حیاة طیبة(1)

سبک زندگی قرآنی

مقدمه :

چند سوال ؟

1-چه کسانی می توانند به حیاة طیبه برسند ؟

2-ریشه مشکلات  زندگیهای بیشتر مردم چیست؟

3- چه قدر از امور زندگی مان را براساس برنامه زندگی که قرآن معرفی می کند قرار دادیم ؟

4- چرا مردم از داشته هایشان لذت نمی برند ؟

از این قبیل سؤالات در زندگی امروز زیاد دیده می شود . پاسخ اکثر مردم هم مشکلات اقتصادی است و مقصر اصلی نظام و دولت . همه خودشان را طلبکار و نظام را بدهکار می دانند .

در اینکه کم کاری و سوء مدیریت در برخی دولتها و دولتمردان در موضوع مسائل اقتصادی  وجود داشته و دارد شکی نیست ولی مشکل اصلی جای دیگری است .مردم امروز جامعه اسلامی از آموزه های قرآن و اهل یت علیهم السلام فاصله گرفته اند . امروز زیاده خواهی جای قناعت ، تجمل گرایی جای ساده زیستی ، اسراف جای صرفه جویی ، خود خواهی جای خدا خواهی ، رضایت و تمجید دیگران جای رضایت خدا و ..... را گرفته است ؟ به جای توجه به داشته ها بیشتر فکر مردم روی نداشته ها متمرکز شده است و ناسپاسی جای شکر گزاری را گرفته است ؟ با این شیوه زندگی با هر سطح درآمدی که وجود داشته باشد بازهم نارضایتی وجود خواهد داشت زیرا خواسته های نفس تمام شدنی نیست به هرچه برسد بهترش را می خواهد .

قرآن برنامه زندگی دنیا و آخرت انسان است متاسفانه برنامه های تبلیغی قرآن و معارف اسلامی در سطح عموم جامعه نتوانسته است قرآن را به گونه ای معرفی کند مردم می توانند با بهره گیری از آن راههای پیشرفت و توسعه صحیح را به دست آورند و مشکلات زندگی را با راه حلهای قرآن و عترت گره گشایی کنند . 

قرآن کریم از جامعه رستگار و سعادتمند تحت عناوین مختلف مانند مؤمنین ، متقین ، محسنین ،صابرین ،  مفلحین ، الواالباب ، عبادالرحمن ، حزب الله و .... یاد کرده است و در ذیل هریک از این عناوین ویژگیهایی بیان فرموده است که همه آنها می تواند به عنوان سرفصلهای و برنامه های زندگی سعادتمندانه یا همان حیات طیبه  باشد . افرادی بسیاری بودند که با فهم یک یا چند آیه از قرآن کریم زندگی ننگین و آلوده به گناه خودرا تبدیل به بهترین زندگی خداپسندانه نموده اند . اگر یک آدم سر تا پا گناه و بدبخت می تواند به وسیله قرآن هدایت شود حتما آنهایی که در راه هدایت قرار دارند می توانند با بهره گیری صحیح از معارف قرآن و عترت به مراتب بالای هدایت و زندگی سعادتمندانه راه پیدا کنند . معنای دعای قرآنی « اهدنا الصراط المستقیم » که حداقل ده بار در شبانه روز تکرار می کنیم همین است که از خدا بخواهیم مارا در ادامه راه هدایت کمک و راهنمایی کند .

با این مقدمه به سراغ قرآن می رویم و هرچند به اختصارچند آیه ای را که اگر رعایت کنیم تاثیر بسزایی در زندگی و لذت بردن از زندگی دارد خواهد داشت . همه کارهای خدا و امر ونهی او از روی حکمت است واوست که نیاز حقیقی مارا می داند و قادر به تامین این نیاز است .

زندگی قرآنی از آن به «حیاة طیبه» تعبیر شده است و برای رسیدن به این زندگی در جای جای قرآن کریم دستورالعمل هایی آمده است . اگر این دستورالعملها رعایت شود زندگی با هر سطح درآمدی خوشیها و لذتهای خودش را خواهد داشت . بنا داریم در چند برنامه آیات زندگی ساز حیاة طیبه را به اجمال معرفی کنیم وحیاة طیبه 1 شروع این برنامه قرآنی می باشد  و  برنامه های بعدی با استعانت و توفیق الهی . انشاءالله

حیاة طیبة

سوره نحل – آیه 97

 مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۹۷﴾

هر كس از مرد يا زن كار شايسته كند و مؤمن باشد قطعا او را زندگى پاكيزه‏ اى حيات [حقيقى] بخشيم و مسلما به آنان بهتر از آنچه انجام مى‏ دادند پاداش خواهيم داد.

فَلَنُحْيِيَنَّهُ : ف= پس  ل= حتما نُحیی = زندگی می دهیم  نَّ = حرف تاکید ه = او

لَنَجْزِيَنَّهُم= لَ= حرف تاکید ( قطعاً) نجزی = پاداش می دهیم  نَّ = حرف تاکید   هم = ایشان را

شرط اول رسیدن به حیاة طیبه ایمان است ( و هومؤمن )

«ایمان»، تنها یک «کلمه» نیست، بلکه یک «باور قلبی» است. باوری که به زندگی انسان «جهت» می‌دهد و در «چگونه زیستن» او نقشی مهمّ دارد و محور ارزش‌گذاری برای اندیشه‌ها و عملکردهای مردم است.

به دلیل همین اهمیت است که گام اولِ ورود به مسیر بندگی و مسلمانی، «ایمان» است و کسی که این باور مقدّس را داشته باشد، «مؤمن» نامیده می‌شود.

( جواد محدثی  مجله بشارت –شماره 1)

پیامبر اسلام فرموده است:

«ایمان، اعتراف زبانی، شناخت و پذیرش قلبی و عمل با اعضا و جوارح است».

بحارالانوار، ج 66، ص 68

به چه چیزهایی باید ایمان داشته باشیم ؟

در قرآن کریم، مصادیقی برای ایمان بیان شده است؛ از جمله ایمان به خدا،ایمان به همه پیامبران، ایمان به آنچه از سوی خداوند بر پیامبران نازل شده است؛ مانند کتاب‌های آسمانی، ایمان به روز قیامت، ایمان به فرشتگان و ایمان به غیب.

سوره بقره آیه 285

آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ ﴿۲۸۵﴾

پيامبر (خدا) بدانچه از جانب پروردگارش بر او نازل شده است ايمان آورده است‏، و مؤمنان همگى به خدا و فرشتگان و كتابها و فرستادگانش ايمان آورده‏ اند (و گفتند:) (ميان هيچ يك از فرستادگانش فرق نمى‏ گذاريم‏) و گفتند: (شنيديم و گردن نهاديم‏، پروردگارا، آمرزش تو را (خواستاريم‏) و فرجام به سوى تو است‏.) 

نکته مهم :( وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا )  و گفتند شنیدیم و اطاعت کردیم . یعنی قرآن خواندن و شنیدن کافی نیست .کاری که بیشتر در بین ما مرسوم است قرآن را زیبا بخوانیم ، قرآن را حفظ کنیم ، محفل قرآنی برپا کنیم و ... که بجای خود خوب است  اما  اطاعت کردن از قرآن و عمل کردن به دستورات آن  مهم است که متأسفانه در این خصوص خیلی عقب هستیم .

شرط دوم رسیدن به حیاة طیبة عمل صالح است (مَنْ عَمِلَ صَالِحًا)

تعریف عمل صالح : عملی که از جانب خداوند و توسط پیامبران برای مردم آورده شده است. , وبه انجام آن فرمان داده شده است عمل صالح نام دارد

مصادیق عمل صالح در قرآن و کلام رسول خدا (ص) و ائمه اطهار (ع) آمده است که در این خلاصه نمی گنجد و به برخی از آیات و نتایج اثر بخش آن در زندگی  اشاره خواهیم کرد .

انجام عمل صالح چه تاثیری در زندگی ما دارد ؟

1-پاداش نیکو و آسانی کارها از نتایج ایمان و عمل صالح است

سوره کهف آیه 88

وَأَمَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاءً الْحُسْنَى وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا يُسْرًا ﴿۸۸﴾

و اما هر كه ايمان آورد و كار شايسته كند پاداشى [هر چه] نيكوتر خواهد داشت و به فرمان خود، او را به كارى آسان واخواهيم داشت.

تفسیر:

" و اما كسى كه ايمان آورد، و عمل صالح انجام دهد، پاداش نيكو خواهد داشت " ( وَ أَمّٰا مَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صٰالِحاً فَلَهُ جَزٰاءً اَلْحُسْنىٰ‌  ).

" و ما فرمان آسانى به او خواهيم داد " ( وَ سَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنٰا يُسْراً  ).

هم با گفتار نيك با او برخورد خواهيم كرد، و هم تكاليف سخت و سنگين بر دوش او نخواهيم گذارد،   

 تفسیر نمونه – ج 12 ص 528

2-پاداش پروردگار و رسیدن به آرامش

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ ﴿بقره-۲۷۷﴾

كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده و نماز بر پا داشته و زكات داده‏ اند، پاداش آنان نزد پروردگارشان براى آنان خواهد بود؛ و نه بيمى بر آنان است و نه اندوهگين مى ‏شوند. 

حدیث : امام باقر (علیه السلام)درباره  إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ؛ فرمود کسانی که به خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) و اولی‌الأمر (علیهم السلام) ایمان آورده‌اند و از دستور ایشان اطاعت می‌کنند [مصداق] این ایمان و عمل صالح هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۹۲

3-محبوب شدن در بین مردم

إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا ﴿مریم-۹۶﴾

كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‏ اند به زودى [خداى] رحمان براى آنان محبتى [در دلها] قرار مى‏ دهد.

حدیث :  عمّاربن ‌سوید از امام صادق روایت کرده است که فرمود: رسول خدا در پایان نماز خود دست­ها را برداشته و به گونه ­ای که مردم بشنوند، در حق امیرالمؤمنین دعا کرد: «خداوندا، محبّت علی را در دل مؤمنان و هیبت و عظمت او را در دل منافقین جای بده» پس آیه: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّا نازل گردید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۵۶ بحار الأنوار، ج۳۵، ص۳۵۳

4-خوشی دنیا و سرانجامی خوش

الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ طُوبَى لَهُمْ وَحُسْنُ مَآبٍ ﴿رعد-۲۹﴾

كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‏ اند خوشا به حالشان و خوش سرانجامى دارند .

حدیث : امام علی (علیه السلام)- مردم دیندار نشانه‌هایی دارند که با آن‌ها شناخته می‌شوند که عبارتند از:

راست‌گویی، امانتداری، وفای به عهد، پیوند با خویشاوندان، مهربانی در حقّ بینوایان، معاشرت اندک با زنان، نیکی‌کردن، خوش‌اخلاقی، بردباری و فرّاخی خلق، جست‌وجوی علم و هرآنچه که موجب نزدیک‌ترشدن به خداوند متعال شود: برای آن‌ها پاکیزه‌ترین [زندگی] و سرانجام نیک است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۲۸۲ بحارالأنوار؛ ج۶۴، ص۲۸۹

چند نمونه ازمصادیق اعمال صالحه و آثار آن در زندگی

1-تلاوت قرآن و اقامه نماز

اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ ﴿عنکبوت - 45﴾

آنچه از كتاب به سوى تو وحى شده است بخوان و نماز را برپا دار كه نماز از كار زشت و ناپسند باز مى دارد و قطعا ياد خدا بالاتر است و خدا مى‏ داند چه مى ‏كنيد.

داستان : اثر قرآن بر زنی از اهالی یوگسلاوی

سید قطب در تفسیر خود می نویسد: زمانی ما شش نفر مسلمان با یک کشتی مصری اقیانوس اطلس را به سوی نیویورک می پیمودیم. مسافران کشتی 120 مرد و زن بود و جز ما کسی در میان مسافران مسلمان نبود.

در روز جمعه به این فکر افتادیم که نماز جمعه را در قلب اقیانوس و بر روی کشتی انجام دهیم و علاوه بر اقامه فریضه مذهبی یک حماسه اسلامی در مقابل یک مبشّر مسیحی که در داخل کشتی نیز دست از برنامه تبلیغی خود بر نمی داشت بیافرینیم، بخصوص که او حتّی مایل بود ما را هم به مسیحیّت دعوت کند.

ناخدای کشتی که یک نفر انگلیسی بود موافقت کرد و به کارکنان کشتی نیز که همه از مسلمانان آفریقا بودند اجازه داده شد که با ما نماز بخوانند و آنها از این موضوع بسیار خوشحال شدند. زیرا این نخستین باری بود که نماز جمعه بر روی کشتی انجام می گرفت.

من به خواندن خطبه نماز جمعه پرداختم و جالب توجّه اینکه مسافران غیر مسلمان اطراف ما حلقه زده بودند و با دقّت به انجام این فریضه اسلامی نگاه می کردند.

پس از پایان نماز گروه زیادی از آنها نزد ما آمدند و این موفقیّت را به ما تبریک گفتند،

ولی در میان این گروه خانمی بود که بعدها فهمیدم یک مسیحی یوگسلاوی است که از جهنّم «تیتو» و کمونیسم او، فرار کرده است. او فوق العاده تحت تأثیر نماز ما قرار گرفته بود به حدّی که اشک از چشمانش سرازیر بود و قادر به کنترل خویشتن نبود. به زبان انگلیسی ساده و آمیخته با تأثیر شدید و خضوع و خشوع خاصّی سخن می گفت...

به او گفتیم که ما با لغت عربی صحبت می کردیم.

ولی او گفت: هر چند یک کلمه از مطالب شما را نفهمیدم امّا بوضوح دیدم که این کلمات آهنگ عجیبی داشت.

امّا از این مهمتر مطلبی که نظر مرا فوق العاده به خود جلب کرد این بود که در لا به لای خطبه شما جمله هایی وجود داشت که از بقیه ممتاز بود. آنها دارای آهنگ فوق العاده مؤثر و عمیقی بودند. آنچنان که لرزه براندام من می انداخت. یقیناً این جمله ها مطالب دیگری بودند. فکر می کنم شما به هنگامی که این جمله ها را ادا می کردید وجودتان از روح القدس جان می گرفت!

من کمی فکر کردم و متوجّه شدم این جمله ها همان آیاتی از قرآن بود که من در اثنای خطبه و در نماز آنها را می خواندم.

این موضوع ما را تکان داد و متوجّه این نکته ساخت که آهنگ مخصوص قرآن آنچنان مؤثر است که حتی بانویی را که یک کلمه از مفهوم آن را نمی فهمد تحت تأثیر شدید خود قرار می دهد.

برگرفته شده از: أربعینات chelhadith.ir

2-بیاد خدا بودن و شکرگزاری

فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا لِي وَلَا تَكْفُرُونِ ﴿بقره-۱۵۲﴾

پس مرا ياد كنيد [تا] شما را ياد كنم و شكرانه‏ ام را به جاى آريد و با من ناسپاسى نكنيد.

نکته : بیاد خدا بودن فقط به این معنا نیست که تسبیح برداریم و ذکر بگوییم .حقیقت ذکر خدا این است که در همه امور زندگی مان خدا را ببینیم و همه چیز را از او بدانیم .

داستان : اثر یاد خدا

در «بنی اسرائیل» زن فاحشۀ بدکاره ای بود. عادت او این بود که هر روز در خانه اش را باز می گذاشت و کنار در،  تختی قرار می داد و خود را آرایش می کرد و روی تخت می نشست،  هر کس از مقابلِ خانه اش می گذشت، در دام می افتاد- قبل از اسلام، زنان بدکاره بالای خانۀ خود بیرق می زدند- از خصوصیات او این بود که ده دینار را قبلاً دریافت می کرد. یک روز شخص عابد و زاهدی که اهل این کار نبود، از در خانۀ فاحشه می گذشت، این عابد که در عمرش جز تقوا و بندگی خدا کاری نداشت،  چون چشمش به این فاحشه افتاد،  جمال و دلربایی زن،  نظرش را جلب کرد و پایش سست شد. خواست وارد خانه شود، مأموری گفت: ده دینار بده،  بعد وارد شو.  چون عابد پول نداشت، فوراً رفت،  کالایی را که داشت فروخت، آنگاه بازگشت و ده دینار به مأمور داد و وارد خانه شد و پهلوی آن زن نشست،  امّا هنگام عمل حرام یک دفعه بدنش لرزید،  خیالی رحمانی به مغزش خطور کرد که او را سخت لرزاند، به طوری که زن متوجّه شد و گفت:  چرا می لرزی،  از این فکر بگذر. عابد گفت:  خدا حاضر است و من از او می ترسم.  زن گفت:  بسیاری از مردم،  آرزوی مرا دارند، حالا تو می خواهی مرا رها کنی و بروی؟ عابد گفت:  پولی را که پرداختم،  به تو بخشیدم،  مرا رها کن.  عابد از خانه بیرون رفت،  در حالی که دائماً فریاد می زد و نمی توانست آرام بگیرد، به ناچار از شهر خارج شد. آن زنِ بدکار،  به فکر فرو رفت.  به خود گفت:  خاک بر سرت! این مرد تا به حال گناه نکرده بود، حال که خواست گناه بکند، از ترس خداوند و مکافات عمل، این طور حالش دگرگون شد، تو که یک عمر گناه کرده ای چه می کنی؟ فوراً در خانه را بست و از گناهان خود پشیمان شد،  به فکر افتاد که به دنبال این مرد برود و پس از توبه کردن با او ازدواج کند، تا خداوند او را ببخشد. به دنبال عابد رفت، و با نشانی هایی که گرفته بود تا آن قریه که عابد در آنجا بود،  رفت. وقتی به آنجا رسید، نزد عابد رفته، روبند صورتش را کنار زد تا عابد او را بشناسد، و به او گفت که: «آمده ام، توبه کنم.» تا روبندش را کنار زد،  عابد فریادی کشید و از دنیا رفت. زن، سر به آسمان بلند کرد و گفت: خدایا،  از گذشته هایم پشیمانم،  به نزد این مرد صالح آمدم تا با او ازدواج کنم و تدارک گذشتۀ سیاهم را ببینم، حالا که او از دنیا رفته،  خدایا جانم را بگیر و به او ملحق فرما. در همان حال، زن از دنیا رفت و یقیناً در عالم آخرت هر دو با هم خواهند بود.

معاد و قیامت، ج 3، ص 48

3- ذکر خدا در همه حال « اقامه نماز ، دادن زکات و خوف از روزقیامت

رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ يَخَافُونَ يَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ ﴿نور -37﴾

مردانی که تجارت و داد و ستد آنان را از یاد خدا و برپا داشتن نماز و پرداخت زکات باز نمی دارد، [و] پیوسته از روزی که دل ها و دیده ها در آن زیر و رو می شود، می ترسند.

حدیث: امام رضا علیه السلام : چون مشغول کسب باشی و وقت نماز برسد، نباید کار تجارت تو را از نماز باز دارد، که خداوند قومی را توصیف کرده و چنین به ستایش آنان پرداخته است:

رِجالٌ لا تُلْهِیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللهِ و آنان مردمی بودند که کسب می‌کردند، و چون وقت نماز می‌رسید، کسب خود را رها می‌کردند و به نماز می‌ایستادند؛ و اجر آن‌ها بالاتر از اجر کسی خواهد بود که مشغول کسب و کاری نیست و در وقت نماز به نماز می‌ایستد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۲۷۰ مستدرک الوسایل، ج۱۳، ص۱۰

نتیجه چنین اعمالی :لِيَجْزِيَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَيَزِيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَنْ يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ ﴿نور-۳۸﴾

تا خدا بهتر از آنچه انجام مى‏ دادند به ايشان جزا دهد و از فضل خود بر آنان بيفزايد و خدا[ست كه] هر كه را بخواهد بى‏ حساب روزى مى‏ دهد.

4- تقوا راه برون رفت از مشکلات

....وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا ﴿طلاق-۲﴾

و هر که از خدا پروا کند، خدا برای او راه بیرون شدن [از مشکلات و تنگناها را] قرار می دهد.

5- تقوا و توکل برخدا – روزی بی حساب وبه سرانجام رسیدن امور توسط خداوند

وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا ﴿طلاق-۳﴾

و از جايى كه حسابش را نمى ‏كند به او روزى مى ‏رساند و هر كس بر خدا اعتماد كند او براى وى بس است‏ خدا فرمانش را به انجام ‏رساننده است به راستى خدا براى هر چيزى اندازه‏ اى مقرر كرده است.

داستان : از میان خلیفه های اموی،عبد الملک مروان در خونریزی و آدم کشی نمونه بود! او که شنیده بود،شمشیر پیامبر اکرم در نزد امام سجّاد(ع) به ارث مانده است . در نامه ای از امام(ع) خواست، شمشیر را به او بسپارد،اما حضرت(ع) نپذیرفتند؛زیرا نمی خواستند،وسیله دفاع از حقیقت، اجرای عدالت و کیفر مجرمان به دست آدم کشی زشت کار افتد؛تا با آن خودنمایی کند و فخر بفروشد! عبدالملک هم در نامه ای دیگر امام را تهدید کرد که اگر شمشیر را نفرستد،سهم ایشان را از بیت المال قطع خواهد کرد. امام(ع) هم،در پاسخ این جنایتکار مفهوم ایه های2و3سوره طلاق را این گونه یادآوری فرمود که:«خداوند نجات پرهیزکاران را از آنچه نمی پسندند و روزی رساندن برای آنان را از آنجا که گمان ندارند،ضمانت کرده است ».              

کنز الدقائق، ج 1، ص 308.

6- پرستش خدا، نیکی به پدر و مادر و دیگران

وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا ﴿نساء-۳۶﴾

و خدا را بپرستيد و چيزى را با او شريك مگردانيد و به پدر و مادر احسان كنيد و در باره خويشاوندان و يتيمان و مستمندان و همسايه خويش و همسايه بيگانه و همنشين و در راه‏مانده و بردگان خود [نيكى كنيد] كه خدا كسى را كه متكبر و فخرفروش است دوست نمى دارد

داستان : از حضرت موسی بن جعفر(ع) نقل شده است: «در بنی اسرائیل مرد صالحی، زن نیکوکاری داشت. مرد شبی در خواب دید که شخصی به او می گوید: خدا فلان مقدار عمر برای تو مقدّر شده است که نصف آن در رفاه و آسایش هستی و نصف دیگر در مضیقه و تنگدستی. هر کدام از دو نصف را می خواهی، اول انتخاب کن! مرد جواب داد: من زن خوبی دارم که شریک زندگی ام است، با او مشورت می کنم سپس به تو خبر می دهم. صبح جریان را با همسرش در میان گذاشت و از او مشورت خواست. همسرش گفت: ابتدا نصف رفاه و آسایش را برگزین، شاید خدا بر ما رحم کند و در نصف دیگر نیز نعمتش را از ما قطع نکند. شب دوم فرا رسید و بار دیگر آن شخص به خوابش آمد. مرد صالح در جواب گفت: من نصف رفاه و آسایش را اول انتخاب کردم. بعد از آن رؤیا، دنیا از هر طرف به او رو آورد. چون نعمتهای الهی نزد او فراوان و آشکار شد، همسرش به او گفت: خویشان، همسایگان و افراد محتاج را کمک کن! آن مرد به توصیة همسرش عمل نمود. نصف تعیین شده از عمر او در کمال رفاه و آسایش وکمک به دیگران گذشت، سپس از نصف هم گذشت و همچنان وضع مالی او خوب بود. برای سومین بار، همان شخص در عالم رؤیا نزد او آمده، گفت: نیکی و احسان تو باعث شد که خدا به تو پاداش مرحمت فرماید. تو تا آخر عمر در نعمت و رفاه به سر خواهی برد.»  

قصص الأنبیاء)، قطب الدین راوندی، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، مشهد، 1409ق، ص182- 183؛

7- قناعت پیشه  و راضی  به روزی خدا باشیم

الف - وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى ﴿طه-۱۳۱﴾

دیدگانت را به آنچه برخی از اصناف آنان را بهره مند کردیم مدوز، [آنچه به آنان داده ایم] شکوفه [بی میوه و زیور و زینت] دنیاست تا آنان را در آن بیازماییم، و رزق پروردگارت بهتر و پایدارتر است.

حدیث -امام علی (علیه السلام) در این خصوص می‌فرماید:«القَناعَةُ تُؤَدّی إلَى العِزِّ؛. قناعت به عزّت مى انجامد.» 

تصنیف غرر الحكم و درر الكلم؛ ص391،ح9011.

در روایتی سلمان فارسی این چنین ساده زیستی فاطمه زهرا (سلام الله علیها) رابیان می‌کند: روزی حضرت فاطمه(سلام الله علیها) را دیدم كه چادری ساده بر سر داشت. با تعجب عرضه داشتم: عجبا! دختران پادشاهان ایران و قیصر روم بر كرسی های طلایی می‌نشینند و پارچه‌های زربافت و اشرافی به تن می‌كنند؛ امّا دختر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) كه عظمت و جلالتش از همهٔ آنها بالاتر و بیش‌تر است، نه چادرهای گران‌قیمت بر سر دارد و نه لباسهای فاخر و زیبا! حضرت زهرا(سلام الله علیها) فرمود: «یَا سَلْمَانُ! اِنَّ اللَّهَ ذَخَّرَ لَنَا الثِّیَابَ وَ الْكَرَاسِیَّ لِیَوْمٍ آخِرٍ؛ ای سلمان! خداوند [بزرگ] لباسهای [زینتی] و تختهای [طلایی] را برای روز قیامت ما ذخیره كرده است.»

بحار الانوار، ج‏8، ص‏303،ح62.

ب - فَلَا تُعْجِبْكَ أَمْوَالُهُمْ وَلَا أَوْلَادُهُمْ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ بِهَا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَتَزْهَقَ أَنْفُسُهُمْ وَهُمْ كَافِرُونَ ﴿توبه-۵۵﴾

اموال و فرزندانشان تو را به شگفت نیاورد؛ خدا می خواهد آنان را در این زندگی دنیا به وسیله آنها عذاب کند، و جانشان در حالی که کافرند بیرون رود.

8-شکر گزار نعمتهای خدا باشیم

الف - لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِی لَشَدِیدٌ؛ (ابراهیم، آیه 7)

 اگر شکرگزاری کنید، (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود، و اگر ناسپاسی کنید، مجازاتم شدید است. 

حدیث -حضرت علی(ع): محققاً خدای تعالی را در هر نعمتی حق سپاس است، پس هر که بجا آورد خداوند از آن نعمت بر او فراوان دهد و هرکه در بجاآوردن آن حق کوتاهی کند خدا آن نعمت را در خطر نابودی و دور شدن اندازد .     

نهج البلاغه، حکمت 236

ب - وَلَقَدْ آتَيْنَا لُقْمَانَ الْحِكْمَةَ أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ وَمَنْ يَشْكُرْ فَإِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ.  ( لقمان آیه 12)

ما به لقمان حكمت داديم (و به او گفتيم) شكر خدا را بجاي آور، هر كس شكرگزاري كند به سود خويش شكر كرده، و آنكس كه كفران كند (زياني به خدا نمي‏رساند) چرا كه خداوند بينياز و ستوده است.

برای رسیدن به مقام شکرگزاری باید دعا کرد.

حضرت علی(ع) در دعای کمیل می فرماید: از تو می خواهم به بخشش و جودت که مرا به مقام قربت نزدیک کنی و سپاسگزاری و شکر به درگاهت را نصیبم گردانی.

9-روزی حلال بخوریم  و شکرگزاری کنیم  

الف - يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَاشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ ﴿بقره آیه172﴾

اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد از نعمتهاى پاكيزه‏ اى كه روزى شما كرده‏ ايم بخوريد و اگر تنها او را مى ‏پرستيد خدا را شكر كنيد.

حدیث -امام صادق‌(ع) می‌فرمایند:« لا تَدَعْ طَلَبَ الِّرزْقِ مِنَ الحَلالِ، فَاِنَّهُ وَ عَوْنٌ لَکَ عَلي دينکَ ».

(الحیاة، ج4، ص650)

طلب روزی حلال را فرونگذار، که روزی حلال، تو را در دین‌داری کمک می‌کند.

ب - فَكُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلَالًا طَيِّبًا وَاشْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ ﴿نحل -114﴾

پس از آنچه خدا شما را روزى كرده است‏ حلال [و] پاكيزه بخوريد و نعمت‏ خدا را اگر تنها او را مى ‏پرستيد شكر گزاريد.

10- روزی حلال بخوریم و دنباله رو شیطان نباشیم

يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ ﴿بقره آیه 168﴾

اى مردم از آنچه در زمين است‏ حلال و پاكيزه را بخوريد و از گامهاى شيطان پيروى مكنيد كه او دشمن آشكار شماست

داستان: گامهای شیطان

فضل بن ربيع مى گويد: شريك بن عبد اللّه بن سنان نخعى، كه از بالاترين حسب برخوردار بوده است، چون اين شخص عالم، از بزرگان قبيله اى بوده است كه شاخص ترين چهره آن قبيله وجود مبارك مالك اشتر نخعى است، كه اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود: مادرى را سراغ ندارم كه نمونه او را بزايد، يعنى انسان بى نظيرى بود.

فضل مى گويد: شريك بن عبد اللّه را روزى به دربار مهدى عباسى آوردند، كه قبل از هارون بوده است. مهدى عباسى به او گفت: شريك! نمى گذارم از دربار بروى، مگر يكى از اين سه كار را قبول كنى؛ يا رئيس قوه قضائيه مملكت بشوى، كه آن زمان «قاضى القضات» بود. يا شغل معلمى بچه هاى مرا قبول كن. ما در اينجا يك اتاق به تو مى دهيم، هر روز بيا و به بچه هاى ما درس بده. و يا امروز ناهار را ميهمان ما باش و از غذاى ما ميل كن.

شريك بن عبد اللّه در فكر فرورفت. اگر هر سه قسمت را قبول نمى كرد، آخرش اين بود كه مهدى عباسى مى گفت: جلاد! گردن او را بزن! و از شهداى اصيل عالم مى شد. اما شريك در جواب گفت: منصب قاضى القضاتى، قرار دادن خودم در لب جهنم است، پس اين را نمى خواهم. معلمى بچه هايت را هم نمى خواهم، چون فكر كرد اين بچه ها در نزد او درس بخوانند، فردا بعد از مرگ پدرشان رئيس مملكت مى شوند و مثل او به تمام اهل مملكت ظلم مى كنند، لذا گفت: نه، من ظالم پرورى هم نمى كنم. اما يك ناهار ميهمان بودن و خوردن عيبى ندارد. قبول كرد.

مهدى عباسى به رئيس آشپزخانه دستور داد، فقط از مغز استخوان (نخاع) و شكر، چند نوع غذا درست كنيد و بياوريد. رئيس آشپزخانه كه شاهد جريان بود، رفت و بعد از دو ساعت آمد، گفت: غذا آماده است و سفره را چيده ايم، بفرماييد و به مهدى عباسى آرام گفت: شريك بن عبد اللّه، اگر امروز اين غذا را بخورد، هيچگاه رستگار نخواهد شد. يعنى به قدرى معلوم بود كه آشپز هم فهميد.

شريك بن عبد اللّه سنان غذاى حرام را خورد، بعد، هم منصب قاضى القضاتى را قبول كرد و هم معلمى بچه ها را پذيرفت، چون لقمه حرام تمام نور خدا را از باطن مى برد و انسان را زمين گير مى كند.

براى دريافت حقوقِ يك ماه، به او نامه دادند كه به سراغ فلان صرّاف برو. وقتى رفت، صراف به او گفت: يك مقدارى را الآن و يك مقدار آن را چند روز ديگر مى دهم، يك مقدارى هم جنس مى دهم. اصرار كرد كه بايد نقد بدهى. صرّاف عصبانى شد، گفت: مگر كتان و پارچه قيمتى فروخته اى كه پول آن را نقد مى خواهى؟ گفت: نه، از پارچه قيمتى بالاتر دينم را فروخته ام. اين حكايت به ما هشدار مى دهد كه خوردن حرام، مساوى با دين فروشى است. حرام نخوريد، حرام نپوشيد، در خانه حرام زندگى نكنيد، شغل حرام قبول نكنيد، كار حرام نكنيد. رشوه نگيريد. به دنبال مال غصبى نرويد. بيت المال را اختلاس نكنيد؛ زيرا باعث مى شود كه به دين فروشى دچار شويد.

  برگرفته از کتاب عرفان اسلامی نوشته استاد حسین انصاریان

11-از آنچه دوست داریم  در راه خدا انفاق کنیم

لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ﴿آل عمران-۹۲﴾

هرگز به [حقیقتِ] نیکی [به طور کامل] نمی رسید تا از آنچه دوست دارید انفاق کنید؛ و آنچه از هر چیزی انفاق می کنید [خوب یا بد، کم یا زیاد، به اخلاص یا ریا] یقیناً خدا به آن داناست

12- برای رسیدن به پاداش خداوند و آرامش در زندگی انفاق کنیم  

الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ ﴿بقره-۲۷۴﴾

کسانی که [چون علی بن أبی طالب (علیه السلام)] اموالشان را در شب و روز و پنهان و آشکار انفاق می کنند، برای آنان نزد پروردگارشان پاداشی شایسته و مناسب است؛ و نه بیمی بر آنان است و نه اندوهگین می شوند.

سخن مقام معظم رهبری :

در انفاق باید بهترینها را انفاق كرد كه چند آیه در قرآن هست. این یك تمرین است، یك آزمایش است كه یك آیه این است كه: «یا ایّها الّذین امنوا انفقوا من طیّبات ما كسبتم و ممّا اخرجنا لكم من الارض و لا تیمّموا الخبیث منه تنفقون»؛(بقره - 267) یعنی ای كسانی كه به خدا ایمان آوردید، از بهترینها، از زیباترینها، از آنچه كه نفیستر و قیمتی‌تر هست، در راه خدا انفاق كنید. نروید سراغ جنس بد و آن را در راه خدا بخواهید بدهید، زیادی‌ها، لباس زیادی، خوراك زیادی، آن چیزی كه از دهن افتاده و خود شما آن را كنار گذاشتید، آن را در راه خدا انفاق كنید. نه، از بهترین آنچه كه دارید، در راه خدا انفاق كنید كه این آیه‌ی سوره‌ی بقره است و آیه‌ی سوره‌ی آل عمران هم كه معروف است، در ذهن همه هست كه: «لن تنالوا البرّ حتّی تنفقوا ممّا تحبّون»؛(آل عمران -92) آن عزیزترهاش را در راه خدا بده، آنچه كه بیشتر به آن علاقه داری.

khamenei.ir/newspart-index?sid=3&npt=7&aya=92

13- درست مصرف کردن و پرهیز ازاسراف در زندگی  

الف - كُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ ﴿اعراف- 31﴾

بخوريد و بياشاميد ولی زياده‏ روى مكنيد كه او(خدا) اسرافكاران را دوست نمى دارد.

جمله کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید، در آیه فوق آمده، گرچه بسیار ساده به نظر می‌رسد، اما امروز ثابت شده است که یکی از مهمترین دستورات بهداشتی همین است، زیرا تحقیقات دانشمندان به این نتیجه رسیده که سر چشمه بسیاری از بیماریها، غذاهای اضافی است که به صورت جذب نشده در بدن انسان باقی می‌ماند، این مواد اضافی هم بار سنگینی است برای قلب و سایر دستگاههای بدن و هم منبع آماده‌ای است برای انواع عفونتها و بیماریها! عامل اصلی تشکیل این مواد مزاحم، اسراف و زیاده‌روی در تغذیه و به اصطلاح «پرخوری» است، و راهی برای جلوگیری از آن جز رعایت اعتدال در غذا نیست، کسانی که این دستور را ساده فکر می‌کنند خوب است در زندگی خود آن را بیازمایند تا اهمیت رعایت این دستور را در سلامت جسم و تن خود ببینند.

خلاصه تفسیر نمونه ذیل آیه فوق

ب - إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا ﴿اسراء-۲۷﴾

بی تردید اسراف کنندگان و ولخرجان، برادران شیاطین اند، و شیطان همواره نسبت به پروردگارش بسیار ناسپاس است.

نکته -علیّ‌بن‎ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لاَ تُبَذِّرْ تَبْذِیرًا؛ یعنی مالی را در راهی که اطاعت خدا در آن نیست، انفاق نکن. إِنَّ المُبَذِّرِینَ کَانُواْ إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ، مخاطب ظاهری آیه، پیامبر (صلی الله علیه و آله) و مخاطب حقیقی آن مردم هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۵۰ القمی، ج۲، ص۱۸/ البرهان

14- به رحمت خدا امید وار باشیم و اگر خطایی کردیم توبه کنیم  

یکی دیگر از چیزهای خیلی مهم برای آرامش درزندگی امید واری به رحمت خداست چه در هنگام بروز مشکلات و چه هنگامی که خطایی از انسان سر می زند . توبه و استغفار  ( راه بازگشت ازگناه ) از نا امیدی انسان جلوگیری می کند و اورا تشویق به جبران گناه و انجام اعمال صالحه می کند .

الف - قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ﴿زمر-۵۳﴾

بگو اى بندگان من كه بر خويشتن زياده‏ روى روا داشته‏ ايد از رحمت‏ خدا نوميد مشويد در حقيقت ‏خدا همه گناهان را مى ‏آمرزد كه او خود آمرزنده مهربان است

حدیث :

امام علی (علیه السلام)- [در مجمع البیان آمده است:] از امام علی (علیه السلام) نقل شده است که فرمود: «هیچ آیه‌ای در قرآن وسیع‌تر از این آیه:

یا عِبادِیَ الَّذینَ أَسْرَفُوا عَلی أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللهِ إِنَّ اللهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیم نیست».

و گفته شده: «این آیه درباره‌ی وحشی قاتل حمزه (نازل شد در آن هنگام که خواست مسلمان شود و می‌ترسید که توبه‌اش پذیرفته نشود. وقتی‌که این آیه نازل شد، [وحشی] مسلمان شد». گفته شد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! این آیه مخصوص او (وحشی) است یا شامل همه‌ی مسلمانان می‌شود»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «بلکه شامل همه مسلمانان می‌شود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۲۵۰

ب - قَالَ وَمَنْ يَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلَّا الضَّالُّونَ ﴿حجر-۵۶﴾

گفت چه كسى جز گمراهان از رحمت پروردگارش نوميد مى ‏شود.

ج -....وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ ﴿۸۷﴾

و از رحمت خدا مايوس نشويد كه از رحمت خدا جز قوم كافر مايوس نمي‏شوند

امام خمینی (ره) در کتاب شریف عرفانی و اخلاقی چهل حدیث، سخن زیبایی دارد آن جا که می فرماید:مبادا شیطان و نفس اماره، تو را از بازگشت (به راه مستقیم و خوبی ها) منصرف کنند. بدان که در تمام امور هرقدر که ممکن باشد حتی به مقدار کمی نیز اقدام نمایی، بهتر است.. . از لطف خدا مأیوس مشو و از رحمت حق، نا امید مباش.

[ چهل حديث، ص 278.]

ابونصر بزنطی که از اصحاب امام هشتم (ع) است، می گوید: خدمت امام (ع) عرض کردم: فدایت شوم! چند سالی است که از خدا حاجتی می طلبم و در دلم از تأخیر اجابت، احساس یأس دارم! حضرت فرمودند: «مواظب باش! شیطان از این رهگذر، تو را وسوسه نکند، تا آن که مأیوست کند.

اصول كافى، ج 2، ص 488.

15-در برابر مشکلات صبور باشیم  

از جمله ویژگیهای مهم مؤمنان راستین بردباری و شکیبایی در همه امور زندگی است . انسانهایی که صبر ندارند با مواجهه با کمترین مشکل به هم می ریزند و زندگی برایشان تلخ می شود اما انسانهای صبور در برابر مشکلات چون کوه استوارند .

الف - رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ (بقره – 250)

پروردگارا بر [دلهاى] ما شكيبايى فرو ريز و گامهاى ما را استوار دار و ما را بر گروه كافران پيروز فرماى.

ب - وَاصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ ﴿هود- ۱۱۵﴾

و شكيبا باش كه خدا پاداش نيكوكاران را ضايع نمى‏ گرداند

ج - مَا عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿نحل-۹۶﴾

آنچه پيش شماست تمام مى ‏شود و آنچه پيش خداست پايدار است و قطعا كسانى را كه شكيبايى كردند به بهتر از آنچه عمل میکردند پاداش خواهيم داد

د - يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ إِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ ﴿لقمان-۱۷﴾

اى پسرك من نماز را برپا دار و به كار پسنديده وادار و از كار ناپسند باز دار و بر آسيبى كه بر تو وارد آمده است‏ شكيبا باش اين [حاكى] از عزم [و اراده تو در] امور است.

داستان :

من و دوستم در بیابانی گم شدیم. راه به جایی نمی بردیم. پناهگاهی را جستجو میکردیم تا کمی استراحت کنیم. در سمت راست خود با خیمه ای روبرو شدیم  به  سویش رفتیم و سلام کردیم.زنی از داخل خیمه سلام ما را جواب داد و گفت: چند لحظه رویتان را بر گردانید تا بتوانم خود را برای انجام وظیفه آماده کنم.ما چنین کردیم.فرشی ساده انداخت و گفت:بنشینید تا فرزندم بیاید.

ساعاتی آنجا نشستیم.زن که هر چند لحظه یک بار،در خیمه را بالا میبرد و به انتظار دیدن فرزندش،انتهای بیابان را نگاه میکرد،یک باره گفت:سواری میاید.خدا قدمش را مبارک فرماید!

کمی که سوار نزدیک شد،گفت:شتر مرکب فرزند من است،ولی شتر سوار کس دیگری است.وقتی سوار،نزدیک زن رسید،گفت:ای امّ عقیل ،خدا به شما در مورد فرزندتان عقیل پاداش دهد.

او پرسید:وای مگر فرزندم چه شده؟ ایا مرده است؟!مرد گفت:بله.

ام عقیل دوباره پرسید:چگونه مرد؟پاسخ داد:شترهایم به هم ریختند،برای خوردن آب به یکدیگر فشاروارد کردند و فرزند شما را در چاه انداختند.

زن با آرامشی خاص گفت: اکنون من مهمان دارم.پیاده شو و از آنها پذیرایی کن!

پیرزن گوسفندی آورد و مرد آن را سر برید.مادر داغدیده برایمان غذایی ترتیب داد و ما در حالی که از صبر زن حیرت زده بودیم،شروع به خوردن کردیم .

وقتی غذا تمام شد،ام عقیل نزد ما آمد و گفت:ایا در میان شما کسی هست که از کتاب خداوند چیزی به نیکویی بداند؟پاسخ دادم:بله میدانم.

از من خواست:برایش ایاتی بخوانم که او را در غم مرگ فرزندش آرام کند،گفتم:خدای عزّوجلّ میفرماید:

(…و بشّر الصّابرین الّذین إذا اصابتهم مصیبة قالوا انّا للّه و انّا الیه راجعون اولئک علیهم صلوات من ربّهم و رحمة و اولئک هم المهتدون)؛به شکیبایانی مژده ده که وقتی به آنها غمی میرسد،گویند:ما از خداییم و به سوی او باز میگردیم.بدرود و رحمت پروردگارشان بر آنها باد و همینها هدایت یافتگانند.(سوره بقره،ایه 155-157)

مادر داغدیده گفت:ترا به خدا اینها کلام خدا و ایات قرآنی است؟

گفتم:به خدا سوگند،اینها در کتاب خدا و کلام پروردگار میباشد که بر قلب پیامبر(ص) نازل شده است.پس از نزد ما خداحافظی کرد،به نماز ایستاد و چنین دست به دعا برداشت:

«خدایا،هر چه گفتی،انجام دادم (صبر پیشه کردم و به تو اعتماد نمودم) من به فرمان تو عمل کردم،تو نیز به وعدهات عمل کن وپاداشی را که وعده دادهای محقق فرما!اگر در دنیا کسی برای کسی میماند،با خود میگفتم،فرزندم برای بر آوردن نیازهایم میماند….

ما از آنجا رفتیم،در حالی که میگفتیم:زنی کاملتر از او ندیده ایم.(لئانی الاخبار ج 1 ص 305)

راستی قرآن چه نفوذی بر دلهای آماده دارد؟!

زنی بادیه نشین که تنها امیدش به فرزندی کارساز و مشکل گشاست،در غم از دست دادن او،با شنیدن ایهای،اینگونه شکیبایی و استقامت میکند،ولی در روزگار ما این ایه در مجالس ختم قرائت میشود و بر قلب برخی صاحبان عزا هیچ اثری نمیگذارد.چرا چنین است؟

پاسخ این است که قرائت و شنیدن چیزی است و تدبر در ایات،چیز دیگر!

(افلا یتدبّرون القرآن…)(سوره نساء،ایه 82)

مجله بشارت  /  فروردین و اردیبهشت 1388 - شماره 70

16- تکیه گاه مان خدا باشد

بدون شک خدا بهترین و مطمئن ترین تکیه گاه است انسانهای مؤمن که به خدا توکل دارند از هیچ چیز نمی ترسند و در آرامش بسر می برند .

الف - وَتَوَكَّلْ عَلَى الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ ﴿شعراء-۲۱۷﴾

و بر [خداى] عزيز مهربان توكل كن

ب - وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا ﴿احزاب -۳﴾

و بر خدا اعتماد كن همين بس كه خدا نگهبان [تو]ست

ج - اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ ﴿تغابن-۱۳﴾

خدا[ست كه] جز او معبودى نيست و مؤمنان بايد تنها بر خدا اعتماد كنند

د - وَمَا لَنَا أَلَّا نَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ وَقَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا وَلَنَصْبِرَنَّ عَلَى مَا آذَيْتُمُونَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ ﴿ابراهیم-۱۲﴾

و چرا بر خدا توكل نكنيم و حال آنكه ما را به راه ‏هايمان رهبرى كرده است و البته ما بر آزارى كه به ما رسانديد شكيبايى خواهيم كرد و توكل‏كنندگان بايد تنها بر خدا توكل كنند.

17- یاد خدا آرامش بخش زندگیمان باشد .

الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ﴿رعد-۲۸﴾

همان كسانى كه ايمان آورده‏ اند و دلهايشان به ياد خدا آرام مى‏ گيرد آگاه باش كه با ياد خدا دلها آرامش مى‏ يابد.

18- متواظع باشیم و با بی خردان متواضعانه برخورد کنیم

«وَ عِبادُ الرَّحْمنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْناً وَ إِذا خاطَبَهُمُ الْجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً»[ فرقان آیه 63]

بندگان خدای رحمان کسانی هستند که روی زمین با آرامش و وقار راه می‌روند وهرگاه با آدم جاهل مواجه می‌شوند، با سلامت نفس و ملایمت به او پاسخ می‌دهـند که باعث درگـیری و تنش نشـود.

19- در کارها میانه رو باشیم

«وَ الَّذِينَ‏ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ‏ يُسْرِفُوا وَ لَمْ‏ يَقْتُرُوا وَ كانَ‏ بَيْنَ‏ ذلِكَ‏ قَواماً؛[فرقان، آیه 67]

و کسانی که زمان انفاق، اسراف و تنگ‌نظری نمی‌کنند و روشی بین آن دو را برمی‌گزینند.»

اعتدال و میانه‌روی در همۀ کارها دستور اسلام است:

حدیث -امام على عليه السلام :بهترين كارها روش ميانه است، كه تند رونده به سوى آن برمى گردد و عقب مانده به آن مى رسد .

غرر الحكم : ۵۰۵۹ .

امام کاظم (ع) «خَيْرُ الْأُمُورِ أَوْسَطُهَا؛ بهترین کارها میانه‌روی است.».

بحار الأنوار : ۷۶/۲۹۲/۱۶ .

20- اهل مجالس باطل و بیهوده نباشیم

«وَالَّذِينَ لايَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا؛[سوره فرقان آیه 72]

و کسانی که در مجالس باطل شرکت نمی‌کنند و از كنار لغو و عمل بیهوده، کریمانه می‌گذرند.»

حدیث-امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: «مَنْ‏ لَمْ‏ يَصْحَبْكَ‏ مُعِيناً عَلَى نَفْسِك‏ فَصُحْبَتُهُ‏ وَبَالٌ‏ عَلَيْكَ‏ إِنْ‏ عَلِمْت؛‏

[ غرر الحكم و درر الكلم، ص 657.]

کسی که هم‌صحبت تو شود و برایت نفعی نداشته باشد، وزر و وبال برایت خواهد بود؛ اگر بدانی!»

اگر به چنین جایی گذرمان افتاد، باید کریمانه وارد شویم و با متانت به آن‌ها بفهمانیم که از ایشان دوری می‌کنیم.وبه این طریق آنها را متوجه کنیم که این کار، شایسته نیست.

*****

آزمون پایانی :

در آزمون پایانی که از طریق سامانه حمد برگزار خواهدشد سوالات چهار گزینه ای از :

ترجمه و درک معنای لغات و عبارات و آیات قرآنی

مفاهیم نکات مهم و پیامهای آیات

مفاهیم و ترجمه و درک معنای احادیث

سوال خواهد آمد .

 چند نمونه سوال برای اینکه مشخص شود در آزمون چه جور سوالاتی خواهد آمد ؟ البته به صورت چهار گزینه ای

1-   برابر آیه 97 سوره نحل دو شرط اساسی برای رسیدن به زندگی پاک( حیات طیبه ) چیست ؟

2-     تعریف ایمان بنا به قول پیامبر (ص) چیست ؟

3-   طبق آیه 285 سوره بقره به چه چیزهایی باید ایمان داشته باشیم ؟

4-   چه نکته مهمی از عبارت «  وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا» فهمیده می شود ؟

5-   به طور کلی عمل صالح چه جور عملی است ؟

6-   چه پاداشهایی برای ایمان و عمل صالح در آیه 88 سوره کهف بیان شده است ؟

7-   در آیه 277 سوره بقره از چه اعمال صالحی نام برده شده است ؟

8-   نتیجه ایمان و عمل صالح برابر آیه 96 سوره مریم چه چیزی بیان شده است ؟

9-   زندگی و سرانجام خوش «طُوبَى لَهُمْ وَحُسْنُ مَآبٍ» در کدام آیه و سوره قرآن به عنوان نتیجه ایمان و عمل صالح بیان شده است ؟

10- طبق حدیث حضرت علی علیه السلام نشانه های مردم دیندار چیست ؟

11- ترجمه این قسمت از آیه « وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ » چیست ؟

12- « وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا» یعنی چه ؟

13- ترجمه این آیه « وَأَمَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُ جَزَاءً الْحُسْنَى وَسَنَقُولُ لَهُ مِنْ أَمْرِنَا يُسْرًا » چیست ؟

14- ترجمه « لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ » چیست ؟

تهیه شده در مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت منهاج عشق آباد  توسط مدیر مؤسسه محمد رجب زاده .تابستان 1403