مقام مادر در قرآن

نوع دستورهایي كه اسلام به زن و مرد مي ‏دهد، در عین حال كه یك راه مشتركي براي هر دو قائل است ولي راه مخصوص را هم از نظر دور نمي ‏دارد، وقتي احترام به پدر و مادر را بازگو مي ‏كند، براي گرامي داشت مقام زن، نام مادر را جداگانه و بااستقلال طرح مي ‏كند. قرآن كریم مي ‏فرماید: (اِمّا یَبلُغَنّ عِندك الكِبَر احَدُهُما او كِلاهما فلا تَقُل لهما اُفٍ و لا تَنهَرهُما و قُل لَهُما قولاٌ كریماٌ)(1) "اگر یكي از آن دو یا هر دو، در كنار تو به سالخوردگي رسیدند به آن ها حتي«اوف‏» مگو و به آن ها پرخاش مكن و با آن ها سخني شایسته بگوي. "و در جایی دیگر مي‏ فرماید: ما سفارش كردیم به انسان كه احسان را نسبت ‏به پدر و مادر فراموش نكند: (و وصّینا الانسانَ بِوالدیهِ احساناٌ)(2) و انسان را نسبت‏ به پدر و مادرش به احسان سفارش كردیم.

(و قَضي ربُّك الاّ تعبُدوا الا ایاهُ و بالوالدَینِ احسانا)(3) پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستید و به پدر و مادر خود احسان كنید.

 و در جاي دیگر احسان به پدر و مادر را در كنار عبادت حق یاد مي ‏كند: آیات قرآن كه در مورد حق شناسي از والدین آمده است ‏بر دو قسم است: یك قسم حق شناسي مشترك پدر و مادر را بیان مي ‏كند و قسم دیگر، آیاتي است كه مخصوص حق شناسي مادر است، قرآن كریم اگر درباره پدر حكم خاصي بیان مي ‏كند فقط براي بیان وظیفه است(انِ اشكُر لی و لِوالدیكَ)(4)

شكرگزار من و پدر و مادرت باش. اما با همه این تجلیل ‏هاي مشترك، وقتي مي‏ خواهد از زحمات پدر و مادر یاد كند، از زحمت مادر سخن مي ‏گوید، نه از زحمت پدر، آن جا كه مي‏ فرماید: (و وصّینا الانسانَ بِوالدیه احساناٌ حَملتهُ امُّه كرهاٌ و وضَعته كرها وحَملُه و فِصالُه ثلاثون شهرا)(5) زحمات سي ماهه مادر را مي ‏شمارد، كه: دوران بارداري، زایمان، و دوران شیرخوارگي براي مادر دشوار است. و همه این ها را به عنوان شرح خدمات مادر ذكر مي‏ كند. خوراك و پوشاك مادران به طور شایسته به عهده پدر فرزند است. ولیكن هنگامي كه سخن از تجلیل و بیان زحمات است، اسم مادر را بالخصوص ذكر مي‏ كند.

پي ‏نوشت‏ها:
1- اسراء، 23.
2- احقاف، 15.
3- اسراء، 23.
4- لقمان، 14.
5- احقاف، 15.

نويسنده: عبدالله جوادي آملي
منبع: زن در آینه جلال و جمال، ص 177