71 - مهر نفاق بر قلبها

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -لینتهین اقوام عن ودعهم الجمعات او لیختمن الله علی قلوبهم ثم لیکونن من الغافلین؛

از ترک جمعه بپرهیزید که در غیر این صورت بر قلبهای شما مهر نفاق زده خواهد شد، و در صف غافلان قرار خواهید گرفت.

(کنزالعمال، حدیث 21134)

72 - سبک شمردن نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:لا یزال العبد متهاوناً بالجمعة حتی یغضب الله علیه؛

بنده ای که نماز جمعه را سبک بشمارد، خداوند بر او خشم گیرد.

(کنزالعمال، حدیث 21155)

ج) آثار نماز جمعه

73 - ثواب نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:ان لکم فی کل جمعة حجة و عمرة فالحجة الهجیرة للجمعة و العمرة انتظار العصر بعد الجمعة؛

هر روز جمعه برای شما ثواب یک حج و یک عمره است، حج شما شتاب و مبادرت به نماز جمعه و عمره است، نماز جمعه و عمره شما انتظار اقامه نماز عصر پس از نماز جمعه است.

(کنزالعمال، ج 7، ص 737، حدیث 21173)

74 - تأثیر نماز جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:ما من قدم سعت الی الجمعة الا حرم الله جسدها علی النار؛

هر گامی که به سوی نماز جمعه برداشته شود، خداوند آتش دوزخ را بر صاحب آن گام حرام می کند.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 3)

75 - آزادی از آتش

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:ان الله تعالی فی کل یوم جمعة ست مأة الف عتیق یعتقهم من النار کلهم قد استو جبوا النار؛

همانا خداوند در هر روز جمعه صد هزار نفر را، که تمامی آن ها مستحق جهنم می باشند از آتش دوزخ آزاد می کند.

(کنزالعمال، حدیث 31034)

76 - اشتیاق مسافر به نماز جمعه

عن الصادق جعفر بن محمد عن ابیه علیهم السلام:ایما مسافر صلی الجمعة رغبة فیها و حباً لها اعطاه الله - عزوجل - اجر مائة جمعة للمقیم؛

هر مسافری که از روی اشتیاق نماز جمعه بخواند، خدا به او اجر صد نماز جمعه مقیم را بدهد.

(امالی شیخ صدوق، ص 11، وسائل الشیعه، ج 5، ص 36)

77 - نماز جمعه کفاره گناهان

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:الجمعة کفارة لما بینها و بین الجمعة التی قبلها، و زیادة ثلاثة ایام؛

نماز جمعه کفاره گناهان میان این جمعه و جمعه قبل و سه روز پیش از آن می باشد.

(کنزالعمال، حدیث 21088)

78 - افزایش حسنات و محو گناه در روز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:ان یوم الجمعة سیدالایام یضاعف الله فیه الحسنات و یمحو فیه السیئات و یرفع فیه الدرجات و یستجیب فیه الدعوات و یکشف فیه الکربات و یقضی فیه الحوائج العظام؛

به درستی که روز جمعه سرور روزها است، و خداوند در آن روز حسنات را مضاعف و گناهان را محو می کند و درجات را بالا برده و دعاها را مستجاب می نماید و گرفتاریها را برطرف و حاجات سنگین را برآورده می سازد.

(اصول کافی، ج 3، ص 414)

79 - نماز جمعه سبب نزدیکی به خدا

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:یجلس الناس من الله یوم القیامة علی قدر رواحهم الی الجمعات الاول و الثانی و الثالث؛

روز قیامت مردم نزدیک خداوند متعال به اندازه رفتن آنها به نماز جمعه می نشینند، هر کس اول برود در مرتبه اول از نزدیک می نشیند سپس دوم و سوم، یعنی از کرامت خداوند و سایر مهربانی های او.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 31)

80 - کفاره گناهان

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:الجمعة الی الجمعة و الصلوات الخمس کفارات لما بینهن ما اجتنب الکبائر؛

نماز جمعه تا نماز جمعه دیگر و نمازهای پنجگانه، کفاره گناهان میان جمعه ها است تا وقتی که از گناهان کبیره دوری نماید.

(کنزالعمال، ج 7، ص 720، ح 21089)

81 - آسوده از سؤال در قبر

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:ما من مسلم یموت یوم الجمعة او لیلة الجمعة الا وقاه الله تعالی فتنة القبر؛

هر مسلمانی روز جمعه بمیرد، خداوند او را از سؤال نکیر و منکر نگه می دارد.

(کنزالعمال ج 7، ص 709، ح 21045)

82 - کفاره گناهان

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:الغسل یوم الجمعة کفارة و المشی ء الی الجمعة کل قدم منها کعمل عشرین سنة فاذا فرغ من صلوة الجمعة اجیز بعمل مأتی سنة؛

غسل روز جمعه کفاره گناه است، و هر گامی که به سوی نماز جمعه برداشته می شود، برابر عمل بیست سال است، و چون از نماز جمعه فارغ شود به پاداش عبادت دویست سال نایل گردد.

(کنزالعمال، حدیث 2109)

83 - روز جمعه ملائکه بر درب مساجد

عن ابی سعید عن النبی - صلی الله علیه و آله -اذا کان یوم الجمعة قعدت الملائکة علی ابواب المسجد فیکتبون من جاء من الناس علی قدر منازلهم، فرجل قدم جزورا و رجل قدم بقرة و رجل قدم شاة و رجل قدم دجاجة و رجل قدم عصفوراً و رجل قدم بیضة فاذا اذن المؤذن و جلس الامام علی المنبر طووا الصحف و دخلوا المسجد یستمعون الذکر؛

چون روز جمعه فرا رسد، ملائکه بر درب مساجد نشسته و نام هر کس از مردم را که به مسجد آید، متناسب با موقعیت و منزلت او یادداشت نمایند. مردی ثوابش به اندازه ای باشد که گویا شتری در راه خدا داده و ثواب دیگری به قدر قربانی گاوی و ثواب فردی به اندازه هدیه گوسفندی و ثواب مردی به قدر انفاق مرغی و ثواب دیگری برابر با دادن گنجشک و پاداش مرد دیگر به قدر بخشش تخم مرغ باشد، و وقتی مؤذن اذان گوید و امام جمعه در جایگاه قرار گیرد، دفاتر ثبت نام برچیده شود و فرشتگان برای شنیدن ذکر (خطبه یا...) داخل مسجد می شوند.

(کنزالعمال، ج 7، ص 712، ح 21056)

84 - کار و نماز جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:من استأجر اجیراً ثم حبسه عن الجمعة یبؤ بأثمه، و ان کان هو لم یحبسه اشترکا فی الاجر؛

هر کس کارگری (در روز جمعه) به کار گمارد سپس او را از شرکت در نماز جمعه منع کند، گناه او را بر عهده گرفته است و اگر وی را از شرکت در نماز جمعه باز ندارد (و کارگر در نماز شرکت کند) کارگر و کارفرما در ثواب آن نماز شریک هستند.

(التهذیب، ج 2، ص 175)

85 - شب معراج

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:لما اسری بی الی السماء لیلة المعراج رأیت تحت العرش سبعین الف مدینة، کل مدینة کدنیاکم، و ملائکة ناشری، اجنحتهم، یسبحون الله و یهللونه و یقولون: اللهم اغفر للذین یحضرون صلوة الجمعة اللهم اغفر للذین یغتسلون یوم الجمعة؛

وقتی که شب معراج مرا به آسمان بردند، زیر عرش خدا هفتاد هزار شهر را دیدم که هر شهری همانند دنیای شما بود. و فرشتگانی را دیدم که بالهایشان را گسترده بودند و خدا را تسبیح و تهلیل می کردند و می گفتند: خدایا کسانی را که در نماز جمعه حاضر می شوند بیامرزد، خدایا کسانی را که روز جمعه غسل می کنند، رحمت کن.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 10 و 11)

86 - نماز جمعه و هراس روز قیامت

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:ما من مؤمن مشی بقدمیه الی الجمعة الا خفف الله علیه اهوال یوم القیامة بعد ما یخطب الامام، و هی ساعة یرحم الله فیها المؤمنین و المومنات؛

هر مؤمنی که پیاده به نماز جمعه برود، خداوند (پس از خطبه امام) هراس روز قیامت را برای او سبک سازد، چرا که این ساعت همان ساعتی است که خداوند در آن، مرد و زن مؤمن را مورد رحمت قرار می دهد.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 41)

87 - کسانی که به نماز جمعه نمی روند

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -لقد هممت انا مر رجلا یصلی بالناس ثم احرق علی رجال یتخلفون عن الجمعة بیوتهم؛

هر آینه دستور دهم مردی راکه برای مردم امامت نماز جمعه کند، و مردم از شرکت در نماز جمعه سرباز زنند، سزاوار و به جا است که خانه آنان را آتش زنم.

(کنزالعمال، حدیث 21131)

88 - نماز جمعه و بشخودگی گناهان

عن رسوله - صلی الله علیه و آله -من اتی الجمعة ایماناً و احتساباً استأنف العمل؛

هر کس از نظر ایمان و طلب پاداش آخرت به نماز جمعه بیاید، بندگی خدا را از سر گیرد (یعنی تمام گناهان گذشته او بخشوده می شود).

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 3)

89- روز جمعه ملائکه بر درب مساجد

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:یبعث الملائکة یوم الجمعة الی ابواب المساجد یکتبون الاول فالاول فاذا صعد الامام علی المنبر طویت الصحف؛

فرشتگان روز جمعه فرستاده می شوند تا بر درب مساجد ایستاده و نام شرکت کنندگان در نماز جمعه را به ترتیب ورود به مسجد بنویسند و هنگامی که امام جمعه بر روی منبر (جایگاه خطبه) قرار گرفت، دفاتر ثبت نام برچیده می شود.

(کنزالعمال، حدیث 21056)

90 - نفرین فرشتگان

عن النبی - صلی الله علیه و آله - قال:من سافر یوم الجمعة علیه ملکان ان لا یصاحب فی سفره، و لا تقضی له حاجة؛

هر کس که در روز جمعه مسافرت کند، دو فرشته به وی نفرین می کنند: در سفرش یاری نشود و برای او حاجتی برآورده نگردد.

(بحارالانوار، ج 89، ص 214)

91 - در فضیلت روز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:یوم الجمعه سیدالایام و اعظم عند الله من یوم الاضحی و یوم الفطر؛

پیامبر خدا - صلی الله علیه و آله - فرمود: روز جمعه آقای روزهاست و نزد خدا از روز عید قربان و روز عید فطر بزرگتر است (و این امر اهمیت نماز جمعه و بزرگی و ثواب آن را می رساند).

(بحارالانوار، ج 89، ص 267)

92 - بخشودگی چهار گروه

عن رسول الله - صلی الله علیه و آله -اربعة یستأنفون العمل: المریض اذا برء و المشرک اذا اسلم، و الحاج اذا فرغ، و المنصرف من الجمعة؛

چهار نفر بندگی از سرگیرند (یعنی گناهان گذشته آنها بخشوده می شوند): بیمار آنگاه که خوب شود، و مشرک آنگاه که اسلام آورد، حج گزارنده آنگاه که فارغ شود، و کسی که از نماز جمعه برگردد.

(بحارالانوار، ج 89، ص 197)

93 - وضو برای نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:من توضأ فأحسن ثم اتی الجمعة فدنا و انصت و استمع غفر له ما بینه و بین الجعة الاخری، و زیادة ثلاثة ایام؛

هر کس وضو بگیرد و وضو را نیکو انجام دهد، سپس به نماز جمعه بیاید و به خطبه ها گوش فرا دهد، گناهان وی در فاصله میان آن جمعه و جمعه دیگر و سه روز بیشتر از آن بخشیده شود.

(سنن ابن ماجد، ج 1 حدیث 196/1076)

94 - برتری جمعه های ماه رمضان

عن جابر قال ابوجعفر - علیه السلام -:ان لجمع شهر رمضان لفضلا علی جمع سائر الشهور کفضل رسول الله - صلی الله علیه و آله - علی سائر الرسل؛

امام باقر (ع) فرمود: همانا برای جمعه های ماه رمضان بر جمعه های سایر ماهها برتری است مانند برتری پیامبر خدا (ص) بر سایر پیامبران (بحارالانوار، ج 89، ص 83)

95 - پیشی گیرندگان به سوی بهشت

عن الصادق - علیه السلام - قال:فضل الله الجمعة غیرها من الایام، و ان الجنان لتزخرف و تزین یوم الجمعة لمن اتاها، و انکم لتتسابقون الی الجنة علی قدر سبقکم الی الجمعة، و ان ابواب السماء لتفتح لصعود اعمال العباد؛

از امام صادق (ع) نقل شده که فرمودن خداوند متعال روز جمعه را بر سایر روزها برتری داده و بهشت، روز جمعه برای آنان که به آن می آیند زینت داده می شود، و شما به اندازه پیشی گرفتنتان به سوی نماز به بهشت پیشی می گیرید، و در این روز درهای آسمان برای بالا رفتن عملهای بندگان باز می شود.

(بحارالانوار، ج 89، ص 213)

96 - ثواب نماز جمعه برای نمازگزاران

عن عبدالله عباس قال:اذا کان یوم امر الله تعالی ان ینصب عند البیت المعمور منبراً و تحتوشه الملائکة و یؤذن جبرئیل و یقدم میکائیل و یصلون الملائکة خلفه فاذا فرغوا یقول جبرئیل: الهی و هبت ثواب هذا الاذن لامة محمد - صلی الله علیه و آله - یقول میکائیل: و هبت ثواب هذه الامامة للأئمة من امة محمد - صلی الله علیه و آله - و تقول الملائکة: و هبنا ثواب هذه الصلوة للمصلین من امة محمد - صلی الله علیه و آله - فیقول الله تعالی تجودون علی و انا اولی بالجود و الکرم اشهدکم انی غفرت ذنوب امة محمد - صلی الله علیه و آله - فیتفرقون الی الجمعة الاخری؛

ابن عباس می گوید: هنگامی که روز جمعه فرا رسد، خدای تعالی امر فرماید تا منبری در بیت المعمور، نصب شود و فرشتگان اطراف آن گرد آیند و جبرئیل اذان گوید و میکائیل امامت کند و ملائکه پشت سر او نماز گزارند، و چون فارغ شوند جبرئیل گوید: خداوندا ثواب این اذان را به امت محمد - صلی الله علیه و آله - هدیه نمودم، و میکائیل گوید: ثواب این امامت جمعه را به امامان محمد (ص) بخشیدم، و فرشتگان گویند: ثواب این نماز (جمعه) را به نمازگزاران امت محمد (ص) هدیه نمودیم، و خداوند گوید: شما بر خلق من جود و کرم نمودید و من به جود و کرم سزاوارترم، شما را گواه می گیرم که گناهان امت محمد (ص) را بخشیدم، آنگاه تا جمعه دیگر پراکنده می شوند.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 61)

97 - فضایل روز جمعه

عن رسول الله - صلی الله علیه و آله -ان یوم الجمعة سید الایام، یضاعف الله فیه السیئات و یرفع فیه لدرجات و یستجیب فیه الدعوات و یکشف فیه الکربات و یقضی فیه الحاجات العظام و هو یوم المزید، لله فیه عتقاء و طلقاء من النار، ما دعا الله فیه احد من الناس، و عرف حقه و حرمته الا کان حتماً علی الله ان یجعله نم عتقائه و طلقائه من النار، و ان مات فی یومه ولیلته مات شهیداً و بعث امناً و ما استخف احد بحرمته و ضیع حقه الا کان حقاً علی الله - عزوجل - ان یصلیه نار جهنم الا ان یتوب؛

از پیامبر خدا - صلی الله علیه و آله - نقل شده که فرمود: همانا روز جمعه آقای روزهاست، و خداوند در آن نیکیها را زیاد گرداند، گناهان را محو می نماید، مقامها را بالا می برد، دعاها را قبول می کند، غمها رابرطرف می سازد، حاجتهای بزرگ را روا می سازد و آن روز، روز افزون است و در آن روز خداوند مخلوقی را از آتش می کند در آن روز هر کسی از مردم خدا بخواند، حق و حرمت آن روز را بشناسد، و بر خداوند واجب است که او را از رها شدگان و آزادشدگان از آتش قرار دهد اگر در روز یا شب بمیرد، شهید می میرد، و ایمن برانگیخته می شود و اگر کسی آن روز را سبک بشمارد و حق آن را ضایع گرداند، بر خداوند عزوجل حق است که او را بر آتش جهنم داخل کند، مگر اینکه توبه کند.

(بحارالانوار، ج 89، ص 274)

98 - فرشتگان و نماز جمعه

عن النبی - صلی الله علیه و آله - قال اذا کان یوم الجمعة کان علی باب المسجد ملائکة یکتبون الاول فالاول فاذا جلس الامام طووا الصحف، و جاؤا یستمعون الذکر؛

هنگامی که روز جمعه شد، بر در مسجد فرشتگانی باشند که داخل شونده اول و دوم را به ترتیب می نویسند، چون امام به خواندن خطبه شروع کرد، کاغذها را می پیچند، و می آیند به ذکر خدا گوش فرا می دارند.

(بحارالانوار، ج 89، ص 12)

99 - نزول رحمت در روز جمعه

روی المعلی بن خنیس قال:سمعت ابا عبدالله - علیه السلام - یقول: من وافق منکم یوم الجمعة فلا یشغلن بشی ء غیر العبادة فیه یغفر للعباد، و تنزل علیهم الرحمة؛

معلی بن خنیس روایت کرده، گفت: از امام صادق (ع) شنیدم که می فرمود: هر کس از شما روز جمعه را درک کند، به چیزی جز عبادت نپردازد، زیرا در آن روز آمرزیده می شود و بر آنان رحمت نازل می گردد.

(بحارالانوار، ج 89، ص 275)

د) آداب و کیفیت نماز جمعه

100 - خطبه جزء نماز است

قال الصادق - علیه السلام -:انما جعلت الجمعة رکعتین من اجل الخطبتین، فهی صلاة حتی ینزل الامام؛

از این رو نماز جمعه دو رکعت است که دو خطبه قبل از نماز به جای دو رکعت است و آن دو خطبه جزء نماز است تا خطیب فرود آید.

(وسائل الشیعه، ج، 5 ص 15)

101 - محدوده نماز جمعه

عن ابی جعفر - علیه السلام - قال:تجب الجمعة علی کل من کان منها علی فرسخین؛

نماز جمعه بر کسی که در دو فرسنگی آن قرار دارد، واجب است.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 12)

102 - استثناء سه گروه از وجوب نماز جمعه

قال علی - علیه السلام -:

الجمعة واجبة علی کل مؤمن الا الصبی و المرأة و العبد و المریض؛

نماز جمعه بر هر فرد مؤمن واجب است مگر بر کودک، زن، بنده و مریض (مستدرک الوسائل، ج 6، ص 10)

103 - وقت نماز جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:اذا زالت الشمس یوم الجمعة فابدأ بالمکتوبة؛

وقتی که زوال در روز جمعه حاصل شد، نماز فریضه را شروع کن.

(اصول کافی، ج 2، ص 42)

104 - شرط اجرای نماز جمعه در شهر

قال الصادق - علیه السلام -:لا جمعة الا فی مصر تقام فیه الحدود؛

نماز جمعه تنها در شهری که در آن حدود شرعی اجرا گردد، اقامه می شود.

(تهذیب، ج 3، ص 238)

105 - اعمال قبل از شرکت در نماز جمعه

قال الباقر - علیه السلام -:لا تدع الغسل یوم الجمعة فانه سنة و ثم الطیب و البس صالح ثیابک ولیکن فراغک من الغسل قبل الزوال فاذا زالت فقم و علیک بالسکینة والوقار؛

غسل روز جمعه را ترک مکن، که کاری مستحب است و عطر استعمال کن و لباس شایسته خویش را بپوش و باید پیش از ظهر از غسل فارغ گردی، و چون ظهر شد (برای شرکت در نماز جمعه) بلند شو و بر تو باد به رعایت آرامش و وقار.

(اصول کافی، ج 3 ص 417)

106 - آمادگی برای نماز جمعه از روز قبل

عن ابی جعفر - علیه السلام - قال:و الله لقد بلغنی ان اصحاب النبی - صلی الله علیه و آله - کانوا یتجهزون للجمعة یوم الخمیس، لانه یوم مضیق علی المسلمین؛

قسم به خداوند، که شنیده ام که اصحاب پیامبر از روز پنجشنبه خود را برای اقامه نماز جمعه آماده می کردند، چون روز جمعه برای مسلمین محدود و فشرده بود.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 46)

107 - سکوت هنگام خطبه

قال الصادق - علیه السلام -:اذا خطب الایام یوم الجمعة فلا ینبغی لاحد ان یتکلم حتی یفرغ الامام من خطبته؛

هنگامی که امام در روز جمعه خطبه می خواند شایسته نیست کسی حرف بزند تا آنگاه که امام از خطبه فارغ شود.

(اصول کافی، ج 3، ص 421)

108 - استفاده از منبر در نماز جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:کان رسول الله - صلی الله علیه و آله - اذا خرج الی الجمعة قعد علی المنبر حتی یفرغ المؤذنون؛

چون رسول خدا - صلی الله علیه و آله - به مصلای جمعه می رفت، بر روی منبر می نشست تامؤذن از گفتن اذان فارغ گردد.

(تهذیب، ج 3 ص 244)

109 - نتیجه رعایت آداب نماز جمعه

قال النبی - صلی الله علیه و آله -من اغتسل یوم الجمعة و مس من طیب امرأته، ان کان لها و لبس من صالح ثیابه ثم لم یتخط رقاب الناس و لم یلغ عند الموعظة کان کفارة لما بینهما و من لغی و تخطی رقاب الناس کانت له له ظهراً؛

هر کس روز جمعه غسل نماید، و از عطر همسرش به خود بزند و جامه مناسبی بپوشد و به هنگام عبور از صفهای نماز جمعه پای بر روی لباس و سر و دوش مردم نگذارد و هنگام خطبه خواندن امام سخن نگوید، نماز جمعه او کفاره گناهان او در فاصله دو نماز جمعه می باشد، ولی اگر در بین خطبه ها حرف بزند باید نماز ظهر بخواند.

(بحارالانوار، ج 81، ص 212)

110 - وجوب سکوت هنگام خطبه

قال الباقر - علیه السلام -:اذا قام الامام یخطب فقد وجب علی الناس الصمت؛

هنگامی که امام (روز جمعه) خطبه می خواند بر مردم واجب است که سکوت نمایند.

(فروع کافی، ج 3، ص 421)

11 - عدالت در امام جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:لا جمعة الا مع امام عدل تقی؛

نماز جمعه به امامت عادل با تقوا اقامه می شود.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 40)

112 - نظافت در نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:من قلم اظافیره یوم الجمعة و اخذ من شاربه و استاک و افرغ علی رأسه من الماء حین یروح الی الجمعة شیعه سبعون الف ملک کلهم یستغفرون له و یشفعون له؛

هر کس ناخنها و شارب خود را در روز جمعه بگیرد، و مسواک زند و چون آهنگ نماز جمعه کند بر سرش آب بریزد (غسل کند) هفتاد هزار فرشته او را بدرقه نمایند و جملگی برایش استغفار نموده و شفاعتش کنند.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 46)

113 - چگونه به نماز جمعه برویم

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:من اغتسل یوم الجمعة واستاک و مس من طیب کان عنده و لبس من احسن ثیابه ثم خرج حتی اتی الی الجمعة و لم یتخط رقاب الناس ثم انصت الی الخطبة کان کفارد ما بینها و بین الجمعة التی قبلها و زیادة ثلاثة ایام، لقوله تعالی: من جاء بالحسنة فله عشر امثالها؛

هر کس روز جمعه غسل کرده مسواک زند، و از عطری که دارد استعمال نماید و بهترین جامه اش را بپوشد، سپس از خانه بیرون رود تا به مصلای جمعه برسد و (هنگام گذشتن از صف نمازگزاران) پا بر دوش آنها نگذارد و سپس به خطبه گوش فرا دهد، این عمل او کفاره گناهانی است که در فاصله میان آن جمعه تا جمعه پیشین و سه روز پس از آن از وی سرزده است، زیرا خدای تعالی می فرماید: هر کس کاری نیک انجام دهد ده برابر پاداش دریافت می دارد.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 43)

114 - آداب امام جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:ینبغی للامام یوم الجمعة ان یتطیب و یلبس احسن ثیابه و یتعمم؛

سزاوار است برای امام جمعه روز جمعه، عطر بزند، و بهترین لباس را بپوشد، و عمامه بر سر بگذارد.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 28)

115 - آداب نماز جمعه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:من اغسل یوم الجمعة و لبس صالح ثیابه و مس من طیب اهله، ثم راح الی الجمعة و لم یؤذ و لم یتخط رقاب الناس کان کفارة ما بینه و بین الجمعة الاخری و زیادة ثلاثة ایام الی ما شاء الله من الاضعاف، لان الله یقول: من جاء بالحسنة فله عشر امثالها، و یؤت من لدنه اجراً عظیماً بعد العشر؛

هر کس روز جمعه غسل نماید و جامه مناسبی بپوشد، و از عطر خانواده استعمال نماید، سپس به سوی نماز جمعه راونه گردد، و (در مصلا و مسیر حرکت) موجبات اذیت و آزار کسی را فراهم نساخته و پا بر دوش مردم نگذارد این عمل او کفاره گناهانی است که میان این جمعه و جمعه دیگر و سه روز پس از آن، از او سر زده است و چون خدا خواهد مضاعف کند، زیرا خداوند می فرماید: هر کس کار نیک انجام دهد، برای او ده برابر ثواب خواهد بود، و از سوی خدا به او اجری عظیم داده خواهد شد، پس از تکیه ده برابر پاداش یابد.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 88)

116 - واجب شدن نماز جمعه

قال الباقر - علیه السلام -:تجب (الجمعة) علی سبعة نفر من المسلمین؛

وقتی تعداد نمازگزاران به هفت تن رسید، نماز جمعه واجب می شود.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 8)

117 - نشستن بین دو خطبهان النبی - صلی الله علیه و آله و سلم - کان یخطب خطبتین، یجلس بینهما، جلسة. زاد بشر: و هو قائم؛

پیامبر اکرم (ص) در نماز جمعه دو خطبه می خواند و میان آن دو کمی می نشست بشر می افزاید: آن حضرت بین دو خطبه در حالت ایستاده، مکث و سکوت می کرد.

(سنن ابن ماجد،، ج 1 حدیث 198/1090)

118 - جمعیت نماز جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:اذا کان قوم فی قریة صلوا اربع رکعات فان کان لهم من یخطب بهم جمعوا اذا کانوا خمسة نفر، و انما جعلت رکعتین لمکان الخطبتین؛

اگر کسانی در جایی بودند که (به جای نماز جمعه) نماز ظهر، بگزارند، و چنانچه در میان آنها کسانی باشد که قادر به خواندن خطبه جمعه باشد و تعداد حاضران نیز پنج نفر باشد، باید نماز جمعه بخوانند نماز جمعه به جهت وجود دو خطبه دو رکعت مقرر شده است.

(تهذیب ج 3، ص 238)

119 - صفوف اول را پر کنید

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:ان النبی الله - صلی الله علیه و آله - قال: احضروا الذکر وادنوا من الامام فان الرجل لا یزال یتباعد حتی یؤخر فی الجنة و ان دخلها؛

به نماز جمعه حاضر شوید و نزدیک امام بنشینید، چرا که یک فرد هر چه از امام جمعه دور بنشیند در رفتن به بهشت در آخر قرار می گیرد؛ گرچه داخل آن شود.

(سنن ابی داود، ج 1، حدیث 663/1108)

120 - شرایط شروع نماز جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:یبدأ بالخطبة یوم الجمعة قبل الصلوة، و اذا صعد الامام جلس، و اذن المؤذنون بین یدیه، فاذا فرغوا من الاذان قام فخطب و وعظ ثم جلس جلسة خفیفة، ثم قال فخطب خطبة اخری یدعو فیها، ثم اقام المؤذنون للصلوة و نزل فصلی الجمعة رکعتین یجهر فیها بالقرئة؛

خطبه نماز جمعه پیش از نماز خوانده می شود و چون امام در جایگاه نماز قرار گرفت می نشیند و مؤذنها در حضور او اذان می گویند و هنگامی که اذان پایان یافت امام بلند شده و به خواندن خطبه و موعظه می پردازد، و در پایان خطبه اول اندکی می نشیند، سپس بلند می شود و خطبه دیگر را ایراد کرده و دعا می نماید، سپس اذان گویان اقامه نماز می گویند، امام از جایگاه پایین می آید و دو رکعت نماز جمعه گزارده و قرائت نماز را بلند می خواند.

(سنن ابی داود، ج 1، ص 651، حدیث 652/1080)

121 - مردم به چه صورت بنشینند؟

قال علی - علیه السلام -:یستقبل الناس الامام (عند الخطبة) بوجوههم و یصغون الیه؛

مردم به هنگام خطبه رو به روی امام می نشینند و به خطبه او گوش فرا می دهند.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 102)

122 - پوشش امام جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:ینبغی للامام الذی یخطب الناس یوم الجمعة ان یلبس عمامة فی الشتاء و الصیف و یتردی ببرد یمنی او عدنی و یخطب و هو قائم یحمدالله و یثنی علیه ثم یوصی بتقوی الله و یقرء سورة من القرآن صغیرة ثم یجلس ثم یقوم فیحمد الله و یثنی علیه و یصلی علی محمد - صلی الله علیه و آله - و علی ائمة المسلمین و یستغفر للمؤمنین و المؤمنات فاذا فرغ من هذا اقام المؤذن فصلی بالناس رکعتین یقرأ فی الاولی بسورة الجمعة و فی الثانیة بسورة النمافقین؛

شایسته است خطیب (امام) جمعه در تابستان و زمستان عمامه بگذارد و عبایی از برد یمنی یا عدنی بپوشد و خطبه را ایستاده ایراد کند، سپس حمد و ثنای الهی گوید و مردم را به تقوا سفارش نماید، و (در پایان خطبه) سوره کوچکی از قرآن بخواند و بنشیند، و بعد (برای خطبه دوم) بلند شود و حمد و ثنای خدا کند و صلوات بر محمد و بر ائمه مسلمین بفرستد و برای زنان و مردان مؤمن طلب استغفار نماید. چون خطبه تمام شد، مؤذن اقامه بگوید، آنگاه امام دو رکعت نماز (در رکعت اول سوره جمعه و در رکعت دوم سوره منافقون) بخواند.

(اصول کافی، ج 3، ص 421

123 - حضور در مصلا پیش از شروع خطبه ها

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:ان الملائکة علی ابواب المسجد یکتبون الناس علی منازلهم جاء فلان من ساعة کذا و کذا و جاء فلان من ساعة کذا و کذا، جاء فلان و الامام یخطب، جاء فلان فادرک الصلوة، و لم یدرک الخطبة؛

فرشتگان (در روز جمعه) بر درهای مساجد قرار گیرند، و اسامی مردم را حسب زمان حضورشان ثبت می نمایند و بنویسند که فلان نمازگزار ساعت چند فلانی ساعت چند و فلانی چه ساعتی وارد شد که امام جمعه در حال خواندن بود، و فلان فرد آمد و نماز جمعه را درک کرد و به خطبه نرسید.

(کنزالعمال، حدیث، 21178)

124 - دو خطبه به جای دو رکعت

قال الصادق - علیه السلام -:انما جعلت الخطبة عوضاً عن الرکعتین اسقطتا من صلوة الظهر فهی کالصلوة لا یحل فیها الا ما یحل فی الصلوة؛

خطبه های (نماز جمعه) را به جای دو رکعتی که از نماز ظهر برداشته شده، قرار داده اند، پس آنها نیز همچون نمازند و جایز نیست در آنها، مگر آنکه در نماز جایز شمرده شده است.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 15)

125 - امام جمعه و خطبه

قال الصادق - علیه السلام -:یبدأ بالخطبة یوم الجمعة قبل الصلوة؛

روز جمعه قبل از نماز جمعه خطبه ایراد می گردد.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 23)

126 - رعایت ادب در خطبه ها

عن عدی بن حاتم:ان خطیباً خطب عند النبی - صلی الله علیه و آله و سلم - فقال: من یطع الله و رسوله و من یعصهما فقال: قم و اذهب بئس الخطیب انت؛

شخصی نزد پیامبر - صلی الله علیه و آله - خطبه ای خواند و گفت: چه کسی اطاعت خدا و رسولش را می کند و هر کسی که نافرمانی آن دو را می نماید؟ حضرت فرمود: بلند شو برو! که بد خطیبی هستی.

(سنن ابی داود، ج 1، حدیث 69/1099)

127 - خطبه های کوتاه

قال رسول الله - صلی الله علیه و آله -:ان قصر الخطبة و طول الصلوة مئنة عن فقه الرجل، فاطیلوا الصلوة، و اقصروا الخطبة و ان من البیان، سحراً و انه سیأتی بعدکم اقوام یطیلون الخطب و یقصرون الصلوة؛

به درستی که کوتاهی خطبه و طولانی ساختن نماز نشانه فقاهت امام جمعه است، پس نماز را طولانی و خطبه را کوتاه کنید که بعضی از سخنها دلربا است پس از شما مردمی بیایند که خطبه ها را طولانی و نماز را کوتاه برگزار نمایند.

(کنزالعمال ج 7، ص 748 ح 21223)

128 - امام جمعه و سلام

عن علی - علیه السلام -:انه کان اذا صعد المنبر سلم علی الناس؛

علی (ع) هرگاه بر منبر می نشست، به مردم سلام می کرد.

(بحارالانوار، ج 89، ص 257)

129 - آداب ورود به نماز جمعه

قال علی - علیه السلام -:لا بأس بان یتخطی الرجل یوم الجمعة الی مجلسه حیث کان فاذا خرج الامام فلا یتخطان احد رقاب الناس ولیجلس حیث یتیسر الا من جلس علی الابواب و منع الناس ان یمضوا الی السعة فلا حرمة ان یتخطاه؛

مانعی ندارد که نمازگزار روز جمعه به سمت جای خود در نماز گام بردارد، ولی وقتی امام برای خطبه خواندن آماده شد، کسی نباید بر سر و گردن مردم راه برود بلکه باید هر کجا که ممکن بود بنشیند مگر کسی که در کنار درهای ورودی نشسته باشد و وجود او در آنجا مانع ورود دیگران به قسمتهای خالی باشد که در این صورت اگر لگدمال شود حرمتی ندارد.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 94)

130 - نظافت برای نماز جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:لیتزین احدکم یوم الجمعة یغتسل و یتطیب و یسرح لحیته و یلبس انظف ثیابه ولیتهیأ للجمعة ولیکن علیه فی ذلک الیوم السکینة و الوقار؛

باید هر یک از شما در روز جمعه خود را بیاراید (رعایت چهار نوع نظافت:)

1 - غسل کند.

2 - عطر بزند.

3 - ریش و موهای خود را شانه کند.

4 - پاکیزه ترین جامه هایش را بپوشد و برای نماز جمعه آماده شود، البته باید آرامش و وقار در رفتار او نمایان باشد.

(فروع کافی، ج 3، ص 417)

131 - شیوه پیامبر (ص)

قال عن جابربن سمرة:کان رسول الله - صلی الله علیه و آله - لا یطیل الموعظة یوم الجمعة انما هن کلمات یسیرات؛

شیوه پیامبر خدا (ص) چنین بود که روز جمعه موعظه را طولانی نمی کرد، بلکه مواعظ او کلماتی اندک بودند.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 633)

132 - سوره مؤمنون و منافقون در نماز جمعه

عن النبی - صلی الله علیه و آله - قال:یقرء فی الجمعة فی الرکعة الاولی بسورة الجمعة لیحرض بهاالمؤمنین و فی الثانیة بسورة المنافقین لیفرع بها المنافقون؛

از پیامبر خدا - صلی الله علیه و آله - نقل شده که فرمود: در رکعت اول نماز جمعه سوره جمعه خوانده شود تا به آن مؤمنین را راغب کند و در رکعت دوم سوره منافقین خوانده شود تا به وسیله آن منافقین را بترساند.

(بحارالانوار، ج 89، ص 221)

133 - برگرفتن زینت در روز جمعه

عن الصادق - علیه السلام - فی قوله - عزوجل - خذوا زینتکم عند کل مسجد قال: فی العیدین و الجمعة؛

از امام صادق (ع) در تفسیر سخن خداوند عزوجل: زینت خود را نزد هر پرستشگاه برگیرید نقل شده است که حضرت فرمود: در عید قربان و فطر و جمعه.

(وسائل الشیعه، ج 5، ص 78)

134 - دعای پس از نماز جمعه

قال الصادق - علیه السلام -:من قرأ یوم الجمعة بعد فراغه من صلوة الجمعة و قبل ان یثنی رجلیه سورة الاخلاص سبع مرات و فاتحة الکتاب مرة، و قل اعوذ برب الناس سبع مرات، لم ینزل به بلیة و لم تصبه فتنة الی یوم الجمعة الاخری فان قال: اللهم اجعلنی من اهل اجلنة التی حشوها برکة و عمارها الملائکة مع نبینا محمد - صلی الله علیه و آله - و ابینا ابراهیم جمع الله - عزوجل - بینه و بین محمد و ابراهیم - صلوات الله علیهما و الهما - فی دارالسلام - صلی الله علی محمد و ابراهیم و علی الهما الطاهرین؛

هر کس روز جمعه پس از فراغت از نماز جمعه و قبل از آنکه پایش را جمع کند هفت بار سوره اخلاص و یک بار سوره حمد و هفت بار سوره ناس را بخواند، تا جمعه آینده بر او گرفتاری و آسیبی نمی رسد. و اگر بگوید: خدایا مرا از اهل بهشت قرار بده، بهشتی سرشار از برکت که فرشتگان آباد کننده آنند، همراه پیامبرمان محمد (ص) و پدرمان ابراهیم (ع) خداوند میان او و حضرت محمد و حضرت ابراهیم در بهشت جمع می کند. درود خدا بر پیامبر اسلام و حضرت ابراهیم و دودمان آنان.

(مستدرک الوسائل، ج 6، ص 90)

منبع -جامع آیات و احادیث موضوعی نماز جلد دوم -عباس عزیزی