جایگاه و فلسفه نماز جمعه

1 - نماز جمعه

یا ایها الذین امنوا اذا نودی للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله و ذروا البیع ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون:

ای کسانی که ایمان آورده اید! هرگاه شما را برای نماز و روز جمعه بخوانند فی الحال به ذکر خدا بشتابید و کسب و تجارت را رها کنید که این نماز جمعه از هر تجارت سودمندی اگر بدانید برای شما بهتر خواهد بود.

(سوره جمعه، آیه 9)

2 - طلب روزی بعد از نماز جمعه

فاذا قضیت الصلوة فانتشروا فی الارض وابتغوا من فضل الله و اذکروا الله کثیراً لعلکم تفلحون:

و هنگامی که نماز پایان گرفت، شما آزادید در زمین پراکنده شوید و از فضل الهی طلب کنید و خدا را بسیار یاد نمایید تا رستگار شوید.

(سوره جمعه، آیه 10)

3 - خطبه نماز جمعه پیامبر (ص)

و اذا راوا تجارة او لهواً انفضوا الیها و ترکوک قائماً قل ما عند الله خیر من اللهو و من التجارة و الله خیر الرازقین:

هنگامی که تجارت و سرگرمی و یا لهوی را ببینند، پراکنده خواهند شد و به سوی آن می روند و تو را ایستاده به حال خود رها می کنند، بگو آنچه نزد خدا است بهتر از لهو و تجارت است و خداوند بهترین روزی دهندگان است.

(سوره جمعه، آیه 11)

 4- نماز جمعه، حج فقرا

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:الجمعة حج المساکین؛

نماز جمعه حج فقرا است.

(کنزالعمال ج 7، ص 707، ح 21031)

5 - علت نامگذاری جمعه

قال الباقر - علیه السلام -:ان الله - عزوجل - جمع فیها خلقه لو لایة محمد و وصیة فی المیثاق فسماه یوم الجمعة لجمعه فیه خلقه؛

خداوند در آن روز خلق خود را جهت گرفتن پیمان برای ولایت حضرت محمد (ص) و وصی اش علی (ع) جمع نمود و سپس به خاطر گرد آمدن مخلوقاتش در آن روز آن را جمعه نامگذاری کرد.

(اصول کافی، ج 3، ص 415 مستدرک الوسائل، ج 6 ص 59)

6- وجوب نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:رواح الجمعة واجب علی کل محتلم؛

بر هر مکلف رفتن به نماز جمعه واجب است.

(کنز العمال، ج 7، ص 725، ح 21119)

7 - بهترین روزها

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:ان من افضل ایامکم یوم الجمعة؛

همانا از بهترین روزهای شما روز جمعه می باشد.

(کنزالعمال، ج 7، ص 708، ح 21037)

8- انتخاب روز جمعه

قال ابوعدالله - علیه السلام -:ان النار اختار من کل شی ء شیئاً فاختار من الایام یوم الجمعة؛

خداوند از میان هر نوع از موجودات فردی، را (به عنوان بهترین فرد) برگزیده و از میان روزها، جمعه را انتخاب نمود.

(کافی، ج 3 ص 413)

9 - شنیدن اذان نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:الجمعة علی من سمع النداء؛

کسی که ندای اذان نماز جمعه را بشنود نماز جمعه بر او واجب است.

(کنزالعمال، ج 7، ص 723، ح 21100)

10 - بزرگداشت روز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:اطرفوا اهالیکم فی کل یوم جمعة بشی ء من الفاکهة حتی یفرحوا بالجمعة؛

روز جمعه برای خانواده خود میوه تازه بخرید، جمعه را گرامی دارند.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 61)

11- اذان در روز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:اذا اذن المؤذن یوم الجمعة حرم العمل؛

چون مؤذن روز جمعه اذان گوید، کار حرام گردد.

(کنزالعمال، ج 7، ص 723، 1211)

12 - امام جمعه و عمامه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:ان الله تعالی و ملائکته یصلون علی اصحاب العمائم یوم الجمعة؛

خداوند و ملائکه بر دارندگان عمامه در روز جمعه درود می فرستد.

(کنزالعمال، ج 7، ص 735، ح 21166)

12 - نماز جمعه، حج فقیران

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:حج فقراء امتی الجمعة؛

نماز جمعه حج فقیران امت من است.

(کنزالعمال، ج 7، ص 716، ح 21068)

13 - فضیلت ذکر در روز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:تسبیحة فی یوم الجمعة افضل من الف تسبیحة فی غیر یوم الجمعة؛

تسبیح و ذکر در روز جمعه، بهتر از هزار تسبیح در غیر آن می باشد.

(کنزالعمال، ج 7، حدیث 21057)

14 - فضیلت دو رکعت نماز در روز جمعهقال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:

رکعتان فی یوم الجمعة افضل من الف رکعة فی غیر یوم الجمعة؛

دو رکعت نماز در روز جمعه، بهتر از هزار رکعت نماز در غیر روز جمعه است.

(کنزالعمال، ج 7، حدیث 21057)

15 - آفت مخالفت با نماز جمعه

قال علی - علیه السلام -:ثلاثة ان کنتم خالفتم فیهن ائمتکم هلکتم: جمعتکم و جهاد عدوکم و مناسککم؛

اگر در سه چیز با رهبران و پیشوایان خود مخالفت ورزید، هلاک خواهید شد:

1 - نماز جمعه.

2 - جهاد با دشمن.

3 - مناسک حج.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 7)

16 - مصادف با روز حساب

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:یوم الجمعة فهو یوم یجمع الله فیه الاولین و الاخرین یوم الحساب؛

روز جمعه مصادف با روز حساب است که خداوند در آن روز اولین و آخرین مخلوق خویش را گرد می آورد.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 41)

17 - صدقه در روز جمعه

قال الباقر - علیه السلام -:ان الصدقة تضاعف فی یوم الجمعة؛

پاداش صدقه در روز جمعه دو برابر است.

(مستدرک الوسائل، ج 7، ص 187)

18 - ثواب اعمال خوب و بد

قال الباقر - علیه السلام -:الخیر و الشر یضاعف یوم الجمعه؛

پاداش کار خوب و کیفر اعمال بد در روز جمعه دو برابر می گردد.

(مستدرک الوسائل ج 6، ص 60)

19 - راه تشویق برای نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:اشتروا لصبیانکم اللحم و ذکروهم یوم الجمعة؛

با سیاستهای تشویقی، اهمیت روز جمعه را به فرزندانتان یادآوری کنید.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 99)

20 - جمعه بهترین روز

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:خیر یوم طلعت علیه الشمس یوم الجمعة؛

بهترین روزی که خورشید بر آن می تابد، روز جمعه است.

(کنزالعمال، ج 7، ص 711 ح 21051)

21 - بهترین ایام

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:افضل الایام عند الله یوم الجمعة؛

بهترین روزها نزد خداوند، روز جمعه است.

(کنزالعمال، ج 7، ص 707، ح 21033)

22 - حج تهیدستان

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:الجمعة حج الفقراء؛

نماز جمعه، حج تهیدستان است.

(کنزالعمال، ج 7، ص 707، ح 21032)

23 - روز شایسته

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:اذا کان یوم الجمعة نادت الطیر الطیر و الوحش الوحش و السباع السباع سلام علیکم هذا یوم صالح؛

چون روز جمعه شود، پرنده پرنده را، وحشی وحشی را، و درنده درنده را ندا داده و می گوید سلام بر شما امروز روزی شایسته است.

(مستدرک الوسائل، ج 6، 65)

24 - جمعه، عید مسلمان

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:ان هذا الیوم جعله الله عیداً اللمسلمین؛

به درستی که خداوند این روز (جمعه) را برای مسلمانان عید قرار داده است.

(کنزالعمال، ج 7، حدیث 21055)

25 - وجه تسمیه جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:سمیت الجمعة جمعة لان الله جمع الخلق لولایة محمد - صلی الله علیه و آله - و اهل بیته؛

از این رو جمعه جمعه خوانده شد که خداوند آفریدگان را در آن روز برای ولایت پیامبر و دوستانش - صلوات الله علیهم - گرد آورد.

(مستدرک الوسائل ج 6، ص 59)

26 - توجه فرشتگان به نماز گزاران در نماز جمعه

عن النبی - صلی الله علیه و آله -اذا کان یوم الجمعة کان علی کل باب من ابواب المسجد ملئکة یکتبون الاول فالاول فاذا جلس الامام طوار الصحف و جاءوا یستمعون الذکر؛

چون روز جمعه فرا رسد، بر درب هر مسجدی ملائکه می نشینند و نام مردم را به ترتیب ورود اول و دوم و سوم می نویسند تا وقتی که امام جمعه در جایگاه خود قرار می گرفت پرونده ها را جمع می کند و به ذکر (خطبه ها) گوش فرا می دهند.

(بحارالانوار، ج 89، ص 12، مستدرک الوسائل، ج 6، ص 38)

27 - تکریم مؤمنان

قال الصادق - علیه السلام -:ان الله اکرم المؤمنین بالجمعة؛

همانا خداوند - تبارک و تعالی - مؤمنان را به وسیله نماز جمعه گرامی می داشت.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 5)

28 - فریضه نماز جمعه

قال الباقر - علیه السلام -:صلوة الجمعة فریضة و الاجتماع الیها الامام العادل فریضة؛

نماز جمعه و شرکت در آن و با حضور امام عادل، واجب است.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 8)

29 - چرا جمعه می نامند؟

عن ابی حمزه بن عن جعفر - علیه السلام - قال له رجل:کیف سمیت الجمعة؟ قال: ان الله - عزوجل - جمع فیها خلقه لولایة محمد و وصیة فی المیثاق فسماه یوم الجمعة لجمعه فیه خلقه؛

ابو حمزه می گوید: مردی به امام صادق - علیه السلام - عرضه داشت: چگونه است که روز جمعه، جمعه نامیده شد؟ فرمود: خداوند - عزوجل - در روز جمعه، خلق خویش را جهت گرفتن پیمان برای ولایت حضرت محمد (ص) و وصی اش علی - علیه السلام - جمع نمود و سپس به خاطر گرد آمدن مخلوقاتش در آن روز، آن را جمعه نامگذاری کرد.

(اصول کافی، ج 3، ص 415)

30 - نماز جمعه واجب است

عن النبی - صلی الله علیه و آله - قال:ان الله کتب علیکم الجمعة فریضة واجبة الی یوم القیامة؛

همانا خداوند نماز جمعه را تا روز قیامت بر شما واجب کرد.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 6)

31 - جمعه و تعطیلی کارها

قال جعفر بن محمد عن ابیه - علیه السلام -:بینما رسول الله - صلی الله علیه و آله - قائماً یخطب یوم الجمعة، و کان سوقاً یقال لها البطحاء، و کانت بنوسلیم تجلب الیها السبی، و الخیل و الغنم، و کانت الانصار اذا تزوجوا ضربوا، بالکبر و المزمار، و اذا سمعوا ذلک خرج الناس الیهم و ترکوا رسول الله قائماً فعیرهم الله بذالک فانزل الله تعالی: و اذا رأوا تجارة او لهواً انفضوا الیها و ترکوک قائماً قل ما عند الله خیر من اللهو و من التجارة و الله خیرالرازقین؛

امام صادق (ع) از پدر بزگوارش نقل می کند: هنگامی که رسول خدا (ص) ایستاده و خطبه می خواند، در مدینه بازاری بود که به آن بازار بطحاء می گفتند و قبیله بنی سلمی روز جمعه به آن بازار برده، اسب، و گوسفند می آوردند، و انصار برای تبلیغ (کالا) ساز و دهل می نواختند، نمازگزاران چون آن صدا را شنیدند، به سوی بنی سلیم شتافته و پیامبر را (در حال خطبه خواندن) رها نمودند، خداوند به خاطر این کار، آنان را سرزنش نمود و در این رابطه این آیه را نازل فرمود: هنگامی که تجارت یا لهوی، (صداهای یاد شده) را ببینند و بشنوند، به سوی آن رفته و تو را (در حال خطبه خواندن) ایستاده رها می نمایند بگو: آنچه نزد خداست بهتر از تجارت و لهو می باشد و خداوند بهترین روزی دهندگان است.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 24)

32 - اهمیت نماز جمعه

قال رسول الله - - صلی الله علیه و آله -:ان الله سبحانه فرض علیکم الجمعة فی عامی هذا، فی شهری هذا، فی ساعتی هذه، فریضة مکتوبة، فمن ترکها فی حیاتی و بعد مماتی الی یوم القیامة، جحوداً لها و استخفافاً بحقها فلا جمع الله شمله، و لا بارک الله فی امره الا لا حج له، الا لا صدقه له، الا لا برکة له، الا ان یتوب، فان تاب، تاب الله علیه؛

خداوند نماز جمعه را بر شما در همین سال و همین ماه و همین ساعت، واجب کرد، فریضه ای که ثبت شده است هر کس در حال حیات و پس از مرگ من تا روز قیامت آن را از روی انکار و سبک شمردن حق آن ترک کند، خدا هرگز کار او را سامان نداده و مبارک نگرداند. آگاه باشید که برای او نماز، حج صدقه، و برکتی نیست مگر آن که توبه کند پس اگر توبه کرد، خدا هم توبه اش را می پذیرد، و (با رحمت به سوی او می نگرد).

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 10. 11)

33 - تاریخچه نماز جمعه

قال ابن عباس:ان اول جمعة جمعت فی الاسلام بعد جمعة فی مسجد رسول الله - صلی الله علیه و آله - بالمدینة لجمعة جمعت بجواثاء قریة من قری عبدالقیس؛

ابن عباس گوید: پس از جمعه ای که پیامبر (ص) در مدینه نماز جمعه برپا کرد، ولین جمعه ای که در اسلام پایه نهاده شد، در جواثاء (روستایی از روستاهای بحرین و عثمان گفته است) از روستاهای عبدالقیس بود.

(سنن ابی داود، ج 1، حدیث 644/1068)

34 - علت نماز جمعه

قال من اصحاب امیرالمؤمنین - علیه السلام -:الواجب فی حکم الله و حکم الاسلام علی المسلمین بعد ما یموت امامهم او یقتل ضالا کان او مهتدیاً ان لا یعملوا عملا و لا یقدموا یداً و لا رجلا قبل ان یختاروا لانفسهم اماماً عفیفاً عالماً و رعاً و عارفاً بالقضاء و السنة یجبی فیئهم و یقیم حجهم و جمعهم و یجبی صدقاتهم؛

در حکم خدا و اسلام بر مسلمین واجب است که هرگاه پیشوایان بمیرد یا کشته شود - چه گمراه باشد چه هدایت یافته - پیش از هر کار برای خود رهبری پاکدامن و دانا و با تقوا و آگاه به قضاوت و دین انتخاب کنند تا مالیاتها را جمع کند و نماز جمعه ها را برپا کند و صدقات آنان را گرد آورد.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 14)

35 - نماز جمعه در قرآن

عن زرارة و محمد بن مسلم انهما سئلا اباجعفر - علیه السلام - عن قول الله تعالی:

حافظوا علی الصلوات و الصلاة الوسطی قال: صلوة الظهر و فیها فرض الله الجمعة، و فیها الساعة التی لا یوافقها، عبد مسلم فیسأل خیراً لا اعطاه الله ایاه؛

زراره و محمد بن مسلم از حضرت باقر (ع) از تفسیر قول خداوند که: نمازها و نماز وسطی را محافظت نمایید. سؤال نمودند، فرمود: (نماز وسطی) نماز ظهر است و در ظهر (روز جمعه) خداوند نماز جمعه را واجب ساخته و در روز جمعه ساعتی است که بنده مسلمانی نیست که خیری را طلب نماید جز اینکه خداوند آن را به وی عنایت فرماید.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 9)

36 - وجوب نماز نه دسته برداشته شد

قال الباقر - علیه السلام -:فرض الله علی الناس من الجمعة الی الجمعة خمساً و ثلاثین صلوة، منها صلوة، واحدة فرضها، فی جماعة و هی الجمعة و وضعها عن التسعة: عن الصغیر و الکبیر و المجنون و المسافر و العبد و المریض و المرأة و الاعمی و من کان علی رأس فرسخین، و روی مکان المجنون الاعرج؛

خداوند از نماز جمعه تا جمعه، سی و پنج نماز بر مردم واجب ساخته و یک نماز از آن ها را به جماعت واجب نموده که نماز جمعه می باشد، و وجوب آن را از نه دسته برداشته است: خردسال، سالخورده، دیوانه، مسافر، برده، زن، نابینا، و هر کس در فاصله دو فرسنگی با نماز جمعه قرار دارد. (برخی به جای دیوانه، لنگ را روایت کرده اند).

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 5)

37 - تشویق برای نماز جمعه

قال رزاره:حثنا ابو عبدالله - علیه السلام - علی صلوة الجمعة حیت ظننت انه یرید ان نأتیه فقلت له: نفدوا علیک؟ فقال - علیه السلام - لا انما عنیت عندکم؛

زراره می گوید: امام صادق (ع) ما را آنقدر به نماز جمعه تشویق نمود که پنداشتم منظور آن حضرت این است که خدمت ایشان برسیم (و نماز جمعه را به امامتشان برپا داریم) برداشت خودم را به آن حضرت عرض کردم، فرمود: خیر همانا مقصودم نمازی بود که خودتان دارید.

(تهذیب، ج 3، ص 239)

38 - مانع نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:من کان یؤمن بالله و الیوم الاخر فعلیه الجمعة یوم الجمعة الا علی مریض او مسافر او امرأة او مملوک، و من استغنی عنها بلهو او تجارة استغنی الله عنه و الله غنی حمید؛

بر هر کس که به خداوند و روز قیامت ایمان دارد در روز جمعه، نماز جمعه بر او واجب می باشد، جز بر بیمار یا مسافر یا زن، یا برده و هر کس از نماز جمعه به وسیله پرداختن به لهو یا تجارت بی نیازی جوید، خداوند هم از او بی نیازی جوید (و عبادت او را نپذیرد) و خدا بی نیاز و ستوده است.

(کنز العمال، ج 7 ص 726، ح 21120)

39 - درک نماز جمعه

قال الباقر - علیه السلام -:الجمعة واجبة علی من ان صلی الغداة فی اهله ادرک الجمعة، و کان رسول الله - صلی الله علیه و آله - انما یصلی العصر فی وقت الظهر فی سائر الایام کی اذا قضوا للصلوة مع رسول الله - صلی الله علیه و آله - رجعوا الی رحالهم قبل اللیل، و ذلک سنة الی یوم القیامة؛

نماز جمعه بر هر کس که نماز صبح را پیش خانواده خود خوانده و جمعه را درک کند واجب است. پیامبر در روزهای دیگر، نماز عصر را هم وقت ظهر می خواند تا وقتی با پیامبر نماز را به جا آوردند بتوانند قبل از فرا رسیدن شب به خانه بروند و این تا روز قیامت سنت است.

(تهذیب، ج 3، ص 240)

40 - شرکت زندانیان در نماز جمعهقال الصادق - علیه السلام -:

ان علیاً - علیه السلام - کان یخرج اهل السجون من الحبس فی دین او تهمة، الی الجمعة فیشهدونها، و یضمنهم الاولیاء حتی یردونهم؛

امام صادق (ع) از پدر بزرگوارش روایت می نماید: روش علی (ع) چنین بود، کسانی را که به واسطه بدهکاری یا تهمت محبوس بودند (روز جمعه) برای شرکت در نماز جمعه از زندان خارج می ساخت و آن ها به نماز حاضر می شدند، و اولیائشان ضامن می شدند که آنان را به زندان بازگردانند.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 27)

41 - کفایت نماز جمعه

قال علی - علیه السلام -:اذا شهدت المرأة و العبد الجمعة اجزأت عنهما من صلوة الظهر؛

چون زن و برده در نماز جمعه حاضر شدند، (نماز جمعه،) به جای نماز ظهر آنها محسوب خواهد شد.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 26)

42 - نماز جمعه، نمازی حکومتی است

قال علی - علیه السلام -:العشیرة اذا کان علیهم امیر یقیم الحدود علیهم فقد وجب علیهم الجمعة و التشریق؛

هرگاه طایفه ای امیری داشته باشند که حدود (الهی) را برایشان اجرا نماید، اقامه نماز جمعه و رفتن به منی در ایام تشوق بر آنان واجب است.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 13)

43 - شیاطین در روز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:اذا کان یوم الجمعة غدت الشیاطین برایاتها الی الاسواق فیرمون الناس بالترابیث او الربائث و یثبطونهم عن الجمعة؛

هرگاه روز جمعه فرا رسد، شیطانها صبح زود با پرچمهایشان به بازارها می روند و به طرف مردم موانعی می افکنند و آنان را از آمدن به نماز جمعه باز می دارند.

(کنز العمال، ج 7، ص 736، ح 21168)

44 - وجوب نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:خطب یوم الجمعة فقال: ... و اعلموا ان الله فرض علیکم الجمعة الی یوم القیامة؛

پیامبر در خطبه روز جمعه فرمود:... بدانید که خداوند نماز جمعه را تا روز قیامت بر شما واجب گردانیده است.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 10)

45 - خطبه جنگ و جمعه

قال هشام بن عمار:کان اذا خطب فی الحرب خطب علی قوس و اذا خطب فی الجمعة خطب علی عصا؛

رسول خدا - صلی الله علیه و آله - هرگاه در جنگ خطبه می خواند بر کمان تکیه می کرد و هرگاه در (نماز) جمعه خطبه می خواند، بر عصا تکیه می داد.

(سنن ابن ماجد، ج 1 حدیث 199/1094)

46 - مقام حرکت کننده به سوی نماز جمعه

عن انس قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:اذا راح منا سبعون رجلا الی الجمعة کانوا کسبعین موسی الذین و فدوا الی ربهم او افضل؛

انس بن مالک از پیامبر (ص) روایت می نماید که فرمود: هنگامی که هفتاد نفر از ما روانه نماز جمعه شوند، مانند هفتاد نفر موسی (پیامبر) باشند که بر پروردگارشان وارد گردیده باشند یا برتر از آنها.

(کنزالعمال، ج 7 ص 709، ح 21043)

47 - آداب نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:لا یقیمن احدکم أخاه یوم الجمعة ثم یخالف الی مقعده فیقعده فیه ولکن یقول: افسحوا؛

روز جمعه فردی از شما برادر مؤمن را از جا بلند نکند تا در جای او بنشیند، بلکه بگوید: جا بگشایید.

(کنزالعمال، ج 7، ص 746، ح 21210)

48 - استجابت دعا

قال الصادق - علیه السلام -:الساعة التی یستجاب فیها الدعاء یوم الجمعة ما بین فراغ الامام من الخطبة الی ان یستوی الناس فی الصفوف؛

ساعتی که دعا در آن مستجاب است روز جمعه و فاصله میان پایان خطبه، تا به صف ایستادن مردم می باشد.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 41)

49 - بی احترامی به نمازگزاران

عن عبدالله بن بسر و عن جابر:ان رجلا دخل المسجد یوم الجمعة و رسول الله - صلی الله علیه و آله و سلم - یخطب فجعل یتخطی رقاب الناس فقال: اجلس فقد اذیت و انیت الناس؛

عبدالله بن بسر و جابر گویند، مردی روز جمعه وارد مسجد شد، در حالی که رسولخدا (ص) مشغول خواندن خطبه بود، او مردم را لگدمال می نمود (و از میان صفها برای پیدا کردن جا حرکت می کرد) پیامبر (ص) فرمود: بنشین که مردم را اذیت نمودی.

(کنز العمال، ج 7، ص 748، ح 21221)

50 - رها کردن تجارتروی انه کان بالمدینة اذا اذن المؤذن یوم الجمعة نادی مناد حرم البیع حرم البیع، لقوله، - عزوجل - یا ایها الذین امنوا اذا نودی للصلاة من یوم الجمعة فاسعوا الی ذکر الله و ذروا البیع(4)؛

نقل شده که در مدینه وضع چنین بود، آنگاه که روز جمعه مؤذن اذان می گفت، منادی بر اساس کلام خداوند: ای آنان که ایمان آورده اید! آنگاه که برای نماز از روز جمعه اذان گفته شد، به سوی خدا بشتابید، و سوداگری را رها کنید ندا در می داد: خرید و فروش حرام شد، خرید و فروش حرام شد.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 87)

51--تقیه در جمعه

قال عن علی بن الحسین - علیه السلام -:انه کان یشهد الجمعة مع ائمة الجور تقیة و لا یعتد بها و یصلی الظهر لنسفه؛

امام سجاد (ع) در نماز جمعه که به امامت حاکمان جور برگزار می شد، از روی تقیه، شرکت می کرد، ولی به آن اعتنا نمی کرد و نماز ظهر را خود می خواند.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 40)

52 - اجتماع نماز جمعه و عیدهای فطر وقربان

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:قد الجتمع فی یومکم هذا عیدان: فمن شاء اجزأه من الجمعة و انا مجمعون؛

در این روزتان (جمعه) دو عید با هم جمع شده است، پس هر کس بخواهد نماز عید بخواند، بی نیاز از جمعه است و اما ما نماز جمعه را نیز به پا می کنیم.

(سنن ابی داود، ج 1، حدیث 647/1073)

53 - مسافرت قبل از نماز جمعه

عن علی بن موسی الرضا - علیه السلام - قال:ما یأمن من سافر یوم الجمعة قبل الصلاة ان لا یحفظه الله تعالی فی سفره، و لا یخلفه فی اهله، و لا یرزقه من فضله؛

از امام رضا (ع) نقل شده که فرمود: کسی که روز جمعه پیش از نماز جمعه سفر کنید، ایمن نیست از اینکه خداوند متعال او را در سفرش حفظ نکند، و او را در خانواده اش جانشین نشود، و او را از فضلش روزی ندهد. (بحارالانوار، ج 89، ص 201)

54 - جمعه در نظر اهل بهشت و اهل جهنم

عن ابی بصیر عن احدهما علیهما السلام قال:اذا کان یوم الجمعة، و اهل الجنة فی الجنة و اهل النار، فی النار عرف اهل الجنة یوم الجمعة و ذلک انهم یزاد فی نعیمهم. و عرف اهل النار یوم الجمعة و ذلک ان کلهم یبطش بهم الزبانیه؛

از ابی بصیر نقل شده که امام باقر یا امام صادق - علیهماالسلام - فرمود: آنگاه که روز جمعه، شد و اهل بهشت در بهشت باشند و اهل جهنم در جهنم، اهل بهشت روز جمعه را می شناسد که (در آن روز) نعمت آنان افزوده می شود، و اهل آتش روز جمعه را می شناسند، این از این جهت است که شعله آتش به آنها حمله می کند.

(بحارالانوار، ج 89، ص 283)

55 - اهمیت نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:ثلث لو تعلم امتی ما لهم فیهن لضربوا علیهن بالسهام: الاذان و الغدو الی الجمعة و الصف الاول؛

سه چیز است که اگر امت من فضیلت آنها را می دانستند، برای (سبقت در) انجام آن به قرعه متوسل می شدند و آن عبارتند از:

1 - اذان گفتن.

2 - بیرون رفتن به سوی نماز جمعه.

3 - صف اول نماز جماعت.

(مستدرک الوسائل، ج 1 ص 490، بحارالانوار، ج 89، ص 197)

56 - مرگ در راه نماز جمعه

عن علی - علیه السلام - قال:ضمنت لستة علی الله الجنة منهم رجل خرج الی الجمعة فمات فله الجنة؛

از علی (ع) نقل شده که فرمود: برای شش نفر بهشت را ضامن هستم که خداوند به آن ها عطا کند: از آن ها مردی است که در راه رفتن به نماز جمعه بمیرد.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 11)

57 - به نماز جمعه بروید!

عن عبدالملک قال:قال لی ابو جعفر - علیه السلام - مثلک یهلک و لم یصل فریضة فرضها الله، قال: قلت: کیف اصنع؟ قال: صلوا جماعة، یعنی صلاة الجمعة؛

از عبدالملک نقل شده که گوید: امام باقر (ع) به من فرمودند: همچون تویی بمیرد و واجبی را که خداوند واجب کرده، به جا نیاورد؟ گوید: عرض کردم: چه کنم؟ فرمود: نماز را با جماعت بخوانید، یعنی نماز جمعه را به جا بیاورید.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 12)

58 - ترس از عدم حضور در نماز جمعه

نهی علی - علیه السلام - ان یشرب الدواء یوم الخمیس مخافة ان یضعف من الجمعة؛

علی (ع) از خوردن دارو در روز پنج شنبه نهی فرمود: مبادا (به دلیل سستی) از حضور در نماز جمعه ناتوان شود.

(بحارالانوار، ج 89، ص 197)

59 - نماز جمعه و مسافرت

قال علی - علیه السلام -:و لا تسافر فی یوم جمعة حتی تشهد الصلاة الا فاصلا فی سبیل الله، او فی امر تعذر به؛

پیش از حضور در نماز جمعه سفر مکن، مگر اینکه کار واجبی (مانند جهاد) در راه خدا انجام دهی، یا به سراغ کاری بروی که شرعاً معذور باشی.

(نهج البلاغه، فیض الاسلام، ص 1070، 1069)

60 - اهمیت شب و روز جمعه

عن النبی - صلی الله علیه و آله - قال:ان لیلة الجمعة و یوم الجمعة اربع و عشرون ساعة، لله، - عزوجل - فی کل ساعة ست مأة الف عتیق من النار؛

از پیامبر (ص) نقل شده که فرمود: همانا شب جمعه و روز جمعه، بیست و چهار ساعت است که خداوند در هر ساعت ششصد هزار تن را از آتش آزاد می کند.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 55)

61 - عن علی - علیه السلام - قاللا تسافر فی الیوم الجمعة حتی تشهد الصلاة الا فاصلا فی سبیل الله او فی امر تعذر فیه؛

(بحارالانوار، ج 89، ص 199)

62 - حق روز جمعه

عن ابی عبدالله - علیه السلام - قال:

ان للجمعة حقاً واجباً فایاک ان تضیع او تقصر فی شی ء من عبادة الله و التقرب الیه بالعمل الصالح، و ترک المحارم کلها، فان الله یضاعف فیه الحسنات، و یمحو فیه السیئات، و یرفع فیه الدرجات و یومه مثل لیلته فان الستطعت ان تحییها بالدعاء و الصلاة فافعل، فان الله یضاعف فیه الحسنات و یمحو فیه السیئات، و ان الله واسع کریم؛

از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود: برای جمعه حقی است واجب، بترس از اینکه آن را ضایع کنی، یا در چیزی از پرستش خدا، و نزدیکی جستن به سوی او با عمل شایسته و ترک کردن همه حرامها کوتاهی کنی، زیرا خداوند در آن نیکیها را می افزاید و گناهان را محو می سازد و در آن مقامها را بالا می برد و روز آن مانند شبش هست و اگر توانستی آن را با دعا و نماز احیا کنی، بکن زیرا خداوند در آن نیکی ها را می افزاید و گناهان را محو می کند، همانا خداوند بسیار بخشنده و کریم است.

(بحارالانوار، ج 89، ص 275)

63 - افضل روزها

عن الصادق - علیه السلام - قال:

ما طلعت الشمس بیوم افضل من یوم الجمعة، و ان کلام الطیر فیه اذا لقی بعضها بعضاً: سلام سلام یوم صالح؛

از امام صادق (ع) نقل شده که فرمودن خورشید به روزی طلوع نکرد که از روز جمعه افضل باشد، آنگاه که مرغان در آن روز به هم می رسند گویند، سلام، سلام، روز مبارک است.

(بحارالانوار، ج 89، ص 273)

64 - نماز جمعه و زندانیان

عن الصادق - علیه السلام - قال:

ان علی الامام ان یخرج المحبسین فی الدین یوم الجمعة الی الجمعة و یوم العید الی العید و یرسل معهم فاذا قضوا الصلاة و العید ردهم الی السجن؛

از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود: همانا بر عهده امام است آنان را که زندانی هستند روز جمعه به نماز و روز عید به نماز عید بیرون آورد و مأمورها را با آنان بفرستند، آنگاه که نماز را خواندند آنها را به زندان برگردانند.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 36)

ب) ترک نماز جمعه

65 - کار در وقت نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:

من استأجر اجیراً فلا یحبسه عن الجمعة فیأثم؛

هر کس کارگری را به کار گمارد، او را از رفتن به نماز جمعه منع نکند، که مرتکب گناه شده است.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 7)

66 - ترک نماز جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:

من ترک ثلاث جمع متعمداً من غیر علة طبع الله علی قلبه؛

کسی که سه مرتبه عمداً و بدون جهت نماز جمعه را ترک کند، خداوند قلب او را مهر می زند.

(میزان الحکمه، ج 5، ص 427)

67 - نتیجه ترک نماز جمعه

قال علی - علیه السلام -:

من ترک الجمعة ثلاثاً متتابعة لغیر علة کتب منافقاً؛

هر کس که سه نوبت پیاپی نماز جمعه را بدون عذر ترک نماید، در زمره منافقان به شمار می رود.

(مستدرک الوسائل، ج 8، ص 407، میزان الحکمه، ج 5، ص 427)

68 - ترک جمعه بدون عذر

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:

من ترک الجمعة ثلاث مرات من غیر علة و لا مرض و لا عذر طبع الله علی قلبه؛

هر کس سه بار نماز جمعه را بدون آن که بیماری یا عذر دیگری داشته باشد، ترک گوید، خداوند بر قلبش مهر می زند.

(کنزالعمال، حدیث 21147)

69 - کفاره ترک جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:

من فاتته الجمعة بغیر عذر فلیتصدق بدرهم او نصف درهم او صاع حنطة او نصف صاع؛

(قدامة بن وبره روایت کرده که) پیامبر گرامی (ص) فرمود: هر کسی که سه نماز جمعه را بدون عذر از دست دهد، باید یک درهم یا نیم درهم، یک صاع یا نصف صاع گندم صدقه دهد.

(کنزالعمال، حدیث 21139)

70 - بی اعتنایی به نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:

من ترک ثلاث جمع تهاوناً بها، طبع الله علی قلبه؛

هر کسی که نماز جمعه را سه بار و از روی سهل انگاری و بی اعتنایی ترک کند، خداوند بر قلب او مهر می زند.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 6، کنزالعمال، حدیث 21133)

منبع -جامع آیات و احادیث موضوعی نماز جلد دوم -عباس عزیزی