باسمه تعالي

آيا به عنوان مديران و مجريان امور قدرت ((نه)) گفتن را در موارد زير داريم ؟

مديران و مجريان امور در جريان انجام كار به مواردي برخورد مي كنند كه  لازم است قاطعانه و محكم و با توكل برخداوند و استمداد جستن از او  به آن (( نه)) بگويند  كه اين موارد در پنج موضوع زير خلاصه مي شود .

1-   (( نه)) گفتن در برابر خود  يا هواي نفس – انسان به صورت غريزي و طبيعي داراي تمايلات و خواسته هاي نفساني از قبيل  قدرت طلبي ، سلطه جويي ، مال اندوزي ، ارضاء  شهوات و لذت جويي است كه همواره سعي برآن دارد به هر طريق ممكن به آن دست يابد كه  به هواهاي نفساني يا نفس اماره و يا شيطان درون  نام برده شده است و مبارزه با آن در حكم جهاد اكبر مي باشد . موضوع كتب اخلاق عمدتا در راه هاي مبارزه با اين خواسته هاي نفساني مي باشد . حضرت علي (ع)  درخطبه 42 نهج البلاغه مي فرمايد : (( اي مردم ، همانا من از دو چيز بر شما    مي ترسم :هواپرستي و آرزوهاي طولاني ، اما پيروي از خواهش نفس انسان را از حق  باز مي دارد و آرزوهاي طولاني آخرت را از ياد    مي برد))

2-    (( نه )) گفتن در برابر خودي ( خواسته هاي نابجاي نزديكان و دوستان ) – وقتي انسان به پست و مقامي مي رسد ، نزديكان و دوستان وي توقعات و خوسته هايي از او دارند كه در بسياري از مواقع اين خواسته ها خلاف مقررات و ضوابط  مي باشد و افراد مي خواهند از طريق رابطه اي و يا پارتي بازي به خواسته هاي خود برسند .اما با تمام سختيهاي آن بايد در برابر اين خواسته ها ((نه)) گفت . .رفتاري كه حضرت علي (ع)  با برادرش عقيل كه يقينا اورا مانند جان خود دوست داشت انجام داد و در برابر خواسته بي جاي او آهن گداخته را در دستش گذاشت فقط شنيدنش آسان است .حضرت علي (ع) در نامه 53 به مالك اشتر مي فرمايد : ((حق رابه صاحب حق هركس كه باشد نزديك يا دور بپرداز و در اين كار شكيبا باش و اين شكيبايي را به حساب خدا بگذار  اگر چه اجراي حق مشكلاتي براي نزديكانت فراهم آورد ))

3-   (( نه)) گفتن در برابر مقام مافوق- اطاعت از مافوق در رعايت قانون و مواردي كه صلاح جامعه در آن است مورد تاكيد اسلام نيز مي باشد . اما اين طور نبايد باشد كه يك مدير فقط بگويد من مأ مورم و معذور و چشم و گوش بسته هر چه از طرف مافوقش اعلام شد بپذيرد و اجرا نمايد .مجريان امور بايد با در نظر گرفتن ملاك حق  در مقابل چنين دستوراتي قاطعانه بايستند و ((نه)) بگويند .   حضرت علي (ع) ملاك اطاعت از مافوق را حق بيان مي فرمايد ودر خطبه 55  خطاب به مردم مي فرمايد : (( آنجا كه باحق است سخن اورا بشنويد و از او اطاعت كنيد ))

4-   (( نه )) گفتن در برابرزير دستان  – گرچه ظاهر اين قضيه آسان به نظر مي رسد و يك مدير مي تواند به راحتي به خواسته هاي ناحق  زير دستان خود (( نه)) بگويد ، اما هميشه اين طور نيست و در برخي موارد كار مشكل مي شود . ايستادگي در برابر مجرياني كه كارهاي كليدي و فني و تخصصي يك اداره و نهاد را به عهده دارند و مي توانند با استعفاي خود و يا اشكال وارد نمودن در انجام كارها حيثيت و آبروي مدير را ببرند كار بسيار مشكلي است ، اما به هر صورت يك مدير توانمند بايد قدرت (( نه)) گفتن در چنيين مواردي را نيز داشته باشد .  روش حضرت علي (ع) در برابر كارگزارانش را كه مطالعه مي كنيم مي بينيم چه قدر قاطعانه عمل  مي نمايد . ايشان حتي در برابر اصرار ابن عباس براي اينكه مدتي به معاويه مهلت دهد و در فرصت مناسب اورا بركنار كند توجه نمي كند و اورا عزل مي نمايد .و همچنين با  ساير كارگزاراني كه خوب كار نكرده و يا در امانت خيانت نموده اند  برخورد شديد مي نمايد .

5-   (( نه )) گفتن در برابر شيطان – شيطان قسم خورده است  كه از تمام وسايل و ابزار لازم استفاده مي كند تا انسان را از راه مستقيم منحرف نمايد . در چهار مرحله قبل  نيز شيطان حضور دارد اما از وسايل و ابزار  ياد شده استفاده مي كند ، اما او تنها به اين راضي نيست و مستقيما از وسوسه هاي خود كه بسيار قوي است  .هر چه پست و مقام  بالاتر باشد ، هجوم شيطان با وسوسه هاي دقيقتر  خواهد بود و تنها نيروي ايمان و رعايت تقوي الهي است كه مي تواند در برابر اين دشمن سرسخت ايستادگي نمايد . حضرت علي (ع) در خطبه 192 مي فرمايد : (( به جانم سوگند ، شيطان تير خطرناكي براي شكار شما بر چله كمان گذارده و تا حد توان كشيده است و از نزديك ترين مكان شما را هدف قرارداده است و خطاب به خدا گفت : پروردگارا : به سبب آن كه مرا دور كردي  دنيا را در چشم ايشان جلوه مي دهم و همه را گمراه خواهم كرد ))

محمد رجب زاده