بسم اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
احسان عملی نیکی است که از شخص مؤمن متقی و برای کسب رضای الهی سرمی زند و شخص نیکو کار از طریق نعمتهایی که خداوند منان در اختیارش قرار داده است به بندگان خدای تعالی و یا بهتر بگوئیم به مخلوقات خالق یکتا کمک می کند . احسان یکی از مصادیق عمل صالح است که در کنار ایمان در بسیاری از آیات قرآن کریم آمده است آیات زیادی در باره انفاق و نیکوکاری ، عمل صالح و ... در قرآن کریم آمده است که در اینجا به چند آیه از این بخش از آیان اشاره می کنیم .
خداوند درابتدای سوره مبارکه لقمان آیات کتاب خدا (قرآن ) را مایه هدایت و رحمت برای نیکو کاران معرفی می کند .و بعد از آن به توصیف نیکو کاران می پردازد و در آیه پنجم نیکو کاران را اهل هدایت و رستگاری معرفی می کند .
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ الم ﴿۱﴾ تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْحَكِيمِ ﴿۲﴾ هُدًى وَرَحْمَةً لِّلْمُحْسِنِينَ ﴿۳﴾
اين آيات كتاب حكيم است (آياتي پر محتوا و استوار). که مايه هدايت و رحمت براي نيكوكاران است.
الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُم بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ ﴿۴﴾أُوْلَئِكَ عَلَى هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۵﴾
همانها كه نماز را بر پا مي‏دارند، زكات را ادا مي‏كنند، و به آخرت يقين دارند. (۴)آنها بر طريق هدايت پروردگارشان هستند، و آنهايند رستگاران (۵)
آری نیکوکاران با خدای خویش به وسیله نماز در ارتباطند و با بندگان خدای مهربان به وسیله پرداخت زکات و انفاق و کمک به مستمندان ارتباط نیکو دارند و قلبهایی سرشار از یقین به آخرت . این چنین بندگانی رستگارانند . ودر آیه134 آل عمران از جمله ویژگیهای نیکو کاران انفاق در نهان و آشکار و فروبردن خشم و گذشت از مردم بیان می نماید .
الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاء وَالضَّرَّاء وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ ﴿۱۳۴-آل عمران﴾
همانها كه در توانگري و تنگدستي انفاق مي‏كنند؛ و خشم خود را فرو مي‏برند؛ و از خطاي مردم مي‏گذرند، و خدا نيكوكاران را دوست دارد
و در آیه 274 سوره بقره نیز نیکو کاران را انفاق کنندگان در شب و روز ، پنهان و آشکار معرفی کرده و پاداش ایشان را ضمانت می کند
الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلاَنِيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ ﴿بقره-۲۷۴﴾
آنها كه اموال خود را، شب و روز، پنهان و آشكار، انفاق مي‏كنند، مزدشان نزد پروردگارشان است، نه ترسي بر آنهاست، و نه غمگين مي‏شوند.
در آیه 261 بقره به این معامله بسیار پرسود اشاره کرده و با مثلی زیبا سود این عمل را تا 700 برابر و بیشتر بیان می کند .
مَّثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللّهُ يُضَاعِفُ لِمَن يَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ ﴿-بقره-۲۶۱﴾
كساني كه اموال خود را در راه خدا انفاق مي‏كنند، همانند بذري هستند كه هفت خوشه بروياند، كه در هر خوشه، يكصد دانه باشد، و خداوند آن را براي هر كس بخواهد (و شايستگي داشته باشد)، دو يا چند برابر مي‏كند، و خدا (از نظر قدرت و رحمت،) وسيع، و (به همه چيز) داناست
و درسوره مرسلات آیات 41-44 بخشی از نعمتهای بهشتی متقین که همان نیکو کاران هستند برمی شمرد.
إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي ظِلَالٍ وَعُيُونٍ ﴿۴۱﴾ وَفَوَاكِهَ مِمَّا يَشْتَهُونَ ﴿۴۲﴾ كُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِيئًا بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۴۳﴾ إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنينَ ﴿۴۴﴾
اهل تقوا در زير سايه‏ها و بر كنار چشمه‏سارانند* با هر ميوه‏اى كه خوش داشته باشند* به [پاداش] آنچه مى‏كرديد بخوريد و بياشاميد گواراتان باد* ما نيكوكاران را چنين پاداش مى‏دهيم
اگر به خواهیم به یک مصداق عملی و الگو و اسوه نیکوکاری در قرآن کریم اشاره ای داشته باشیم زیبا تر از آنچه در سوره انسان ( هل اتی ) در شأن حضرت علی (ع) و خانواده ایشان آمده است سراغ نداریم که می فرماید :
إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِن كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا
ابرار (نيكان) از جامي مي‏نوشند كه با عطر خوشي آميخته است
عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا
از چشمه‏اي كه بندگان خاص خدا از آن مي‏نوشند، و از هر جا بخواهند آنرا جاري مي‏سازند!
يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا
آنها به نذر خود وفا مي‏كنند، و از روزي كه عذابش گسترده است مي‏ترسند.
َيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا
و غذاي (خود) را با اينكه به آن علاقه (و نياز) دارند به مسكين و يتيم و اسير مي‏دهند.
إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلَا شُكُورًا
(و مي‏گويند) ما شما را براي خدا اطعام مي‏كنيم و، هيچ پاداش و تشكري از شما نمي‏خواهيم. 

با دقت و توجه در آیات فوق به نکات مهم زیر می رسیم .
1- انفاق گرچه به ظاهر دادن قسمتی از مال است و چنین به نظر می رسد که مال انسان کم می ود اما با توجه به وعده چندین برابری از سوی خداوند چنین نخواهد بود و تجربه هم ثابت کرده است که افراد خیّر و نیکو کار روز به روز اموالشان زیاد می شود و از همه مهمتر نشاط خاصی در زندگی دارند .
2- میزان کمک زیاد مهم نیست بلکه بجا بودن و گره گشا بودن کمک مهم است به عنوان مثال کسی که مشکل فعلی او گرسنگی است مهمترین کمک دادن غذا است لذا بهتر است کمک متناسب با مشکل باشد .
3- مهمترین رکن و اصل انفاق  در نظر داشتن رضای خداوند است که اگر نباشد دیگر انفاق محسوب نمی شود .و این موضوع در آخرین آیه از آیات فوق آمده است .

چه خوب است که انسان دریا دل شود .دریا سرشار از نعمتهای خداوند است . دریا بخیل نیست و هرکس برای کسب بهره ای از دریا به سراغش رود بی بهره باز نمی گردد .دریا ساحلنشینان خود را هم بهره مند می کند حتی آنهایی که نمی توانند به آب بزنند و طعمه خود را در آب شکار کنند .امواج دریا حیوانات ریز ودرشت زیادی اعم از ماهیها و غیره را با خود به ساحل دریا می آورد و آب سریعا به دریا برمی گردد بسیاری از حیوانات در ساحل باقی می مانند و پرندگان و حیوانات منتظر ساحلی  از آن استفاده می کنند . چه خوب است که انسانهای ثروتمند هم دریایی باشند . پس ای دوست ....

بیا همچودریا به ساحـل شویـم
                   به رسم نکوکاری عامل شویم
مبادا زدرمانده و درد منـــدان
                   بوسواس شیطان غافل شویــم
تأسّی کنیـم ما به مولا علــــی
                    اگر با فقیران مقابــل شویــــم
رضای خدارا بجوئیــم و بــس
                    که تا شامل این فضائل شویـم
پروردگارا یاریمان ده که در راه رضای تو ما هم به تأسی از مولایمان عامل به این امر مقدس باشیم
محمد رجب زاده – مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت منهاج عشق آباد