مى‌كنم،بدون بيعت هيچ يك از طاغوت‌ها قيام مى‌كنم. و امّا چگونگى بهره بردن از من در روزگار غيبتم،مانند سود بردن از خورشيد است،هنگامى كه ابر،آن را از ديده‌ها مى‌پوشاند.من،امان زمينيان هستم،همان گونه كه ستارگان،امان آسمانيان اند.پس دريچۀ سؤال را از آنچه به كارتان نمى‌آيد، ببنديد و آگاهى از آنچه را بِدان مكلّف نشده‌ايد،بر خود باز نكنيد و براى تعجيل در فَرَج،دعا كنيد،كه همين،مايۀ گشايش امور شماست.سلام بر تو،اى اسحاق بن يعقوب و نيز پيروان هدايت!»كمال الدين:ص ٤٨٣-٤٨٥ ح ٤

امام زمان علیه السلام در توقیع مبارک به شیخ مفید فرمود :ما در مراعات حال شما سهل انگار نیستیم و هرگز شمارا فراموش نمی کنیم وگرنه سختیها و تنگناهای بسیاری به شما می رسیدو دشمنان شمارا نابود می کردند . کتاب امام مهدی موجود موعود ص 138 به نقل از الاحتجاجج2 ص 598

سوال 32- اینکه امام صادق (ع) فرمود اگر « اگر زمين بدون امام باشد،در هم فرو مى‌ريزد» مربوط به کدام اثر تکوینی امام غایب است ؟

سوال 33- در زمان غیبت بنا به فرمایش امام زمان علیه السلام انجام چه کاری باعث گشایش امور مردم می شود ؟

سوال 34-بنا به توقیع مبارک امام زمان (ع) به شیخ مفید اگر یاری امام زمان (ع) در زمان غیبت نبود چه می شد ؟

نائبان چهارگانه امام مهدى (عج)

1-نايب نخست:عثمان بن سعيد العمرى

عثمان بن سعيد بن عمرو عَمرى، ^[15]نخستين نايب خاص امام مهدى عليه السلام است كه اين منصب را در دورۀ امام هادى عليه السلام و امام عسكرى عليه السلام نيز بر عهده داشته و نهاد وكالت را رهبرى كرده است.او پس از شهادت امام عسكرى عليه السلام در مدّت كوتاهى، ^[16]مسئوليت نيابت از امام عصر عليه السلام را به عهده داشت

2-نايب دوم:محمّد بن عثمان

محمّد بن عثمان بن سعيد،فرزند نائب اوّل و وكيل امام عسكرى عليه السلام و امام مهدى عليه السلام بود كه در زمانى طولانى،نزديك به پنجاه سال،وكالت امام عسكرى عليه السلام و امام مهدى عليه السلام را به عهده داشت.او همانند پدر خويش،منزلتى خاص و ويژه در نزد امامان عليهم السلام داشت.امام حسن عسكرى عليه السلام به احمد بن اسحاق دربارۀ او و پدرش فرموده است:

عَمرى و فرزند او مورد اعتماد من هستند و آنچه به تو برسانند،از سوى من رسانده‌اند و آنچه بگويند از جانب من گفته‌اند.پس سخن آن دو را گوش فرا ده وفرمان آن دو را اطاعت كن،كه آنها مورد اعتماد و امين هستند

3-نايب سوم:حسين بن روح

ابوالقاسم حسين بن روح نوبختى،سومين نايب خاص امام مهدى عليه السلام است كه در حدود سال ٣٠٥ق به اين سِمَت منصوب گرديده است.او فردى دانشمند و متّقى از خاندان بزرگ و دانشور نوبختيان بود و با بزرگان آن طايفه،آمد و شد داشت.

در دوران نيابت محمّد بن عثمان،حسين بن روح،يكى از دستياران ده نفرۀ او در بغداد بود.در سال‌هاى پايانى عمر محمّد بن عثمان،برخى از امور مالى به وى موكول شده بود.

در هنگام مرگ محمّد بن عثمان و با وجود حضور برخى از افراد سرشناس همچون ابوسهل نوبختى و جعفر بن احمد بن متيل،حسين بن روح از طرف امام مهدى عليه السلام به اين سِمَت منصوب شد و نيابت او مورد پذيرش عالمان شيعى و پيروان اهل بيت عليهم السلام قرار گرفت

4-نايب چهارم:على بن محمّد سَمُرى

ابوالحسن على بن محمّد سَمُرى، ^[17]آخرين نايب امام مهدى عليه السلام است كه با تصريح حسين بن روح،بدين سِمَت،منصوب گشته است.

.كمال الدين -به نقل از ابو محمّد حسن بن احمد مُكَتِّب ^[18]-:در سالى كه شيخ على بن محمّد سَمُرى-كه خداوند،روحش را پاك بدارد-در گذشت،من در بغداد بودم.چند روز پيش از وفاتش نزد او حاضر شدم و توقيعى را براى مردم بيرون آورد كه متنش اين است:

«بسم اللّٰه الرحمن الرحيم.اى على بن محمّد سَمُرى! خداوند،اجر برادرانت را به خاطر [از دست دادن] تو بزرگ بدارد كه تو تا شش روز ديگر مى‌ميرى.پس كارهايت را جمع و جور كن و به هيچ كس براى جانشينى پس از خودت،وصيّت نكن كه غيبت دوم (/كامل) واقع شده و تا خداى عز و جل اجازه ندهد،پيدايى و ظهورى نيست،و اين هم پس از به درازا كشيدن غيبت،سخت شدن دل‌ها و پر شدن زمين از ستم خواهد بود.كسانى به سوى شيعيان من مى‌آيند كه ادّعاى مشاهدۀ مرا دارند.بدانيد كه هر كس پيش از خروج سفيانى و بانگ [آسمانى] ادّعاى مشاهده كند،دروغگو و افترا زننده است،و هيچ جنبش و نيرويى جز از سوى خداوند والاى بزرگ نيست»..كمال الدين:ص ٥١٦ ح ٤٤

سوال 35- نائبان چهارگانه امام زمان در عصر غیبت صغری به ترتیب چه کسانی بودند ؟

سوال 36- بنا به فرموده امام زمان (ع)  در نامه ایشان به چهارمین نایب خود (علی بن محمد سمری ) کسانی که در عصر غیبت کبری ادعای مشاهده امام  زمان را کنند چگونه کسانی هستند ؟

شاهد یا مشهود امام زمان (عج)

نظاره جمال دلربای مهدوی آرزوی مشتاقان و منظران اوست .بسا کسانی که در شوق نیل به چنین سعادتی ریاضتها و دشواریها کشیده اند و شب و روز به زبان خال و قال عرضه داشته اند : « اللهم ارنی الطلعة الرشیدة » اما در این میان مشتاقان صاحب معرفت بیشتر وجهه همت خویش را مصروف آن داشته اند تا پیش از آنکه شاهد امام (عج) باشند ، مشهود وجود مبارکش گردند و به مقام « ترانا و نراک » بار آیند . امام مهدی موجود موعود ص 172

ممکن است برای خیلی ها این سوال پیش بیاید که تکلیف کسانی که مدعی دیدار و ملاقات با امام زمان شده اند چیست ؟ آیت الله جوادی آملی در کتاب امام مهدی موجود موعود چنین پاسخ می دهد : « ...نیل به زیارت وجود مبارک صاحب الامر علیه السلا م که از آن به ملاقات تعبیر می شود ، غیر از ادعای بابّت یا سفارت ( ادعای ارتباط با امام زمان برای رسیدن به اهداف خود )از سوی آن حضرت است بی شک  ملاقات و زیارت آن حضرت امری محال نیست همانگونه که برخی از انسانهای صالح در عصر غیبت به این سعادت رسیده اند و نیز بهره برداری از هدایت باطنی آن حضرت نیز امری مسلم و مقبول است که همواره شایستگان از آن مستفید گشته اند ...» امام مهدی موجود موعود ص 196

سوال 37- بنا به نظر آیت الله جوادی آملی در چه صورت ادعای ملاقات امام زمان (ع) درست نیست ؟

سوال 38 – کدام یک از شاهد یا مشهود بودن ( دیدن یا دیده شدن ) در باره امام زمان (ع) برای اهل معرفت  مهمتر است ؟

وظايف مردم در روزگار غيبت

ترغيب به انتظار فَرَج (گشايش)

كمال الدين -با سندش به نقل از محمّد بن نعمان-:امام صادق عليه السلام به من فرمود:

«نزديك‌ترين حالت بنده به خداى عز و جل و پسنديده‌ترين حالت نزد او،هنگامى است كه حجّت خدا را [بجويند و] نيابند و از آنان پوشيده شود و از جايش آگاه نشوند؛امّا در اين حال بدانند كه حجّت‌ها و نشانه‌هاى آشكار خدا باطل نمى‌شود.در اين هنگام بايد صبح و شام،انتظار فرج (گشايش) را بكِشند.

و سخت‌ترين خشم خدا بر دشمنانش،آن است كه حجّتش را از ديدۀ آنان پنهان كند و برايشان آشكار ننمايد و خدا مى‌داند كه اوليايش ترديد نمى‌كنند و اگر مى‌دانست كه آنها نيز ترديد مى‌نمايند،يك لحظه هم حجّتش را از ايشان غايب نمى‌نمود».كمال الدين:ص ٣٣٩ ح ١٧ (با سند صحيح)،بحار الأنوار:ج ٥٢ ص ٩٤ ح ٩.

سوال 39- نزديك‌ترين حالت بنده به خداى عز و جل و پسنديده‌ترين حالت نزد او، چه هنگامى است؟

سوال 40-برابر روایت رسیده از امام صادق (ع) در هگام غیبت حجت خدا: بايد صبح و شام،....... را بكِشند.

وظایف شخصی منتظران

امور شخصی

1- هر منتظری باید اهل پیوند با خدای بزرگ باشد و ضمن درخواست روزی در ابعاد ذیل ، برای درونی کردن و استقرار این صفات در خویش تلاش کند .

الف- توفیق طاعت :  منتظر راستین هم اهل طاعت خدا  ، پیامبر(ص) و امام معصوم (ع) است و هم توفیق چنین فرمانبری را همواره از خدای سبحان می خواهد «اللهم ارزقنا توفیق الظاعه»

ب- دوری از معصیت : منتظر حقیقی امام عصر (عج)باید ضمن درخواست توفیق الهی در ترک گناهان ، سعی بلیغ خویش را در تحقق چنین صفتی به کار گیرد .«و بعد المعصیة»

ج- نیت خالصانه :اصلاح انگیزه اعمال و خلوص هر چه بیشتر از شائبه شرک و ریا در جمیع مراتبش « وصدق النیة»

د-شناخت محرمات الهی :منتظری که محرمات الهی را نشناسد و حریم آن را پاس نداردچه بسا به شکستن آن حریم آنها گرفتار آید از این رو شناخت محرمات الهی ضروری است .«وعرفان الحرمة»امام مهدی موجود موعود – ص 201

2- درخواست ازدیاد و حفظ کرامت

الف- درخواست هدایت تکوینی خاص :بر انسان منتظر است که با تلاش علمی و جهد عملی زمینه افاضه هدایت تکوینی رادر خویش هر لحظه پرورش دهد .«واکرمنابالهدی »

ب- درخواس استقامت در مسیر هدایت :بر منتظران راستین بایسته است که در مسیر هدایتی که خدای سبحان آن ها را به آن رهنمون شده است استقامت ورزند .«والاستقامة) امام مهدی موجود موعود – ص 202

3- زبان ترجمان عقل و اندیشه انسان است

الف-سخن صائب گفتن :منتظر راستین آن حضرت باید جز از سر راستی سخن نگوید .«وسدّد السنتا بالصواب »

ب- حکیمانه سخن گفتن : بر اهل انتظار شایسته است که حکیمانه سخن بگویند و زبان را از سخنان لغو صیانت کنند .«والحکمة» امام مهدی موجود موعود – ص 202

4- در قلب انسان منتظر باید مظروف شایسته جای گیرد

الف- کسب نور علم :تعلیم و تعلم و تلاش در جهت کسب علم حصولی و نیز تهذیب دل برای ادراک حقایق با علم حضوری وظیفه هر مسلمان منتظری شمرده شده است .

ب- کسب نور معرفت :معرفت اخص از علم است و به علمی اطلاق می شود که با تمیز کامل معروف از غیر خود و ادراک خصوصیات آن همراه است . بر منتظران راستین است که به اکتساب علم بسنده نکنند و با عمق بخشیدن به گستره علوم به کسب معرفت نائل آیند که هر معرفتی علم است ، اما هر علمی معرفت نیست . امام مهدی موجود موعود – ص 203

سوال 41-براساس دعای «اللم ارزقنا ...» اولین درخواستهای انسان منتظر چه چیزهایی است ؟

سوال42- منتظران راستین برای حفظ زبان از خدا چه چیزهایی طلب می کنند ؟

سوال 43-فرق نور علم با نور معرفت چیست  و هر کدام چگونه به دست می آید ؟

وظایف اجتماعی و سیاسی

حوزه امنیت اقتصادی

الف- دوری از اموال و در آمدهای نامشروع و ناسالم «وطهّربطوننامن الحرام »

ب- پرهیز از درآمدهایی که حلال و حرام بودن آن ها مبهم و نامشخص است .«والشبهه»

سوال 44-  مال شبهه به چه  درآمدهایی می گویند و وظیفه منتظران ظهور در این خصوص چیست ؟

حوزه امنیت اجتماعی

1- رعایت حقوق دیگران

الف- دوری از ظلم در جمیع مراتبش از وظایف مومنان منتظر است «واکفف ایدینا من الظلم »

ب- اهل انتظار راستین نه تنها حقوق دیگران را محترم می شمرند . هرگز هیچ حقی را از صاحب حقی به سرقت نمی برند «..والسرقة»

2- چشم پاکی

الف- فجور چشم آن است که بیننده مناظری باشد که رؤیت آنهاخلاف اقتضای تقوا باشد .دوری از چنین عملی اولین وظیفه کسانی است که دل به دیدار آخرین ذخیره الهی بسته اند .«..واغضض ابصارناعن الفجور »

ب- پرهیز از خیانت چشم : بکار گیری چشم برخلاف دستور آفریننده اش «...والخیانة»

3- حرف حق و سخن الهی

الف- منتظران باید با گوش نسپردن به لغو (سخن باطل ) در صیانت آن بکوشند .«..واسدد اسماعنا عن الغو »

ب-پرهیز از غیبت :رواست که مومنان منتظر از گوش سپردن به چنین سخنانی (غیبت)بپرهیزند «...والغیبة»

سوال 45-یک منتظر واقعی برای رعایت حقوق دیگران چه مواردی را باید رعایت کند ؟

سوال 46- فجور چشم و خیانت چشم به چه معناست ؟

سوال 47-معنای « وَاسْدُدْ أَسْماعَنا عَنِ اللَّغْوِ وَالْغِيبَةِ،» چیست ؟

همچنین در این دعای مهم که متن کامل آن در ذیل می آید وظایفی برای گروههای مختلف از جمله : علما، دانشجویان ،مستمعان،کهنسالان، جوانان ،زنان ، ثروتمندان ، اقشار آسیب پذیر ، جاکمان ،  نیروهای نظامی و توده مردم  آمده است که به خاطر رعایت اختصار علاقه مندان را به کتاب ارزشمند « امام مهدی موجود موعود » تالیف آیت الله جوادی آملی ارجاع می دهیم .

دعایی که وظایف منتظران ظهور را مشخص می کند

اللّٰهُمَّ ارْزُقْنا تَوْفِيقَ الطّاعَةِ، وَبُعْدَ الْمَعْصِيَةِ، وَصِدْقَ النِّيَّةِ، وَعِرْفانَ الْحُرْمَةِ، وَأَكْرِمْنا بِالْهُدىٰ وَالاسْتِقامَةِ، وَسَدِّدْ أَلْسِنَتَنا بِالصَّوابِ وَالْحِكْمَةِ، وَامْلَأْ قُلُوبَنا بِالْعِلْمِ وَالْمَعْرِفَةِ، وَطَهِّرْ بُطُونَنا مِنَ الْحَرامِ وَالشُّبْهَةِ، وَاكْفُفْ أَيْدِيَنا عَنِ الظُّلْمِ وَالسَّرِقَةِ، وَاغْضُضْ أَبْصارَنا عَنِ الْفُجُورِ وَالْخِيانَةِ، وَاسْدُدْ أَسْماعَنا عَنِ اللَّغْوِ وَالْغِيبَةِ،

خدایا، توفیق فرمان‌بری و دوری از نافرمانی و درستی نیت و شناخت واجبات را روزی ما کن و ما را به هدایت و پایداری گرامی دار و زبانمان را به راست‌گویی و حکمت استوار ساز و دل‌هایمان را از دانش و بینش پر کن و شکم‌هایمان را از حرام و شبهه پاک فرما و دستانمان را از ستم و دزدی بازدار و دیدگانمان را از ناپاکی و خیانت فرو بند و گوش‌هایمان را از شنیدن بیهوده و غیبت ببند

وَتَفَضَّلْ عَلىٰ عُلَمائِنا بِالزُّهْدِ وَالنَّصِيحَةِ، وَعَلَى الْمُتَعَلِّمِينَ بِالْجُهْدِ وَالرَّغْبَةِ، وَعَلَى الْمُسْتَمِعِينَ بِالاتِّباعِ وَالْمَوْعِظَةِ، وَعَلىٰ مَرْضَى الْمُسْلِمِينَ بِالشِّفاءِ وَالرَّاحَةِ، وَعَلىٰ مَوْتاهُمْ بِالرَّأْفَةِ وَالرَّحْمَةِ؛ وَعَلىٰ مَشايِخِنا بِالْوَقارِ وَالسَّكِينَةِ، وَعَلَى الشَّبابِ بِالْإِنابَةِ وَالتَّوْبَةِ، وَعَلَى النِّساءِ بِالْحَياءِ وَالْعِفَّةِ، وَعَلَى الْأَغْنِياءِ بِالتَّواضُعِ وَالسَّعَةِ، وَعَلَى الْفُقَراءِ بِالصَّبْرِ وَالْقَناعَةِ، وَعَلَى الْغُزاةِ بِالنَّصْرِ وَالْغَلَبَةِ، وَعَلَى الْأُسَرَاءِ بِالْخَلاصِ وَالرَّاحَةِ، وَعَلَى الْأُمَراءِ بِالْعَدْلِ وَالشَّفَقَةِ، وَعَلَى الرَّعِيَّةِ بِالْإِنْصافِ وَحُسْنِ السِّيرَةِ،

و بر دانشمندانمان زهد و خیرخواهی و بر دانش‌آموزان تلاش و شوق و بر شنوندگان پیروی و پندآموزی و بر بیماران شفا و آرامش و بر مردگان مهر و رحمت؛ و بر پیران متانت و آرامش و بر جوانان بازگشت و توبه و بر زنان حیا و پاک‌دامنی و بر ثروتمندان فروتنی و گشادگی و بر تنگدستان شکیبایی و قناعت و بر جنگجویان نصرت و پیروزی و بر اسیران آزادی و راحتی و بر حاکمان عدالت و دلسوزی و بر زیردستان انصاف و خوش‌رفتاری عطا کن

وَبارِكْ لِلْحُجَّاجِ وَالزُّوَّارِ فِى الزَّادِ وَالنَّفَقَةِ، وَاقْضِ ما أَوْجَبْتَ عَلَيْهِمْ مِنَ الْحَجِّ وَالْعُمْرَةِ، بِفَضْلِكَ وَرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ

.و حاجیان و زیارت کنندگان را در زاد و هزینه برکت ده و آنچه را بر ایشان از حج و عمره واجب کردی توفیق تمام کردن عنایت کن، به فضل و رحمتت ای مهربان‌ترین مهربانان.

کفعمی در کتاب «مصباح» فرموده است: این دعای حضرت مهدی (عج) است:

سوال 48- براساس دعای «اللهم ارزقنا....» وظیفه  زنان منتظر ظهور چیست ؟

سوال 49- با توجه به این فراز دعا « وَعَلَى الْأُمَراءِ بِالْعَدْلِ وَالشَّفَقَةِ،» وظیفه حاکمان در زمان غیبت حجت خدا چیست ؟

فضيلت انتظار

الف-انتظار كشيدن،عبادت است

مسند شهاب -با سندش به نقل از ابن عبّاس-:پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«انتظار فَرَج همراه شكيب ورزيدن،عبادت است».مسند الشهاب:ج ١ ص ٦٣ ح ٤٧ و ص ٦٢ ح ٤

.الأمالى ،طوسى-با سندش به نقل از سعيد بن مسلم،از امام زين العابدين عليه السلام،از پدرش،از امام على عليه السلام-:پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«...انتظار فَرَج،عبادت است»..الأمالى،طوسى:ص ٤٠٥ ح ٩٠٧

ب-برترين عبادت

.المحاسن -با سندش به نقل از سَكونى،از امام صادق عليه السلام،از پدرانش عليهم السلام-:امير مؤمنان عليه السلام فرمود:«برترين عبادت مؤمن،انتظار فَرَج الهى است»..المحاسن:ج ١ ص ٤٥٣ ح ١٠٤٤

ج-نخستين عبادت

عيون الحكم و المواعظ‍‌: امام على عليه السلام:فرمود:«نخستين عبادت،انتظار فَرَج همراه شكيب ورزيدن است»عيون الحكم و المواعظ‍‌:ص ١٢٥ ح ٢٨٥٨.

د-برترين عمل

.الخصال -با سندش به نقل از ابو بصير و محمّد بن مسلم-:امام صادق عليه السلام فرمود:

«پدرم از جدّم از پدرانش برايم گفت كه امير مؤمنان عليه السلام در مجلسى،چهارصد باب علم كه دين و دنياى مسلمان را به‌سامان مى‌كند،به يارانش آموخت.فرمود:"...

برترين عمل انسان،انتظار فرج از جانب خداوند عز و جل است"»..الخصال:ص ٦٢١ ح ١٠

ه‍‌-محبوب‌ترين عمل نزد خدا

.الخصال -با سندش به نقل از ابو بصير و محمّد بن مسلم-:امام صادق عليه السلام فرمود:

«پدرم از جدّم از پدرانش برايم نقل كرد كه:امير مؤمنان عليه السلام در مجلسى،چهارصد باب علم كه دين و دنياى مسلمان را به‌سامان مى‌كند،به يارانش آموخت.فرمود:«...

فرج را انتظار بكشيد و از نسيم رحمت الهى نااميد نشويد،كه محبوب‌ترين عمل نزد خداوند عز و جل،انتظار فرج است تا آن گاه كه بندۀ باايمان بر آن حالت باشد».الخصال:ص ٦١٦ ح ١٠

و-برترين جهاد

تحف العقول: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«برترين جهاد امّتم،انتظار فرج است».تحف العقول:ص ٣٧،بحار الأنوار:ج ٧٧ ص ١٤١ ح ٢٦.

ز-انتظار فَرَج،خود،فَرَج است

.الغيبة ،طوسى-با سندش به نقل از حسن بن جهم-:از امام كاظم عليه السلام يا امام

رضا عليه السلام چيزى در بارۀ فَرَج پرسيدم.فرمود:«مگر نمى‌دانى كه انتظار فَرَج،خود فَرَج است‌؟».

گفتم:نمى‌دانم،مگر آن كه شما به من بياموزى.

فرمود:«آرى،انتظار فَرَج،خود،فَرَج است».الغيبة،طوسى:ص ٤٥٩ ح ٤٧١

ح-از بزرگ‌ترين فَرَج‌هاست

مختصر إثبات الرجعة -با سندش به نقل از ابوخالد كابلى-:امام زين العابدين عليه السلام فرمود:«انتظار فَرَج،از بزرگ‌ترين فَرَج‌هاست»..مختصر إثبات الرجعة:ص ٣٦-٤٠ ح ٨ (با سند معتبر).

ط‍‌-از اركان دين است

.الكافى -با سندش به نقل از اسماعيل جعفى-:مردى بر امام باقر عليه السلام وارد شد كه دفترى همراه داشت.امام عليه السلام به او فرمود:«اين،دفترِ گفتگو كننده‌اى است كه به پرسش از دينى برآمده كه عمل با آن پذيرفته مى‌شود».

مرد گفت:خدا رحمتت كند! اين،همان است كه مى‌خواهم.

امام باقر عليه السلام فرمود:«گواهى دادن به يگانگى و بى‌همتايى خدايى كه جز او معبودى نيست و اين كه محمّد،بنده و فرستادۀ اوست و به آنچه از نزد خدا آمده، اقرار داشته باشى و نيز ولايت ما اهل بيت و بيزارى از دشمن ما و تسليم در برابر فرمان ما و پارسايى و فروتنى و انتظار كشيدن براى قائم ما،كه بى گمان،براى او دولتى است كه چون خدا بخواهد،آن را مى‌آورد»..الكافى:ج ٢ ص ٢٢ ح ١٣،الأمالى،طوسى:ص ١٧٩ ح ٢٩٩

سوال 50- .......... همراه شکیب ورزیدن عبادت است .

سوال 51- در خصوص فظیلت انتظار فرج کدام یک از موارد زیر نیامده است ؟ برترین عبادت ، نخستین عبادت ، برترین عمل ، محبوبترین عمل ، برترین جهاد

سوال 52- کدام یک درست است ؟ «،انتظار فَرَج،خود،فَرَج است».:«انتظار فَرَج،از بزرگ‌ترين فَرَج‌هاست».

فضيلت منتظر

الف-از اولياى الهى

كمال الدين -با سندش به نقل از ابو بصير-:امام صادق عليه السلام فرمود:«مقصود از«آن روز كه برخى نشانه‌هاى خدايت در مى‌رسند،ايمان كسى كه پيش‌تر ايمان نياورده و يا در حال ايمانش كار نيكى نكرده است،سودى نمى‌بخشد»،خروج قائم ماست كه انتظارش را مى‌كشند».

سپس فرمود:«اى ابو بصير! خوشا به حال پيروان قائمِ‌ ما كه در روزگار غيبتش، انتظارش را مى‌كشند و در روزگار ظهورش فرمانش را مى‌برند.آنان،اولياى خدايند كه نه بيمى بر آنهاست و نه اندوهگين مى‌شوند».كمال الدين:ص ٣٥٧ ح ٥٤،بحار الأنوار:ج ٥٢ ص ١٤٩ ح ٧٦.

ب-به سان پيكارگر در ركاب پيامبر خدا صلى الله عليه و آله

كمال الدين -با سندش به نقل از مفضّل بن عمر-:شنيدم كه امام جعفر صادق عليه السلام مى‌فرمايد:«هر كس در حال انتظار اين امر بميرد،مانند كسى است كه همراه قائم و در خيمۀ اوست؛بلكه مانند شمشيرزن پيش روى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله است».كمال الدين:ص ٣٣٨ ح ١١

ج-مانند شهيد در ركاب پيامبر خدا صلى الله عليه و آله

.المحاسن -با سندش به نقل از فيض بن مختار-:شنيدم كه امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد:

«هر يك از شما چشم به راه اين امر بميرد،مانند كسى است كه همراه قائم در خيمۀ اوست».سپس اندكى درنگ كرد و فرمود:«نه؛بلكه مانند شمشيرزن همراه اوست».

سپس فرمود:«نه! به خدا سوگند،مانند كسى است كه در ركاب پيامبر خدا صلى الله عليه و آله شهيد شده است».المحاسن:ج ١ ص ٢٧٨ ح ٥٤٨

د-مانند جنگجوى سپاه قائم عليه السلام

.الغيبة،نعمانى -با سندش به نقل از ابو بصير-:امام صادق عليه السلام فرمود:«هر يك از شما بايد خود را براى خروج قائم،آماده كند،هر چند با فراهم آوردن تيرى؛چرا كه خداوند متعال اگر اين نيّت او را بداند،اميد مى‌برم كه عمر او را طول دهد تا قائم را درك كند و از ياوران و ياران ايشان شود».الغيبة،نعمانى:ص ٣٢٠ ح ١٠،بحار الأنوار:ج ٥٢ ص ٣٦٦ ح ١٤٦.

سختى ديندارى در روزگار غيبت

.بصائر الدرجات -با سندش به نقل از ابو بصير-:امام باقر عليه السلام فرمود:«روزى پيامبر خدا نزد گروهى از يارانش بود كه دو بار فرمود:"خدايا! برادرانم را به من نشان بده".ياران گرداگرد ايشان گفتند:مگر ما برادران شما نيستيم،اى پيامبر خدا؟! فرمود:"خير! شما ياران من هستيد! برادران من،گروهى از مردم آخر الزمان هستند كه بى آن كه مرا ديده باشند،به من ايمان آورده‌اند.خداوند،آنان را به نامشان و نام پدرانشان،پيش از آن كه از پشت پدرانشان و رحم مادرانشان بيرون بيايند،به من شناسانده است.هر كدام از آنها بر دين خود،پايدارتر از كسى است كه در شب تاريك،شاخۀ پُر تيغ قَتاد ^[19]را صاف و تهى از خار مى‌كند،يا مانند كسى است كه آتش غَضا ^[20]به دست گرفته است.آنان چراغ‌هايى در دل تاريكى اند و خداوند از هر فتنۀ غبارآلودى نجاتشان مى‌دهد"»..بصائر الدرجات:ص ٨٤ ح ٤،بحار الأنوار:ج ٥٢ ص ١٢٣ ح ٨.

سوال 53- برای منتظر واقعی امام زمان (عج) چه فضیلتهایی در احادیث معصومین (ع) آمده است ؟

سوال 54- پیامبر (ص) پایداری دینداران  در روزگار غیبت را به چه چیزهایی تشبیه فرمودند ؟

سوال 55- بنابه فرمایش پیامبر (ص) برادران و یاران ایشان چه کسانی هستند ؟

گرفتارى پيروان اهل بيت:در روزگار غيبت

كمال الدين -با سندش به نقل از عبد العظيم حسنى،از امام جواد عليه السلام،از پدرش،ازپدرانش عليهم السلام-:امير مؤمنان عليه السلام فرمود:«قائم ما،غيبتى بس دراز دارد.گويى شيعيان را مى‌بينم كه در روزگار غيبتش،مانند گلّه در پى چراگاه،اين سو و آن سو مى‌روند؛ ولى چيزى نمى‌يابند.هان! هر كدام از آنان كه بر دينش استوار بماند و دلش از درازىِ‌ غيبت امامش،سخت نگردد،روز قيامت،همراه و هم‌درجۀ من خواهد بود»كمال الدين:ص ٣٠٣ ح ١٤

دعا براى تعجيل در فَرَج

كمال الدين -با سندش به نقل از احمد بن اسحاق بن سعد اشعرى-:بر ابو محمّد حسن بن على (امام عسكرى عليه السلام ) وارد شدم و مى‌خواستم از جانشين پس از ايشان بپرسم كه قبل از پرسش من فرمود:«به خدا سوگند،او چنان غايب مى‌شود كه تنها،كسى از هلاك شدن نجات مى‌يابد كه خداى عز و جل،او را بر اعتقاد به امامتش استوار و در آن روزگار،به دعا براى تعجيل در فَرَجش،موفّق بدارد».

زمينه‌سازى براى حكومت امام مهدى‌عليه السلام

سنن ابن ماجة -با سندش به نقل از عبد اللّٰه بن حارث بن جَزء زَبيدى-:پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«مردمى از شرق،قيام مى‌كنند و براى حكومت مهدى،زمينه را آماده مى‌كنند».سنن ابن ماجة:ج ٢ ص ١٣٦٨ ح ٤٠٨٨

نقش قميان در دفاع از حق و نصرت امام مهدى عليه السلام

.بحار الأنوار -با سندش به نقل از عفّان بصرى-:امام صادق عليه السلام به من فرمود:«آيا مى‌دانى چرا قم را "قم" ناميده‌اند؟».

گفتم:خداوند و پيامبرش و شما بهتر مى‌دانيد.

فرمود:«آن را قم ناميدند؛چرا كه اهلش به گرد قائم خاندان محمّد-كه درودهاى خدا بر او باد-جمع مى‌شوند و با او قيام مى‌كنند و همراه او پايدارى مى‌ورزند و وى را يارى مى‌دهند».بحار الأنوار:ج ٦٠ ص ٢١٦ ح ٣٨ (به نقل از:تاريخ قم).

بحار الأنوار -با سندش به نقل از صفوان بن يحيى بيّاع سابرى-:روزى نزد امام كاظم عليه السلام بودم.سخن از قم و اهل آن و تمايل آنان به مهدى عليه السلام به ميان آمد.امام عليه السلام برايشان طلب رحمت كرد و فرمود:«خدا از آنان خشنود باشد!».سپس فرمود:

«بهشت،هشت در دارد كه يكى از آنها براى قميان است و آنان برگزيدگان شيعيان ما از ميان ديگر شهرها هستند.خداوند متعال،ولايت ما را با سرشت ايشان عجين كرده است»بحار الأنوار:ج ٦٠ ص ٢١٦ ح ٣٩ (به نقل از:تاريخ قم).

سوال 56-دعا برای تعجیل فرج چه فایده ای  برای منتظر فرج دارد ؟

سوال 57- بنابه فرمایش امام صادق (ع) علت نام گذاری شهر قم چیست ؟

سوال 58-  امام کاظم علیه السلام برای شهر قم چه فضیلتی بیان فرمودند ؟

نشانه‌هاى ظهور امام مهدى(ع)

نشانه‌هاى حتمى

1-حتمى بودن شورش سفيانى

.الغيبة ،نعمانى-با سندش به نقل از عبد الملك بن اعين-:نزد امام باقر عليه السلام بودم كه سخن از قائم عليه السلام به ميان آمد.به ايشان گفتم:اميدوار باشم كه ظهور نزديك باشد،بى آن كه سفيانى به كار باشد؟

فرمود:«نه.به خدا سوگند،او از امور حتمى و ناگزير است».الغيبة،نعمانى:ص ٣٠١ ح ٤

2-فرو رفتن زمين را نشانۀ حتمى قيام مهدى عليه السلام

.الغيبة ،نعمانى-با سندش به نقل از حمران بن اعين-:امام صادق عليه السلام فرمود:«از امور حتمى كه پيش از قيام قائم اتّفاق مى‌افتد،خروج سفيانى است و نيز فرو رفتن زمين در بيداء و كشته شدن نفْس زكيّه و [نداى] منادى آسمانى».الغيبة،نعمانى:ص ٢٦٤ ح ٢٦

3-حتمى بودن كشته شدن نفْس زكيّه

،طوسى-به نقل از ابوحمزۀ ثمالى-:به امام صادق عليه السلام گفتم:امام باقر عليه السلام مى‌فرمود:«خروج سفيانى،حتمى است و نداى آسمانى و طلوع خورشيد از مغرب نيز حتمى است»و چيزهاى ديگرى كه آنها را حتمى مى‌دانست.

امام صادق عليه السلام فرمود:«و اختلاف فلان طايفه نيز حتمى است و كشته شدن نفْس زكيّه نيز حتمى است و خروج قائم عليه السلام نيز حتمى است».الغيبة،طوسى:٤٣٥ ح ٤٢٥

4-خروج يمانى،حتمى است

كمال الدين -با سندش به نقل از عمر بن حنظله-:شنيدم كه امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد:

«پنج نشانۀ حتمى،پيش از قيام قائم هست:[خروج] يمانى،[خروج]

سفيانى،بانگ [آسمانى]،كشته شدن نفْس زكيّه و به زمين فرو رفتن [لشكرى] در بيداء».كمال الدين:ص ٦٥٠ ح ٧

5-نداى آسمانى،حتمى است

.الغيبة ،طوسى-با سندش به نقل از حسن بن زياد صيقل-:شنيدم كه امام جعفر صادق عليه السلام مى‌فرمايد:«قائم،قيام نمى‌كند،تا آن كه ندا دهنده‌اى از آسمان،ندايى مى‌دهد كه دختركان در كنج خانه نيز آن را مى‌شنوند و شرق و غرب گيتى نيز آن را مى‌شنوند و در بارۀ اين موضوع،آيۀ«اگر بخواهيم،نشانه‌اى از آسمان برايشان فرود آوريم كه در برابرش سر خم كنند»نازل شده است»..الغيبة،طوسى:ص ١٧٧ ح ١٣٤

.الغيبة ،نعمانى-به نقل از عبد اللّٰه بن سنان-:شنيدم كه امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد:

«منادى آسمانى،اين گونه به نام صاحب اين امر (قيام و ولايت) ندا مى‌دهد:هان كه امر (قيام و ولايت)،از آنِ‌ فلانى فرزند فلانى است،پس براى چه مى‌جنگيد؟!».الغيبة،نعمانى:ص ٢٦٦ ح ٣٣

جاى قيام

تأويل الآيات الظاهرة -با سندش به نقل از ابراهيم بن عبد الحميد-:امام صادق عليه السلام فرمود:«قائم،هنگامى كه خروج مى‌كند،به مسجد الحرام وارد مى‌شود و رو به قبله و پشت به مقام [ابراهيم] دو ركعت نماز مى‌خواند و سپس بر مى‌خيزد و مى‌فرمايد:

"اى مردم! من سزاوارترينِ‌ مردم به آدم عليه السلام هستم..."».الكافى:ج ٨ ص ٢٢٤ ح ٢٨٥

پيامبرانِ‌ ياور امام عليه السلام

الأمالى ،صدوق-با سندش به نقل از معمّر بن راشد،از امام صادق عليه السلام:پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود:«...مهدى،از نسل من است.هنگامى كه خروج كند،عيسى بن مريم براى يارى‌اش فرود آمده و او را پيش مى‌اندازد و پشت سرش نماز مى‌خواند»الأمالى،صدوق:ص ٢٨٧ ح ٣٢٠

فرشتگانِ‌ ياور امام عليه السلام

عيون أخبار الرضا عليه السلام -با سندش به نقل از ريّان بن شبيب-:بر امام رضا عليه السلام در اوّلين روز محرّم وارد شدم.فرمود:...«اى ابن شبيب! اگر بر چيزى مى‌گريى،بر حسين بن على بن ابى طالب گريه كن،كه او را مانند گوسفند،ذبح كردند و هجده نفر ازخاندانش را به همراه او كشتند كه مانندى در زمين نداشتند و بى گمان،آسمان‌هاى هفتگانه و زمين‌ها بر كشته شدنش گريستند و چهار هزار فرشته براى يارى‌اش به زمين فرود آمدند؛ولى به آنان اجازه داده نشد و آنها نزد قبرش پريشان و غبارآلود مانده‌اند تا روز قيام قائم از ياورانش باشند،و شعار آنها،"يا لثارت الحسين"است»..عيون أخبار الرضا عليه السلام:ج ١ ص ٢٩٩ ح ٥٨

ياوران امام عليه السلام از ميان رجعت كنندگان

.الإرشاد -به نقل از مفضّل بن عمر-:امام صادق عليه السلام فرمود:«قائم عليه السلام در پشت كوفه، بيست و هفت تن را [از قبر] بيرون مى‌كشد:پانزده تن از قوم موسى عليه السلام كه به سوى حق هدايت مى‌كنند و به حق و عدالت داورى مى‌كنند، ^[21]هفت تن از اصحاب كهف و [نيز] يوشع بن نون (وصىّ‌ موسى عليه السلام )،سلمان،ابو دجانۀ انصارى،مقداد،مالك اشتر،و اينها ياوران و كارگزاران او [در سرزمين‌هاى مختلف] هستند..الإرشاد:ج ٢ ص ٣٨٦

59-  نشانه های حتمی ظهور چه چیزهایی است ؟

سوال 60- حضرت مهدی (عج) از کدام شهر قیام می کنند ؟

سوال 61- کدام پیامبر برای یاری امام زمان می آید و پشت سر ایشان نماز می خواند ؟

سوال 62- یاوران امام زمان از بین رجعت کنندگان چند نفرند و چه کسانی هستند ؟

ويژگى‌هاى ياران امام عليه السلام

الف-جوان و نه پير

الغيبة ،نعمانى-با سندش به نقل از حكيم بن سعد-:شنيدم كه على عليه السلام مى‌فرمايد:

«ياران قائم،جوان اند و پيران،ميان آنان نيستند،جز به اندازۀ سرمۀ چشم يا نمك در توشه كه كمترين اندازه را ميان ره‌توشه دارد».الغيبة،نعمانى:ص ٣١٥ ح ١٠.

ب-قوى‌دل و نيرومند

كمال الدين -با سندش به نقل از ابو بصير-:امام صادق عليه السلام فرمود:«سخن لوط‍‌ عليه السلام كه به قومش گفت:«كاش براى رويارويى با شما نيرويى داشتم يا مى‌توانستم به تكيه‌گاهى استوار پناه ببرم!»،جز آرزوى نيروى قائم عليه السلام نبود و جز از نيرومندى ياران قائم ياد نكرد،كه به هر يك از آنان،نيروى چهل مرد عطا مى‌شود و دلش از پارۀ آهن محكم‌تر است و اگر بر كوه‌هاى آهن بگذرند،آنها را از جا مى‌كنند و شمشيرهايشان را غلاف نمى‌كنند تا آن جا كه خداى عز و جل راضى شود»..كمال الدين:ص ٦٧٣ ح ٢٦

ج-عابدان شب و شيران روز

.الفتن -با سندش به نقل از جابر-:امام باقر عليه السلام فرمود:«سپس مهدى در مكّه هنگام [نماز] عشا ظهور مى‌كند.پرچم و پيراهن و شمشير پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به همراه نشانه‌ها و نور و بيان،با اوست و چون نماز عشا را خواند،با بلندترين صدايش مى‌فرمايد:

"اى مردم! خدا را به ياد شما مى‌آورم و ايستادنتان را پيش روى پروردگارتان كه او حجّت را [از ميان خلقش] برگرفته و پيامبران را روانه نموده و كتاب را فرو فرستاده و به شما فرمان داده است كه هيچ چيز را شريك او نكنيد و بر اطاعت او و اطاعت از فرستاده‌اش مواظبت كنيد و آنچه را قرآن زنده كرده،زنده بداريد و آنچه را ميرانده، بميرانيد و ياوران هدايت و پشتيبانان تقوا (پرهيزگارى) باشيد،كه فنا و زوال دنيا نزديك شده و وقت خداحافظى‌اش رسيده است و من شما را به سوى خدا و به سوى پيامبرش و عمل به كتابش و نابودكردن باطل و زنده كردن سنّتش فرا مى‌خوانم".

او همراه سيصد و سيزده مرد به شمار جنگاوران بدر،ظهور مى‌كند؛كسانى كه وعدۀ ديدارى با هم ندارند و مانند ابرهاى پراكندۀ پاييزى گرد مى‌آيند، شب‌زنده‌داران و شيران روزند.خداوند،سرزمين حجاز را براى مهدى عليه السلام فتح مى‌كند و او هر زندانى از بنى هاشم را بيرون مى‌آورد،و پرچم‌هاى سياه در كوفه فرود مى‌آيند و به مهدى دست بيعت مى‌دهند و مهدى،لشكريانش را به هر سو روانه مى‌كند و ستم و ستمكاران را از بين مى‌برد و سرزمين‌ها به اطاعتش درمى‌آيند وخداوند،قسطنطنيّه ^[22]را به دست او مى‌گشايد»..الفتن،نعيم بن حمّاد:ج ١ ص ٣٤٥ ح ٩٩٩؛الملاحم و الفتن:ص ١٣٧ ح ١٥٧.

سوال 63- یاران امام زمان (ع) چه ویژگیهایی دارند ؟

شروط‍‌ بيعت امام عليه السلام

عقد الدرر: امير مؤمنان عليه السلام در توصيف ياران قائم عليه السلام فرمود:«من آنها را مى‌شناسم و نام‌هايشان را مى‌دانم....همراه او به سمت [كوه] صفا [در ابتداى مَسعىٰ‌] مى‌روند و او به آنها مى‌فرمايد:«من با شمايم به شرط‍‌ آن كه ولايت‌پذير باشيد،دزدى نكنيد،زنا نكنيد،احرام بسته را نكشيد،گرد كار زشت نچرخيد،كسى را جز به حق نزنيد،زر و سيم نيندوزيد،و نيز گندم ^[23]و جو [ذخيره و انباشته] نكنيد،و مال يتيم را نخوريد و به غير آنچه مى‌دانيد،شهادت ندهيد و مسجدى را ويران نكنيد و مسلمانى را تقبيح نكنيد و اجيرى را جز مطابق حق لعنت ننماييد و مست كننده‌اى ننوشيد و لباس زربافت و ابريشم و ديبا نپوشيد و اجناستان را ربوى مفروشيد و خونى را به ناروا نريزيد و به آن كه خود را از شما ايمن مى‌داند،خيانت نكنيد و هيچ كافر و منافقى را باقى نگذاريد و لباس زبر بپوشيد و خاك را بالش خود بگيريد و آن چنان كه حقّ‌ جهاد است،در راه خدا جهاد كنيد و دشنام ندهيد و نجاست را پليد بشماريد و به نيكى فرمان دهيد و از زشتى باز داريد،كه چون چنين كرديد،بر من است كه دربانى نگيرم و جز همانند شما نپوشم و جز بر همان مركبى كه شما سوار مى‌شويد،سوار نشوم و به كم قانع باشم و زمين را از عدالت پر كنم، همان گونه كه از ستم پر شده است و خداوند عز و جل را آن گونه كه حقّش است،عبادت كنم و به تعهّدم در برابر شما وفا كنم و شما نيز برايم وفا كنيد». آنان مى‌گويند:راضى هستيم و تو را بر اين امر،پيروى مى‌كنيم.سپس با يك يك آنان مصافحه مى‌كند.عقد الدرر:ص ٩٥.

سوال 64- شروط بیعت امام زمان طبق توصیف حضرت علی علیه السلام چیست ؟

سيرۀ حكومتى امام مهدى

الكافى -با سندش به نقل از احمد بن عمر-:مردى نزد امام باقر عليه السلام آمد و به ايشان گفت:شما خاندانى هستيد كه خداوند-تبارك و تعالى-رحمتى ويژه را مختصّ‌ شما كرده است.

امام عليه السلام به او فرمود:«ما همين گونه‌ايم و ستايش،ويژۀ خداست.نه كسى را به گم‌راهى در مى‌آوريم و نه كسى را از هدايت بيرون مى‌بريم.دنيا از ميان نمى‌رود تا آن كه خداى عز و جل مردى از ما اهل بيت را برانگيزد كه به كتاب خدا عمل مى‌كند،[و هيچ] كار زشتى را ميان شما نمى‌بيند،جز آن كه انكارش مى‌كند»..الكافى:ج ٨ ص ٣٩٦ ح ٥٩٧

سوال 65- مبنای عمل امام زمان (ع) پس از ظهور چیست ؟

احياى سنّت و سيرۀ پيامبر خدا صلى الله عليه و آله

كمال الدين -با سندش از هشام بن سالم،از امام صادق عليه السلام از پدرانش عليهم السلام-:پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود:«قائم،از فرزندان من است.نام او،نام من،كنيۀ او كنيۀ من،اخلاقِ‌ او اخلاق من،و شيوۀ او شيوۀ من است.مردم را به دين و آيين من وا مى‌دارد و آنها را به كتاب خدايم عز و جل فرا مى‌خواند.هر كس از او اطاعت كند،از من اطاعت كرده و هر كس او را معصيت كند،مرا معصيت كرده است و هر كس او را در روزگارِ غيبتش انكار كند،مرا انكار كرده است و هر كس او را تكذيب كند،مرا تكذيب كرده و هر كس او را تصديق كند،مرا تصديق كرده است.از تكذيب كنندگانم در كار او و انكاركنندگانِ‌ سخنم در بارۀ او و گم‌راه كنندگان امّتم از راه او،به خداوند،شكايت مى‌كنم«و به زودى،ستمكاران خواهند دانست كه به چه بازگشتگاهى باز خواهند گشت!»».كمال الدين:ص ٤١١ ح ٦،إعلام الورى:ج ٢ ص ٢٢٧،بحار الأنوار:ج ٥١ ص ٧٣ ح ١٩.

احياى ارزش‌هاى اسلامى

كفاية الأثر -با سندش به نقل از سعد بن مالك-:پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود:«اى على ! تو براى من،مانند هارون براى موسى هستى،جز آن كه هيچ پيامبرى پس از من نيست، بدهىِ‌ مرا ادا مى‌كنى،وعده‌هاى مرا وفا مى‌كنى و پس از من بر تأويل مى‌جنگى، همان گونه كه من بر تنزيل [قرآن] جنگيدم.

اى على! محبّت تو،ايمان،و دشمنى تو،نفاق است،و خداوند لطيف خبير،مراآگاه كرد كه از صلب حسين،نُه امام معصومِ‌ پاك بيرون مى‌آيند كه مهدى اين امّت، از آنهاست؛كسى كه در آخر الزمان،كار دين را به عهده مى‌گيرد،همان گونه كه من در ابتدايش،آن را به عهده گرفتم»..كفاية الأثر:ص ١٣٤،الصراط‍‌ المستقيم:ج ٢ ص ١١٧،بحار الأنوار:ج ٣٦ ص ٣٣١ ح ١٩٠.

سوال 66- امام زمان (ع) بعد از ظهور چه چیزهایی را احیاء می فرماید ؟

دعاها و زیارات منسوب و مرتبط با امام زمان (عج)

دعای افتتاح

یکی از دعاهای مشهور شبهای ماه مبارک رمضان «دعای افتتاح » است . این دعای شریف به وسیله شیخ ابو جعفر محمد بن عثمان بن سعید عمری، نائب خاص حضرت مهدی علیه السلام صادر شده است; چنان که علامه مجلسی گفته است: «و به سند معتبر از حضرت صاحب الامر - عجل الله فرجه - منقول است که به شیعیان نوشتند: در هر شب ماه رمضان این دعا را بخوانید که دعای این ماه را ملائکه می شنوند و برای صاحبش استغفار می کنند ... .» (بحارالانوار، ج 24، ص 166 .)

دعای عهد

از جمله دعاهای مشهور که خواندن آن در دوران غیبت حضرت مهدی علیه السلام فراوان مورد سفارش قرار گرفته «دعای عهد» است . این دعای شریف مشتمل بر درود خاص از طرف خواننده دعا و نیز از سوی تمامی مردان و زنان مؤمن - در شرق و غرب جهان و خشکی و دریا، و از پدر و مادر و فرزند - به پیشگاه حضرت مهدی علیه السلام است . خواننده در این دعا عهد و پیمان و بیعت خود را با آن حضرت تجدید می کند و پایداری بر این پیمان را تا روز قیامت اظهار می دارد .

آن گاه از خداوند درخواست می کند که اگر مرگ من فرا برسد، در حالی که امام زمان علیه السلام ظهور نکرده باشد، پس از ظهور او مرا از قبرم برآور و به یاری آن حضرت سعادتمند کن . بعد از این درخواست، دیدار امام با عبارت ظریفی بیان می شود و دعا برای تعجیل ظهور و فرج و برپایی حکومت حقه و سامان یافتن جهان و زنده شدن حقایق دین و اهل ایمان پایان بخش این دعای شریف است .

یاد کرد این نکته شایسته است که امام صادق علیه السلام درباره این دعا فرموده است: «من دعا الی الله اربعین صباحا بهذا العهد کان من انصار قائمنا وان مات اخرجه الله الیه من قبره واعطاه الله بکل کلمة الف حسنة ومحا عنه الف سیئة ... ; ( بحارالانوار، ج 83، ص 284، ح 47 .)

هر کس با این [دعای] عهد چهل صبح به سوی خدا دعا کند، از یاوران قائم ما خواهد بود و اگر بمیرد، خداوند او را از قبرش به سوی حضرت قائم علیه السلام خارج خواهد ساخت و در مقابل هر کلمه ای هزار حسنه به او می دهد و هزار گناه از او محو می کند .»

دعای فرج

کلمه «فرج » به معنای آسودگی از اندوه و غم و بیماری و آنچه نفوس از آن کراهت دارند، می باشد و نیز گشایش را گویند . «دعای فرج » دعایی است که حضرت ولی عصر علیه السلام آن را به یکی از شیعیان (محمد بن احمد بن ابی اللیث) آموختند . میرزا حسین نوری در کتاب نجم الثاقب به نقل از «کنوز النجاح » تالیف شیخ طبرسی آورده است: «این دعا را حضرت صاحب الزمان علیه السلام در خواب به ابی الحسن محمد بن ابی اللیث در شهر بغداد در مقابر قریش تعلیم نموده است .

ابی الحسن از ترس کشته شدن به مقابر قریش گریخته و پناه برده بود . پس به برکت خواندن این دعا از کشته شدن نجات یافت .» (نجم الثاقب، ص 263 - 262 .)

دعای فرج این گونه آغاز می شود: «اللهم عظم البلاء وبرح الخفاء ...»

دعای ندبه

یکی از دعاهای مربوط به حضرت مهدی علیه السلام دعای ندبه است . این دعا از جمله دعاهای بسیار مشهور است که مستحب است در چهار عید - روز جمعه، عید فطر، عید قربان و عید غدیر - خوانده شود . همواره بسیاری از مؤمنان، مشتاقان و منتظران ظهور دولت حق و حکومت جهانی اسلام و ارادتمندان درگاه حضرت مهدی علیه السلام خواندن آن را شعار خود قرار می دهند و به وسیله آن در مناسبتها و فرصتهای معین، با آن یار غائب از نظر به نجوا می پردازند .

«ندبه » به معنای فراخوانی و نیز گریه و ناله است و این دعای شریف مشتمل بر استغاثه و استمداد از حضرت مهدی علیه السلام و تاسف بر غیبت و گریه از فراق آن بزرگوار است . از اینرو، به این نام شهرت یافته است .

خواندن این دعا خواص زیادی دارد . از جمله، در هر مکانی و موضعی که با حضور قلب و اخلاص کامل خوانده شده، به مضامین عالی آن توجه شود، مورد عنایت حضرت مهدی علیه السلام قرار می گیرد . این دعای ارزشمند، با حمد و ثنای پروردگار و درود بر پیامبر و اهل بیت علیهم السلام آغاز می گردد . سپس حکمت برگزیده شدن انبیا و اولیا و مورد قبول خداوند بود نشان بیان شده و به مهم ترین بخش زندگی هر یک از پیامبران اولواالعزم اشاره گردیده است .

همچنین تاکید می شود که برای هر یک از آنان وصی و جانشین از سوی خداوند تعیین گردیده تا اینکه حق پایدار بماند و باطل بر اهل حق چیره نشود و کسی بر خداوند عذری نیاورد که چرا پیامبر و فرستاده ای از سوی تو نیامد، و راهنمای هشدار دهنده ای نرسید تا از آیات تو پیروی کنیم؟! آن گاه به جانشینی مولای متقیان حضرت علی علیه السلام می پردازد و با بیان قسمتی از فضایل آن حضرت، سخن را به بی وفایی و شقاوتمندی دشمنان دین می کشاند که برخلاف دستور صریح پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آن امام مبین را به شهادت رساندند و پس از آن حضرت، هدایتگران از فرزندانش را یکی پس از دیگری شهید کردند .

سپس با سوز و گداز به استغاثه و اظهار شوق نسبت به آخرین بازمانده معصوم خاندان رسالت می پردازد و با درود مخصوص بر پیامبر و آل او، با چند درخواست مهم برای تعجیل فرج و روی کار آمدن دولت حق و از بین رفتن دولت باطل و محکم شدن پیوند با امام زمان علیه السلام دعا خاتمه می یابد .

زیارت آل یس

«زیارت آل یس » یکی از زیارتهای مشهور حضرت صاحب الامر علیه السلام است . راوی این زیارت، ابوجعفر محمد بن عبدالله بن جعفر حمیری است که همه علمای رجال و حدیث از او به بزرگی و قداست یاد کرده اند . (الاحتجاج، طبرسی، ج 2، ص 492 .)

 او صاحب کتابهای متعددی بوده که ظاهرا چیزی از آنها در دست نیست و چون در اواخر دوران غیبت صغری می زیسته، مکاتباتی با حضرت مهدی علیه السلام داشته و به افتخار این توقیع نائل آمده است

این زیارت با 23 سلام آغاز شده است: سلام اول به آل یس (عترت پاک پیامبر صلی الله علیه و آله) و سلامهای بعدی هر یک با القاب و عناوین خاص حضرت مهدی علیه السلام می باشد . سپس با اظهار و اقرار به اصول اعتقادی صحیح و گواه گرفتن امام بر آنها و تجدید عهد وفاداری نسبت به اولیای دین، زیارت به پایان می رسد .

این زیارت به تصریح برخی از علما، جامع و کامل و بهترین زیارت آن حضرت است و در همه اوقات می شود آن را خواند . سندهای این زیارت صحیح و معتبر بوده و در مجموعه های مهم حدیثی و دعا نقل گردیده است . (مستدرک الوسائل، ج 1، ص 364; بحارالانوار، ج 53، ص 171 )

زیارت ناحیه مقدسه

زیارت نامه ای است که به امام زمان علیه السلام نسبت داده شده است . مضامین بلند و نیز تایید برخی از علمای شیعه، این نسبت را تقویت می کند . ( بحارالانوار، ج 98، ص 328 .)

اگر چه برخی نیز به انتساب آن به حضرت ولی عصر علیه السلام تردید کرده، آن را از تالیفات سید مرتضی دانسته اند .

متن زیارت، خطاب به سیدالشهداء و شهدای کربلاست و در آن نام یکایک آنان، اغلب با ذکر اوصاف و خصوصیاتشان و نیز اسامی قاتلان آن شهدا آمده است . آغاز زیارت این گونه است: «السلام علیک یا اول قتیل من نسل خیر سلیل ...» (بحارالانوار، ج 98، ص 269، ب 19، ح 1 .)

اگر چه این زیارت در کتاب «مفاتیح الجنان » ذکر نشده، ولی این چیزی را از آن کم نکرده و همچنان مورد توجه بزرگان شیعه بوده است .

سوال 67- دعایی که منسوب به امام زمان (عج) می باشد و سفارش شده هرشب ماه مبارک رمضان خوانده شود چه نام دارد ؟

سوال 68- کدام دعا را اگر 40 صبح پشت سر هم کسی بخواند از یاوران حضرت قائم

(ع)خواهد بود ؟

سوال69- در چه اعیادی به خواندن دعای ندبه سارش شده است ؟

سوال 70- زیارتهای منسوب به امام زمان (ع) کدامند ؟

و پایان بخش این مختصر دعای سلامتی امام عصر ارواحنا فداه باشد .

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند بخشنده مهربان

اللَّهُمَّ كُنْ لِوَلِیِّكَ الحُجَةِ بنِ الحَسَن

خدایا، ولىّ‏ ات حضرت حجّة بن الحسن

صَلَواتُکَ علَیهِ و عَلی آبائِهِ فِی

كه درودهاى تو بر او و بر پدرانش باد

هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِی كُلِّ سَاعَةٍ

در این لحظه و در تمام لحظات

وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ

سرپرست و نگاهدار و راهبر و یارى گر

دَلِیلًا وَ عَیْناًحَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ

و راهنما و دیدبان باش، تا او را به صورتى

طَوْعاً وَ تُمَتعَهُ فِیهَا طَوِیلا”

كه خوشایند اوست ساكن زمین گردانیده،

و مدّت زمان طولانى در آن بهره‏مند سازى

آمین

**************

الحمد لله رب العالمین