مصحف حضرت علی (ع)

مصحف علي ( ع ) به ترتيب نزول آيات نگاشته شده و برخي ازويژگي هاي آن عبارت بود از :

1-    ترتيب دقيق موضوع، بر حسب ترتيب نزول ،

2- ضبط قرائت آن ، همان گونه كه پيامبر ( ص ) حرف به حرف ،قرايت كرده است ،

 3- در برداشتن توضيحاتي در حاشيه و ذكر مناسبتي كه موجب نزول آيه بوده ، مكاني كه آيه در آنجا نازل شده ، ساعت نزول آن و افرادي كه آيه درباره آنان نازل شده است ،

4- تشريح جوانب عمومي آيات ، به گونه اي كه به زمان ، مكان و شخص معيني اختصاص ندارد و عام و هميشگي است ، ( آموزش علوم قرآن ، محمد هادي معرفت ،ج 1، ص 349 ) . به نظر عده اي از محققان و محدثان شيعه ، مصحف علي ( ع ) به عنوان سپرده امامت ، به فرزندش امام حسن مجتبي ( ع ) و به تدريج به عنوان ميراث امامت ، از امامي به امام ديگر منتقل گشته وسرانجام در اختيار امام زمان ( عج ) قرار گرفته است كه پس از ظهور خود،آن را به مردم ارايه خواهد فرمود و به طور مسلم ، متن و محتواي آن ( منهاي ترتيب سور آن ) هيچ تفاوتي با قرآن موجود ندارد، ( تاريخ قرآن ،دكتر راميار، ص 410 - 413 ) . اما درباره قرآن هاي موجود، بسياري ازمحققان عقيده دارند كه قرآن كريم ، به وسيله پيامبر اكرم ( ص ) با ترتيب فعلي گردآوري شده كه يكي از حكمت هاي آن ، ارتباط خاص بين انتهاي هر سوره ، با ابتداي سوره ديگر است . علامه طبرسي ( ره ) در مجمع البيان به برخي از آنها در ابتداي سوره ها اشاره كرده است . دانشمنداني كه معتقدند قرآن مجيد پس از رحلت پيامبر ( ص ) جمع آوري شده ، مي گويند : چون به سوره حمد ( ( فاتحه الكتاب ) ) گفته مي شد و اين نام در زمان پيامبرنيز مشهور بود، اصحاب پيامبر، سوره حمد را در ابتداي قرآن قرار داده ؛سپس ساير سوره ها را تقريباً به ترتيب بزرگي آنها پشت سر هم آورده اند .( دانشمنداني همچون آيت الله خويي ، آيت الله حسن زاده آملي ، سيدمرتضي و ...معتقدند كه قرآن به وسيله پيامبر و انديشمنداني همچون علامه طباطبايي ، آيت الله معرفت ، سيوطي و ...معتقدند كه قرآن پس ازرحلت پيامبر گردآوري شده است براي آگاهي بيشتر ر . ك : 1- قرآن دراسلام علامه طباطبايي 2- البيان آيت الله خويي 3- تاريخ قرآن از دكترراميار بنابراين مصحف حضرت علي ( ع ) از لحاظ ترتيب آيات تفاوتي باقرآن فعلي نداشته است و فقط از نظر ترتيب سوره ها تفاوت هايي داشته است و هيچ موقع بحث آيات جعلي در قرآن مطرح نبوده است. ;

فرق قرآني كه اكنون نزد امام زمان ( عج ) است و از حضرت علي ( ع ) رسيده ، باقرآن هاي فعلي چيست ؟

پاسخ:

قبل از پاسخ شايان ذكر است كه ترتيب ، نظم و عده آيات در هر سوره در زمان حيات پيامبر اكرم ( ص ) و با دستور آن بزرگوار انجام شده است و توقيفي است وبايد آن را تعبدا" پذيرفت هر سوره با فرود آمدن ( ( بسم الله الرحمن الرحيم ) ) آغازمي شد و آيات به ترتيب نزول در آن ثبت مي گرديد تا موقعي كه ( ( بسم الله ) ) ديگري نازل گردد و سوره ديگري آغاز شود .اين نظم طبيعي آيات بود .گاهي اتفاق مي افتاد پيامبر اكرم - با اشاره جبرييل - دستور مي داد تا آيه اي را بر خلاف نظم طبيعي در سوره ديگر قرار داده شود؛ مانند آيه 281 سوره بقره بنابراين ثبت آيات در سوره ها چه با نظم طبيعي يا نظم دستوري ، توقيفي است و با نظارت ودستور خود پيامبر اكرم ( ص ) انجام گرفته است و بايد از آن پيروي نمود .ولي درباره نظم و ترتيب سوره ها، بيشتر محققان بر اساس روايات وارد شده در اين باره برآنند كه جمع و ترتيب سوره ها بعد از وفات پيامبر براي نخستين بار به دست علي ( ع ) انجام گرفت كه داراي ويژگي هاي ذيل بود .

1- ترتيب دقيق سوره ها، طبق نزول آنها، مكي پيش از مدني در اين مصحف رعايت شده بود،ضمن اين كه ترتيب آيات و سير تاريخي آنها هم روشن شوده بود .

2- در اين مصحف قرائت آيات ، طبق قرايت پيامبر اكرم ( ص ) كه اصيل ترين قرايت بود،ثبت شده بود

3-اين مصحف مشتمل بر تنزيل و تاويل بود؛ يعني موارد نزول ومناسبت هايي را كه موجب نزول آيات و سوره ها بود توضيح مي داد؛ البته درحاشيه مصحف اين حواشي بهترين وسيله بر آن فهم معاني قرآن و رفع بسياري از مبهمات بود و داراي برداشت هاي كلي و جامع از موارد خاص آيات بود كه در فهم آيه ها بسيار موثر بود .با توجه به اين مطالب و اين كه ترتيب آيات در زمان حضرت رسول اكرم ( ص ) انجام گرفته و قرآن كنوني از نظر ترتيب آيات به همان صورت است روشن مي شود كه فهم ما از آيات تفاوت چنداني با گذشته ندارد.البته بايد اذعان داشت كه نپذيرفته شدن مصحف حضرت علي ( ع ) از سوي خلفا باعث شد كه مسلمانان از دقايق و شرح و تفسيرهايي كه در حواشي آيات بود محروم شوند .( تاريخ قرآن ، آيه الله معرفت ، ص 84، انتشارات سمت ) ;

منبع – نرم افزار پرس جو – پایگاه پاسخگویی به سوالات دینی