شناخت پیشویان الهای و پیروی از آنان، بدون آشنیی با کارنامی رهبران دینی امکان پذیر نیست، از ین رو همی ما دوست داریم از اندیشه ها، مواضع و اخلاق و سیری آنان آگاه شویم.
راستی امام صادق7 به چه آرمان هایی می اندیشیدند؟ چه اهدافی را جستجو می کردند؟ چه اقداماتی انجام دادند؟ چگونه برنامه ریزی می کردند؟ به چه اموری اولویت می دادند؟ مخالفان یشان چه کسانی بودند؟ چرا با یشان مخالفت می کردند؟
امام در رابطه با خدا چه حالتی داشتند؟ چه می گفتند و چه می کردند؟
در برابر دوستان و هواداران خویش چه اقداماتی داشتند؟ با اقشار گوناگون اجتماعی چگونه رفتار می کردند؟
نسبت به کفر جهانی و «نظام شرک» چه مواضعی اتخاذ می کردند؟ در برابر دولت های نفاق و ستمگران عصر خویش چگونه مقاومت می کردند؟ بری دنیی امّت اسلامی چه کردند؟ بری آخرت آنان چه گام هایی برداشتند؟ ین سؤالات، می تواند «کلید معرفت» نسبت به ساحت قدسی آن بزرگوار باشد. شناخت بهتر پیشویان و هر چهری تاثیرگذار تاریخی بستگی به طرح درست پرسش ها و جستجوی دقیق شواهد و نشانه های باقی مانده از سخن و سیره وی دارد.
امامان معصوم: از آنجا که حلقه های یک زنجیری هدیتی و چراغ های فروزان یک نظام مدیریتی هستند، شناخت هر کدام از یشان به شناخت بهتر دیگری کمک فراوان می کند.
اما با توجه به تفاوت شریط اجتماعی، تحولات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، عملکرد و روش پیشویان معصوم: متفاوت بوده است. همی رهبران الهای «مرزبان فرهنگ» توحید اند ولی نقطه های هجوم و شیوه های هجوم و ابزار های تهاجم متفاوت است.
تمام امامان عترت: «مفسّران قرآن» و وحی الهی اند، ولی نیاز جامعه هر روز تفسیر یه ی خاص و زدودن اندیشه های انحرافی منتشر شده در روزگار آنان است.
تمام امامان «نگهبان حدود الهای» و «حقوق امت» اسلام اند ولی زاویه های حمله سلاح ها و شعارها هر روز تغییر می کند. در عصر صادق آل محمد7 سه مشکل بزرگ جامعه را تهدید می کرد و بین امت مسلمان و اندیشه های توحیدی و راه و رسم مسلمانی فاصله می انداخت.
1. انحراف عقیدتی
2. انحراف سیاسی
3. انحراف اخلاقی
توسعی سیاسی و آزادی های باصطلاح فرهنگی تا حدّ هرج و مرج اخلاقی، خردگریی بدون تکیه بر وحی الهای، جعل حدیث و فهم نادرست و ناقص سخنان نبوی9 پیدیش روش قیاس و استحسان در اجتهاد و دین شناسی، ظهور غالیان و صوفیان و خوارج و سیر فرق و گسترش تفکّر آنان در اقطار گوناگون بلاد اسلامی، ظهور مدعیان فقاهت و اجتهاد و حمیت قدرتمندان از آنان در برابر اندیشه های اصیل قرآنی، دامن زدن سیاست بازان به مباحث سرگرمی آفرین عقیدتی، توفانی از گرد و غبار فرهنگی پدید آورده بود که شناخت حق از باطل و دین از بی دینی را دشوار می نمود.
روشنگری های امام صادق7 در برابر فرق و مذاهب انحرافی، بر اساس عقل و قرآن و سنت نبوی7 و مناظرات علمی آن بزرگوار و یاران پرورش یافته آن حضرت، باران رحمتی بود که گرد و غبار جهل و غرور و فریب و نیرنگ را از آسمان زندگی امت اسلامی شست و امکان دیدن خورشید حقیقت را فراهم ساخت.
گهای طرح مسائل علمی و فلسفی و اجتماعی، تلاشی بری شناخت حقیقت و گشودن گرهای از مشکلات دنیا و آخرت مردم نیست. نمیشگاه قدرت ذهن و زبان فیلسوفان و دانشمندان و میی سرگرمی جوانان محسوب می شود، در ین گونه شریط ورود مردم به ین تالار های پر زرق و برق علمی و فلسفی و میادین ورزشی نیاز دنیا و آخرت آنان را تأمین نمی کند؛ بلکه بر جدال و مراء مطبوعاتی و رسانه ی می افزید.
امام صادق7 با دعوت به سکوت و عدم طرح ین مباحث بری گروه هایی که توان تشخیص لازم ندارند، بازار فضل فروشی را بی رونق می کرد و از اختلاف و پراکندگی پیروان خویش جلوگیری می فرمود.
روزی امام صادق7 به زراره فرمود:
اعطیک جملة فی القضا و القدر؟ قال زراره نعم جعلت فداک. قال له: اذا کان یوم القیامة و جمع الله الخلیق سئلهم عمّا عهد الیهم و لم یسئلهم عمّا قضی علیهم.[1]؛ یک جمله درباره قضا و قدر (بحث جنجالی آن روز) بریت بگویم. زراره گفت: آری قربانت گردم. حضرت فرمود: روز قیامت که خدا همه خلق را گرد می آورد، از آنچه بدان عهد و پیمان می پرسد از قضا و قدر خویش درباری آن نمی پرسد.
به نظر ین جانب تقسیم بندی های جامعه در میادین ورزشی به طرفداران ین تیم و آن تیم و رقابت کشور ها و تیم ها نمونه ی از ین اقدامات سرگرم ساز و اختلاف آفرین است که نسل جوان را از وظیف الهای و اجتماعی خویش باز می دارد، و روز قیامت از تعداد گل ها و بازی ها و لیگ ها از ما نخواهند پرسید؛ ولی در برابر مظلومیت امت اسلامی در عراق و افغانستان و فقر و رنج مسلمانان و انسان های بی گناه در جهان باید پاسخ گو باشیم.
امام صادق7 شریط را بری به دست گرفتن قدرت سیاسی آماده نمی دید زیرا رهبری الهای و معنوی بدون «جهاد فرهنگی» امکان پذیر نیست، ستمگران، ممکن است از انقلاب نظامی و کودتا آغاز کنند و اندک اندک مردم را با زور و پول با اهداف دنیوی خویش هماهنگ سازند؛ ولی رهبری الهای و نظام امامت و توحید، بر اساس آگهای و آزادی انسان ها بنیاد شده است و بدون دعوت فرهنگی و انقلاب فرهنگی نظام امامت و رهبری دینی و دولت اسلامی شکل نمی گیرد.
در فرهنگ طاغوتی، هر چه مردم با فضائل انسانی فاصله بگیرند و در دو بخش آگهای و آزادی و روشن بینی و قدرت اراده مسخ شوند، بهتر در اختیار ستمگران قرار می گیرند و گوش به فرمان تراند.
جهل و بی سوادی، فساد و ابتذال اخلاقی، شرط موفقیت طاغوت ها و لازمه اقتدار اجتماعی آنهاست. ولی در نظام های الهای، هر چه آگاهی ها افزون تر افق نگاه ها بازتر و اراده ها استوارتر و تقوا بیشتر باشد، ارکان اقتدار نظام اسلامی پیدارتر است. رهبران نظام های الهای به توحید، آزادی، آگهای، جهاد و اتحاد و عدالت جهانی می اندیشند، و رهبران نظام های طاغوتی، اخلاق بردگی، بی خبری، تبعیض، تفرقه و رفاه و تنبلی را ترویج می کنند. امام صادق7 همکاری با ین گونه سیستم ها را بشدّت تحریم می کند و درآمد حاصل از همکاری با آنان را «سُحت» و حرام خواری می داند.
قال ابوعبدالله7:
السحت انواع کثیرةُ منها ما اُصیب من اعمال الولاة الظلمی و منها اجور القضاة و اجور الفواجر، و ثمس الخمر و النبیذ المسکر و الرّبا بعد البینة امّا الرشا یا عمّار فی الاحکام فان ذالک الکفر بالله العظیم و برسوله؛[2] حرام خواری (سُحت) انواع زیادی دارد. درآمد حاصل از همکاری با حاکمان ظالم، کارمزد قاضیان (ین نظام ها) کارمزد بدکارگان، قیمت شراب و نوشابه های سکرآور و ربا پس از اعلام حکم الهای هم سحت و حرام است. امّا رشوه ـ ی عمار ـ بری تغییر احکام براستی ین کفر به خدی بزرگوار و رسول اوست.
امام صادق7 در اهمیت عدم همکاری با نظام های طاغوتی به یونس بن یعقوب از اصحاب خویش فرمود: لا تعنهم علی بناء مسجدٍ؛[3] در ساخت مسجدی هم به آنان کمک نکن.
یا در مورد دیگر آن بزرگوار می فرمید: من سوّد اسمه فی دیوان ولد سابع حشره الله خنزیراً؛[4] هر کس در دیوان (بنی عباس) نام نویسی کند خدا او را خوک محشور خواهد کرد.
جهاد فرهنگی کاری دشوار و حساس تر از جهاد نظامی است و تداوم بیشتر و هماهنگی افزون تر و دانش و هنر بیشتر لازم دارد.
اصلاح اندیشه های جامعه، اصلاح احساسات عمومی، اصلاح اخلاق و روحیات مردم، اصلاح فرهنک و رسوم مردمی، اصلاح برداشت های نادرست از قرآن، اصلاح برداشت ها از احادیث نبوی9، تکمیل و اصلاح اطلاعات جامعه از اوضاع اجتماعی، اصلاح رسانه های و عناصر تأثیرگذار بر فرهنگ عمومی، اصلاح مواد و متون و مدرسان و استادان نظام آموزشی، اصلاح روش های تحقیق و تألیف و تبلیغ و تدریس و اطلاع رسانی، همه تحولاتی است که در جهاد فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرد.
امام صادق7 در برابر جامعه ی قرار داشت که بازسازی آن در زمینه های ده گانه فوق ضرورت داشت، توده های مردم از یک سو باید بر اساس اندیشه های الهای تربیت می شدند، سردمداران قدرت سیاسی بیشترین محدودیت ها را بری امام و یاران وی فراهم می آوردند، سران مذاهب انحرافی و قدرت های فرهنگی امام صادق7 را رقیب شکست ناپذیر خویش در عرصه علم و دانش می دیدند، و دنیازدگان و سران اقتصادی جامعه، بی توجه به حلال و حرام الهای به رفاه و آسیش خویش می اندیشیدند. در ین شریط امام صادق7 با تکیه بر قرآن و رهنمود های نبوی9 جهادی بزرگ را آغاز می کند که همه را یک جا مورد هجوم قرار داده است.
عبد المومن انصاری از امام صادق نقل کرده که آن بزرگوار فرمود:
قال رسول الله9:
«انّی لعنت سبعة لعنهم الله و کل نبی مجاب قبلی. فقیل: و من هم یا رسول الله؟ فقال:
1. الزائد فی کتاب الله؛
2. و المکذب بقدر الله؛
3. و المخالف لسنَتی ؛
4. والمستحل من عترتی ما حرّم الله؛
5. والمتسلط بالجبریهِ لیعز من اذل الله و یذّل من اعزّ الله؛
6. والمستأثر علی المسلمین بفیئهم مستحلاً له؛
7. والمحرّم ما احّل الله ـ عزّوجل ـ [5]
پیامبر خدا9 فرمود:
هفت گروه اند که من و هر پیامبر مستجاب الدعوه ی قبل از من لعنت کرده است، گفتند: آنان کیانند، حضرت فرمود:
1. کسی که بر کتاب خدا چیزی بیفزید. 2. کسی که برنامه ریزی خدا را تکذیب کند. 3. کسی که با سنت من مخالفت کند. 4. کسی که تجاوز به حقوق و حرمت عترتم را حلال بشمارد. 5. کسی که به زور، قدرت را به دست گیرد تا عزیزان الهای را ذلیل و خوارشدگان خدا را عزیز کند. 6. کسی که اموال عمومی مسلمین را به دارد و دسته خویش اختصاص دهد. 7. کسی که حقوق و ازادی های خدیی را از مردم سلب کند.
اخلال در منابع فکر و اندیشه اسلامی، تکذیب برنامه ریزی الهای در جهان آفرینش، مخالفت با سیره و سنت نبوی در زندگی اجتماعی، تضعیف جایگاه پاسداران قرآن و سنت پیامبر و اهل بیت آن بزرگوار، سلطه استبدادی و عزل و نصب های ناهماهنگ با دستورات الهای، انحصارطلبی در اموال عمومی، تحریم حلال های الهای، عصاری و زیر بنی تمام انحرافات عقیدتی و اخلاقی و سیاسی و اجتماعی است.
جهاد فرهنگی امام صادق7 برافراشتن ریت توحید و عدالت و امامت به طور همزمان بود. که با کمال تأسف هنوز ابعاد آن ناشناخته است. تا دانشنامه بزرگ امام صادق7 و تک تک پیشویان اسلام تدوین نشود و کارنامه عبادی، کارنامه فرهنگی، کارنامه سیاسی و کارنامه اقتصادی و کارنامه خدمات اجتماعی و فعالیت های نظامی و حتی کارنامی آموزش بهداشت و درمان در زندگی ین پیشوی بزرگ مذهب جعفری تدوین نگردد، غبار مظلومیت بر چهری قدسی آن بزرگوار خواهد بود و حتی در میان پیروان خویش ناشناخته خواهد ماند. جهل زدیی، غفلت زدیی، تحریف زدیی، دروغ زدیی و جمود زدیی از سیره و سخنان ان بزرگوار، رسالتی است که بر دوش حوزه ها و دانشگاه های بلاد اسلامی سنگینی می کند، و مسؤلان فرهنگ جامعه اسلامی با یاری هنرمندان متعهد و دانشوران ین دو نهاد مهم می توانند در معرفی صادق آل محمد بکوشند. و به جی ین همه تبلیغات ورزشی فرهنگ کار و تولید و دانش و یمان را ترویج کنند. والسلام.
[1] . الارشاد، ج2، ص197، با ترجمه رسولی محلاتی.
[2] . الخصال، ج1، ص160.
[3] . المحجة البیضا، ج3، ص270.
[4] . همان.
[5] . بحارالانوار، ج72، ص339.