---------------------------------------------------------------------
معرفی و نقد کتاب های:
خاطرات مستر همفر و تاریخ آل سعود

به قلم: حجت الاسلام عباس جعفری فراهانی


بخشی از رهنمودهای مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای"دام ظلّه" پیرامون خطر وهابیت :

« ... مردم را به دست هایی که امروز وحدت را می شکنند، توجه بدهید. با مردم هم صریح حرف بزنید. امروز، آن دستی که آمریکا علیه وحدت تجهیز کرده، عبارت از همین دست پلید وهابیت است. این را صریح به مردم بیان کنید؛ پرده پوشی نکنید. از اوّل وهابیت را برای ضربه زدن به وحدت اسلام و ایجاد پایگاهی– مثل اسرائیل– در بین جامعه ی مسلمان ها به وجود آوردند. همچنان که اسرائیل را برای این که پایگاهی علیه اسلام درست کنند، به وجود آوردند، حکومت وهابیت و این رؤسای نجد را به وجود آوردند تا داخل جامعه ی اسلامی، مرکز امنی داشته باشند که به خودشان وابسته باشد و می بینید هم که وابسته اند. الان این سلاطینى که در بقعة الاسلام وهابی هستند، از این که به وابستگی و رفاقت و طرف داری خودشان از سیاست های دشمنان اسلام – یعنی آمریکا – تصریح کنند، ابایی ندارند و آن را پوشیده نمی دارند. اگر کسی بگوید شما با آمریکا مخالفید بدشان می آید! اگر کسی بگوید شما با آمریکا موافق و همدست هستید، بدشان نمی آید! این، درست یک میزان و ملاک و معیار است. شما باید مسلمانان و حاکم اسلامی واقعی را هم از اینجا بشناسید ... . وهابیت بر مبنای ایجاد اختلاف بین مسلمین به وجود آمده است. همین الان ما اطلاع داریم و می شناسیم که علمای حنابله ی غیر وهابی در عربستان سعودی، دلشان از این وهابی ها خون است. اینها حنابله هایی هستند که وهابی نشدند. فقه، همان فقه و مبنای فقهی، همان مبنای فقه حنبلی است؛ اما موازین و اصول وهابیت را قبول نکردند. اینها غالباً هم مطرودند؛ یعنی عموماً این افراد، داخل در حکومت هم نیستند. نه إفتایی، نه امامتی و نه هیچ منصب دیگر هم در اختیارشان قرار نمی گیرد. تعداد این افراد هم زیاد است ... . الان هم در هرجای دنیای اسلام که نگاه کنید، با پول بی حسابی که در اختیارشان است، مسجد سازی و مدرسه سازی و کتابخانه سازی و کارهای فریبنده دیگر می کنند. پول هم که چشم افراد را می گیرد. آنها با این کارها وارد می شوند و در طریق اهداف سیاسی خود استفاده می کنند که البته این، خیانت قطعی است و اگر کسی چنین حرکتی بکند، قطعاً خیانت کرده است و حتماً بایستی با او به عنوان یک خائن برخورد کرد. مردم را نسبت به این قضیه آشنا و متوجه کنید ... . » .

[سخنرانی در دیدار گروهی از روحانیون و ائمه جمعه و اساتید حوزه¬ های علمیه اهل سنت، تاریخ 5/10/1368]


اشاره:
در باره اين كه آيا محمد بن عبدالوهاب (مؤسس فرقه وهابيت) تحت تأثير استعمارگران و اجانب، آراء و پندارهاى خود را مطرح كرده است يا خير، آيا فرقه وهابيت را استعمار انگلستان و استکبار جهانی تأسيس و راه اندازی کرده است، بحث هاى مختلفى مطرح است. در اين زمينه دو كتاب، يكى با عنوان فارسى «خاطرات مستر همفر» و ديگرى با عنوان «تاريخ آل سعود» از فردى به نام مستعار «ناصر السعيد» موجود مى باشند. در اين نوشتار کوتاه به بررسى و نقد این دو كتاب مى پردازيم: كتاب اول، كه با عنوان «مذكّرات هِمفر» براى نخستين بار در بيروت، توسط مترجم ناشناس لبنانى (مخفف د. ج، ح) از زبان فرانسوى (بدون اشاره به زبان اصلى، انگليسى) به عربى ترجمه و در مجموعه اى منتشر نمود؟!. (ترجمه فارسى آن نيز مكرّر در ايران و ساير کشورها چاپ شده است) سخنانى آمده است. از جمله محمد بن عبدالوهاب و محمد بن سعود را متهم به ارتباط با انگلستان مى كند!؟. البته سخنان ديگرى هم در آن آمده كه به دليل اهميت آن، ابتدا مرورى كوتاه به مطالب كتاب نموده و در پايان آن را نقد مى كنيم. در کتاب دوم، که با عنوان «تاريخ آل سعود» تأليف ناصر السعيد منتشر شده، نويسنده، خاندان آل سعود و محمد بن عبدالوهاب را به يهودی بودن متهم می کند. نقد اين کتاب نيز در ادامه می آيد. امروز برای همگان (مسلمانان و غير آنها) روشن شده است که افکار، ايده ها و عملکرد و فعاليت های اين فرقه منحرف از روی جهل، نادانی و برداشت های انحرافی از دين (قرآن و تاريخ و حديث) و به طور کامل در خدمت دنيای غرب و استکبار جهانی و استفاده آنها در ايجاد تفرقه و درگيری و جنگ و خون ريزی ميان مسلمان ها (اهل سنت و پيروان شيعه) می باشد.


1-کتاب خاطرات مستر همفر (همفری)
فصل اول
مستر همفرى(Mr.Humphre/y) مى نويسد:
«مدت ها بود كه دولت بريتانياى كبير، به موضوع نگهدارى مستعمرات و پابرجايى امپراتورى بزرگ خود مى انديشيد; اكنون وسعت اين امپراطورى تا بدان جا رسيده كه منظره طلوع و غروب خورشيد را در درياهاى آن مى توان ديد، با اينهمه، جزيره بريتانيا در مقايسه با مستعمرات بي شمارش، مانند سرزمين هاى هند، چين، كشورهاى خاورميانه و نقاط ديگر، بسيار كوچك به نظر مى رسد. از سوى ديگر، استعمار بريتانيا در همه اين سرزمين ها يكسان نيست. در بعضى ممالك ظاهراً اداره امور در دست مردم آن جاست، اما سياست فعال مستعراتى به صورت كامل، در آن نقاط انجام مى شود و چيزى نمانده كه استقلال ظاهرى اين كشورها، نيز نابود شود و از هر جهت تابع بريتانيا گردند. بنابر اين بر ما لازم است كه در چگونگى اداره مستعمرات خود دوباره انديشه كنيم و مخصوصاً به دو نكته توجه لازم را مبذول نماييم:
1ـ اتخاذ تدابيرى به منظور تحكيم نفوذ دولت امپراطورى بريتانيا، در مناطقى كه اكنون به صورت كامل مستعمر اين كشورند.
2ـ تنظيم برنامه هايى براى به چنگ آوردن و در اختيار گرفتن سرزمين هائی كه هنوز كاملاً در دام استعمار نيفتاده اند.
وزارت مستعمرات انگليس براى اجراى برنامه هاى ذکر شده، احساس ضرورت مى كرد تا به هر يك از اين مناطق (مستعمره يا نيمه مستعمره) هيأت هايى براى جاسوسى و كسب اطلاعات لازم گسيل دارد.
خوشبختانه مرا (همفرى)، كه از ابتداى اشتغالم در وزارت مستعمرات، وظيفه خود را به خودى انجام داده ام و مخصوصاً در مأموريت رسيدگى به امور «كمپانى هند شرقى» كه ظاهراً مسئله اى بازرگانى و در واقع جاسوسى بود، به سبب خوش خدمتی هايم، موقعيت خوبى داشتم، مأموريت پيدا كردم. در آن زمان دولت انگليس، خيالش از هندوستان آسوده بود. زيرا كشمكش هاى قومى، نژادى، دينى و فرهنگى، فرصت شورش عليه سيطره و نفوذ انگليس نمى داد ... .
ما، با وجودى كه با بيمار ديگر يعنى دولت عثمانى، چندين قرارداد به سود خود امضا كرده بوديم، اما پيش بينى كارشناسان وزارت مستعمرات آن بود كه اين امپراطورى در كمتر از يك قرن به كلى سقوط خواهد كرد.
ما هم چنين با دولت ايران، قراردادهاى سرى متعددى امضا كرده بوديم و مأموران ما در ممالك اسلامى زير نفوذ عثمانی ها و در ايران، همچنان به كار خود سرگرم بودند و با اين كه در راه هدف هاى دولت انگليس، موفقيت هايى به دست آورده بودند و در ترويج فساد ادارى و رشوه خوارى و تهيه وسايل خوش گذرانى پادشان با زيبارويان تا حدودى بنيان اين حكومت ها را بيش از پيش متزلزل ساخته بودند، اما به دلايلى كه اشاره خواهيم كرد، از نتايج ضعفِ حكومت هاى عثمانى و ايران به سود خود، چندان مطمئن نبوديم. مهم ترين دلايل عبارت بودند از:
1ـ نفوذ معنوى اسلام در مردم اين نواحى كه از نيرومندى و ثبات كامل برخوردار بود و مى توان گفت: يك مسلمان عادى از نظر مبانى اعتقادى، با يك كشيش مسيحى رقابت مى كرد. اينان به هيچ عنوانى دست از دين بر نمى داشتند. در بين مسلمانان، پيروان مذهب تشيع كه در سرزمين ايران سكونت داشتند از جهت عقيده و ايمان استوارتر و طبعاً خطرناك ترند[!].
2ـ دين اسلام، بنا بر سوابق تاريخى، دين زندگى و آزادى است و پيروان راستين اسلام به آسانى، تن به اسارت و بندگى نمى دهند. غرور عظمت هاى گذشته به گونه اى بر وجودشان حاكم است كه حتى در اين دوران ناتوانى و سستى هم دست از آن بر نمى دارند و حكومت هاى مسلمانان در عثمانى و ايران نيز عليرغم اختلاف هاى اعتقادى از دورانديشى و هوشيارى بالايى برخوردار بودند، اگر چه در نهايت ضعف قرار داشتند.. .
3ـ علماى اسلام نيز سبب نگرانى ما بودند؛ مفتيان سنّى مذهب و مراجع تشيع در مصر، عراق و ايران، هر كدام مانع بزرگى در برابر مقاصد استعمار ما جلوه گرى مى كردند ... . اگر چه اهل سنت به اندازه شيعيان، از علماى خود وحشت نداشتند و مى بينيم كه در قلمرو عثمانى ها، ميان سلطان و شيخ الإسلام، هميشه روابط حسنه برقرار بوده و نفوذ معنوى علما تقريباً به نفوذ سياسى حكّام، پهلو مى زده است. اما در مناطق شيعه نشين، مردم به علماى خود، بيشتر از پادشاهان علاقه مند بودند... و اين باعث نگرانى ما بود. اگرچه نوميدى به دل راه نمى دهيم، زيرا از روحيه خوب و صبر و شكيبايى بسيار بهره منديم... . اگرچه حاصل تلاش و زحمت ما، در آينده اى بسيار دور نتيجه بدهد. مسيحيت پس از سيصد سال (با زحمت زياد و شهادت عيسى [!]) به نتيجه رسيد و عالم گير شد. و... من در كتاب «به سوى ملكوت مسيح» نتايج يك كنفرانس مركب از نمايندگان عالى رتبه بريتانيا، فرانسه و روسيه را آورده ام.

فصل دوم
در سال 1710 ميلادى، وزارت مستعمرات انگلستان مرا مأمور جاسوسى به كشورهاى مصر، عراق، ايران، جزيرة العرب (حجاز) و قسطنطنيه (مركز خلافت عثمانى) نمود.
مأموريت من، جمع آورى اطلاعات كافى به منظور جستجوى راه هاى درهم شكستن مسلمانان و نفوذ استعمارى در ممالك اسلامى بود. همزمان با من، نه نفر [جاسوس] ديگر، از بهترين و كارآمدترين مأموران وزارت مستعمرات، در ممالك اسلامى، اين گونه مأموريت ها را بر عهده داشتند. اعتبار مالى كافى و نقشه هاى دقيق و اطلاعات دست اول را در اختيار داشتند. در موقع خداحافظى معاون وزارت مستعمرات با جمله اى ما را بدرقه كرد كه فراموش نشدنى است، او گفت: «موفقيت شما سرنوشت آينده ما را تعيين خواهد كرد، پس هر چه در توان داريد، به كار بنديد تا موفق شويد.» من در حالی كه از مأموريت خود خوشحال بودم، با كشتى به مقصد استانبول عزيمت كردم... پس از مدتى اقامت، مشغول آموختن زبان تركى و عربى شدم، به طورى كه بتوانم مانند مردم ترك و عرب زبان صحبت كنم. نام «محمد» را براى خودم انتخاب كردم و خيلى چيزها آموختم... دنبال انجام مأموريت بودم.

فصل سوم
پس از مدت دو سال، به لندن فرا خوانده شديم (بدبختى فقط پنج نفر بازگشتند و از چهار نفر ديگر، يكى در مصر مسلمان! شده بود و البته سرّى را فاش نكرده بود و يك نفر روسى هم وقتى به روسيه رسيد، از مأموريت فاصله گرفته، يك نفر ديگر هم در عراق (شهر عمّاره نزديك بغداد) به بيمارى وبا فوت كرده و از سرنوشت چهارمى در صنعا (يمن) هم خبرى نبود.)
پس از ارائه گزارش مورد تشويق قرار گرفتم و دو نفر به نام هاى جورج بلكود (G.Belcoude) و هنرى فانس (H.fanse) بهتر از من كار كرده بودند. پس از گرفتن دستور العمل جديد (سپرى شدن شش ماه در لندن و ازدواج با دختر عمه ام) برای رفتن به عراق، حركت كردم. در مأموريت جديد وارد بصره شدم. دو جناح مهم شيعه و سنى، ايرانى و عرب در اينجا زندگى مى كنند. اين نخستين بار بود كه با تشيّع و ايرانی ها آشنا مى شدم. شيعيان محبّان «علىّ بن ابى طالب [ع])»، داماد و پسر عموى پيامبر اکرم [ص] هستند و او را جانشين پيامبر [ص] مى دانند و بر اين باورند كه «محمّد» به نص صريح، «علىّ» را به جانشينى برگزيده و يازده تن از فرزندانن ذكورش، يكى پس از ديگرى امام و جانشين بر حق پيامبرند... .
اهل سنت مى گويند: ابوبكر، عمر و عثمان بنابر رأى مسلمين، براى تصدى أمر خلافت، از علىّ [ع] شايسته تر بوده اند. از اين رو در انتخاب ايشان، دستور پيامبر [ص] را از ياد برده و مستقلاً اقدام كردند ... .
يادم هست در وزارت مستعمرات، موضوع اختلاف شيعه و سنى (در باره جانشينى پيامبر و پيشواى مسلمانان) را مطرح كردم و گفتم: «اگر مسلمانان عاقلانه رفتار مى كردند و معنى زندگى را مى دانستند، اختلاف ها را رها مى كردند.» ناگهان رئيس جلسه سخنم را قطع كرد و گفت: «تو بايد آتش اختلاف را بين مسلمانان دامن بزنى، نه اينكه آنان را به وحدت كلمه دعوت كنى...» همفر، تو مى دانى كه جنگ و اختلاف براى انسان ها طبيعى و در پنج مقوله وجود دارد: اختلافات نژادى (سياه و سفيد و...)، قبيله اى، ارضى، قومى و دينى .

فصل چهارم
در بصره در مغازه نجارى «عبد الرضا» كه اصلاً شيعه ايرانى و خراسانى بود، مشغول كار شدم و سعى كردم زبان فارسى را هم ياد بگيرم. در نجارى با جوانى به نام «محمد بن عبدالوهاب» كه در لباس طلاب علوم دينى و بسيار جاه طلب، بلند پرواز و عصبى مزاج و متنفر از حكومت عثمانى بود، آشنا شدم. از رفت و آمد، او كه سنى مذهب بود با عبد الرضا كه شيعه بود در شگفت بودم، ولى بعداً متوجه شدم كه هر دو دشمن خلافت تركان عثمانى هستند. پس از مدتى بيشتر با «محمد» آشنا شدم. او به تمام معنى آزاد انديش بود و به مذاهب اربعه (حنفى، شافعى، حنبلى، و مالكى) نيز چندان پای بند نبود و مى گفت: آن چه خدا در قرآن فرموده ما را كفايت مى كند. پيروى اجبارى مردم و علماى سنى از مذاهب اربعه، باعث جمود فكرى آنها شده است در حالی كه شيعيان قائل به اجتهاد و باز بودن باب علم و در نتيجه، رشد و تحول فقه شيعه و تجديد فهم قرآن و سنت و هماهنگى با شرايط زمان مى باشند و پيش بينى مى كنم در آينده شيعيان بر سُنيان غالب خواهند شد. «محمد بن عبدالوهاب» شخصاً مطالعاتى در قرآن و حديث داشت و براى حرف هاى خودش از آراء ابوبكر (خليفه اول) و عمر (خليفه دوم) شواهدى مى آورد و مى گفت: پيامبر خدا (صلّى الله عليه وآله) تنها كتاب و سنت را به عنوان اصول تغيير ناپذير براى ما باقى گذاشته، ولى هرگز نگفته كه صحابه و علماى دينى هر چه گفتند، بايد پيروى شود. پس بر ما واجب است كه پيروى از كتاب و سنت را وجهه همت قرار دهيم، هر چند علما و پيشوايان مذهب رأى ديگرى داشته باشند. روزى بين يكى از علماى شيعه كه از ايران آمده بود به نام «شيخ جواد قمى» و «محمد بن عبدالوهاب» بحث در باره شيعه و سنى شروع شد و به تندى و ناراحتى انجاميد... ولى من خيلى خوشحال بودم و استفاده بردم. پس از آشنايى بيشتر با محمد بن عبدالوهاب، به اين نتيجه رسيدم كه اين فرد، براى اجراى مقاصد بريتانيا در منطقه شخص توانمندى مى باشد. روح بلندپروازى، غرور، جاه طلبى و دشمنى با علما و مراجع اسلام، خودكامگى تا جايى كه خلفاى راشدين را هم مورد انتقاد قرار مى داد، برداشت او از قرآن و سنت (حديث) كه تفاوت با واقعيت تاريخى داشت، بزرگ ترين نقطه ضعف او بود كه مى توانست مورد استفاده قرار گيرد [!؟]. او مى گفت: من از ابوحنيفه بيشتر مى دانم و نصف كتاب «صحيح بخارى» بيهوده و چرند است. از اين مرحله من با محمد بن عبدالوهاب گرم گرفتم و پيوسته در گوش او مى خواندم كه: خداوند تو را از موهبت نبوغ و قريحه اى بهره مند ساخته كه به مراتب از علىّ [ع] و عمر بيشتر است و اميدوارم تحولى كه در دين اسلام پديد خواهد آمد به دست تو باشد، تو اميد اسلام و نجات دهنده آن از انحطاط و سقوط خواهى بود.
نقشه من اين بود كه به هر ترتيبى شده، او را در دام وزارت مستعمرات انگليس بيندازم. بحث هاى مختلفى در باره جهاد، مُتعه (به جهت تحريك غريزه جنسى او و اين كه چرا با همه فوايدى كه متعه دارد، عمر آن را حرام اعلام كرد؟)، حرام بودن شراب و می گسارى (اختلاف حكم دين هاى آسمانى اسلام و مسيحيت در باره آن) نماز و روزه و بحث در خوب بودن آن و... با او صورت دادم. او در پاسخ سؤالات گاهى عصبانى مى شد و مى گفت: تو مى خواهى، مرا از دين خارج سازى!؟ [همفر، مدعى مى شود، با كمكِ زنى روسپى (فاحشه) وابسته به وزارت مستعمرات در بصره موفق شده اند كه هم به محمد بن عبدالوهاب شراب بخورانند و هم او را وادار به ازدواج موقت نمايند و حتى او نماز را گاهى ترك مى كرده است].
روزى سخن را در باره شخصيت و مقام پيامبر [ص] شروع كردم ولى او تمايلى نشان نداد... بالأخره موفق شدم دوستى خودم را با او جدى تر كنم و به او تعهد بدهم كه تا آخر عمر از يك ديگر جدا نشويم و رفاقت ما ادامه داشته باشد و او قبول كرد. گزارش اين وقايع را به طور كامل و منظّم به وزارت مستعمرات انگلستان مى فرستادم و پاسخ هاى وزارت خانه نيز تشويق كننده و اميدواركننده بود!.
به محمدبن عبدالوهاب وعده و مژده هاى زيادى مى دادم. يك بار نيز به دروغ (خوابى را ساخته و پرداخته نموده) به او گفتم: «كه در خواب ديدم كه پيامبر [ص] در يك جمعى از علما، پس از ديدن چهره نورانى تو، با احترام به تو فرمودند: كه اى هم نام من، تو وارث علم و جانشين من در اداره شئون دين و دنياى مسلمانان هستى ... بيم به دل راه نده» او پس از شنيدن اين داستان نزديك بود، پرواز كند و احساس كردم كه آمادگى او براى اظهار سخنان و آراء و پندارهايش بيشتر شده است ... .

فصل پنجم
از وزارت مستعمرات دستورى رسيد، مبنى بر اين كه فوراً به عراق (شهرهاى مقدس كربلا و نجف) رفته، گزارش كاملى از تحولات و زندگى مردم به ويژه مسائل دينى و مذهبى و وضع علما و افكار آنان تهيه كنم. لذا با «محمد بن عبدالوهاب» خدا حافظى كردم و او را نيز تشويق به مسافرت به ايران و ديدار از شهرهاى اصفهان و شيراز كردم (او را از مسافرت به تركيه كه خواهان آن بود، منع كردم، چون با روحيه او كه تند مزاج بود، سازگار نبود و خطر ديدار با علماى متعصب اهل سنت و پنبه شدن كارهايم مى رفت).... و قرار گذاشتيم هر كدام زودتر برگشتيم، حتماً به مغازه «عبد الرضا» مراجعت كنيم و باز هم ديگر را ملاقات نماييم ... .

فصل ششم
به لندن فرا خوانده شدم، پس از ملاقات با مسئولان مربوطه و ارائه گزارش ها، خيلى خوش حال شدند و گزارش هاى رسيده «صفيّه» نيز مثبت بودن عملكرد مرا تأييد مى كرد. متوجه شدم براى حفظ و مراقبت من مأموران ويژه اى اعزام شده و دائماً مرا حفاظت مى كنند. در ملاقات با وزير مستعمرات، او مرا خيلى ستود و از مهارتم در نفوذ و تسلط بر «شيخ محمد بن عبدالوهاب»، فوق العاده خوشنود بود. نگرانى خودم را در مورد بى خبرى از سرنوشت محمد (مسافرت او به اصفهان) گفتم، ولى وزير اعلام كرد، نگران نباش، مأموران مخفى ما او را زير نظر دارند و به شيراز نيز مسافرت كرده است و مأمورى به نام «عبد الكريم» همراه او و زنى به نام «آسيه» را براى او صيغه كرده است!. خلاصه ما چهار نفر: عبد الكريم، صفيه، آسيه و نويسنده (همفر)، محمد بن عبدالوهاب را براى قبول مسئوليت هاى آينده تربيت مى كرديم. آماده مأموريت جديد شدم، معاون وزير مرا به اتاق ويژه اى برد، در اتاق در اطراف ميز، ده نفر نشسته بودند، خيلى تعجب كردم زيرا افراد عبارت بودند: 1ـ فردى شبيه امپراطورى عثمانى 2ـ فردى شبيه شيخ الإسلام عثمانى 3ـ فردى شبيه پادشاه ايران 4ـ فردى شبيه عالم شيعى مذهب در دربار ايران 5ـ فردى شبيه مرجع تقليد شيعيان نجف و چند منشى و مترجم. معاون شروع به صحبت كرد و گفت: اين پنج نفر در شكل و قالب شخصيت اصلى، به صورت بدلى در آمده به افكار و ايده هاى خود، چنانچه مأموران ما گزارش داده اند مسلط هستند و اگر می خواهى از آن ها سؤال كن تا متوجه شوى! و من پرسش هايى كردم و آن ها 70% واقعى پاسخ مى دادند! معاون در پايان، كتابى كه حدود 1000 صفحه داشت، به من داد كه در آن حجم زيادى از گزارش های مأموران بريتانيا در سراسر جهان همراه با رهنمودها، راه حل ها و دستور العمل هاى لازم براى هر منطقه و كشور آمده بود، پس از مطالعه سه هفته اى آن را مسترد كردم. كتاب دومى را دريافت و پس از مطالعه اطلاعات مذهبى و آداب و رسوم آن ها و همين طور نقاط قوت و امتيازاتى كه مسلمانان (شيعه و سنى) و كشورهاى مختلف با گرايش ها و عقيده هاى مسلمانان و كشورهاى خاورميانه دارا هستند، آمده بود را مطالعه كردم نام اصلى كتاب «چگونه اسلام را نابود كنيم؟!» بود، معاون وزير گفت: نبايد زياد عجله كرد، طرح هاى ما تا يك قرن آينده جواب مناسب را مى دهد. [تأسيس دولت اشغال گر اسرائيل و تسلط وهابيان و آل سعود در حجاز، مركز جهان اسلام و پايگاه وحى، نتيجه طرح هاى دراز مدت استعمار انگلستان است].

فصل هفتم
آماده برگشت شده بودم، هنگام خداحافظى معاون وزير، طرح 14 ماده اى را به من نشان داد كه در آن به مواردى مانند همكارى گسترده با امپراتورى روسيه به منظور نفوذ و تسلط بر مناطق مسلمان نشين ـ همكارى با پادشاهان فرانسه ـ دامن زدن به اختلافات بين عثمانى و ايران ـ واگذارى بخشى از سرزمين هاى مسلمان نشين به يهوديان و مسيحيان و زرتشتيان و... تجزيه دولت ايران ـ تبليغ عقايد و مذاهب ساختگى و مَن درآوردى [شيخيه، بابيه، بهائيت، قاديانيه،...] در مناطق اسلامى با برنامه ريزى منظم و... اشاعه فساد و فحشاء در بين مسلمانان ـ حمايت از فرماندهان فاسد و نالايق ـ كوشش در فعاليت جاسوسى در مناطق اسلامى - و.. اشاره شده بود.
خلاصه دستور مأموريت جديد ابلاغ شد كه آن منحصراً آماده «ساختن محمد بن عبدالوهاب» براى اظهار دعوت به دين نوظهور بود... در دستورالعمل جديد برنامه 6 ماده اى نوشته شده بوده كه ذكر مى كنم:
1ـ تكفير مسلمانانى كه به عقيده و مذهب او نپيوندند و جايز دانستن قتل و كشتن و غارت و تجاوز به نواميس آن ها و... .
2ـ در صورت امكان، انهدام بناى كعبه به بهانه محو آثار بت پرستى و جلوگيرى از انجام فريضه حج و... .
3ـ تشويق قبايل عرب به ياغی گرى و مخالفت با خلافت عثمانى و... .
4ـ ويران ساختن مقبره ها و زيارت گاه هاى مسلمين در مكه و مدينه و عراق به بهانه شرك، بدعت و... .
5ـ گسترش ناامنى، فتنه و آشوب و هرج و مرج در بلاد اسلامى.
6ـ چاپ و انتشار قرآن جديدى با كم و زياد كردن آيات و سوره ها و...
معاون وزير با تحويل دادن اين دستورالعمل مژده مى داد كه «محمد بن عبدالوهاب» قادر خواهد بود با كمك مأموران ما به چنين موفقيتى دست پيدا كند، مگر محمد بن عبدالله [ص]، مردى تنها نبود كه توانست انقلاب خانمان سوزى! را بر پا كند..
پس از رسيدن به بصره و ديدن يادداشت «محمد بن عبدالوهاب» كه نشانى خودش در نجد را نوشته بود، فوراً به سمت آن جا حركت كردم. پس از ملاقات با او قرار شد، خودم را با نام «عبدالله» به عنوان برده او معرفى كنم. مدت دو سال در نجد دائماً با او بودم و مقدمات دعوت (قيام) او را آماده كردم و بالأخره در سال 1143 هجرى، تصميم جدى خود را اعلام كرد و كم كم طرف داران او جمع شدند و نامه اى به سران قبايل فرستاده شد، ولى بعداً مخالفت هايى هم ديده مى شد، ولى مقاومت مى كرديم، جاسوسانى در بين مخالفان شيخ مى فرستاديم و از برنامه ها و تصميمات آن ها، ما را آگاه مى كردند. حتى برنامه كشتن شيخ را داشتند ولى آن را ناكام گذاشتيم. كم كم شيخ محمد به من قول داد كه برنامه 6 ماده اى وزارت مستعمرات را اجرا كند، ولى دو مورد را قبول نمى كرد: يكى، انهدام كعبه هنگام تصرف آن جا و ديگرى، آماده ساختن قرآن جديد. پس از چند سال كه از پيشرفت برنامه ها گذشت، وزارت مستعمرات انگلستان تصميم سياسى خود را اعلام كرد و آن، مطرح كردن شخصى بود به نام «محمد بن سعود» كه حاضر است با «محمد بن عبدالوهاب» اتحاد برقرار كند. نماينده محرمانه اى به منطقه آمد و ضمن تشريح برنامه و طرح هاى آينده اعلام نمود، حل و فصل امور دينى و مذهبى با رهبرى و هدايت «محمد بن عبدالوهاب» و مسئوليت سياسى و نظامى با «محمد بن سعود» مى باشد. پس از مدتى موفق شدند، شهر «درعيّه» را فتح كنند. اختلافات جزئى كه پيش مى آيد به كمك ما حل مى شد...» [خاطرات همفر، جاسوس انگليسى در ممالك اسلامى، چاپ سوم، تهران، مؤسسه انتشارات اميركبير، 1377. تاريخ اتمام ترجمه عربى 2/1/1973 ميلادی مى باشد].

نقد «خاطرات همفرى»
از مطالعه و بررسى محتواى اين كتاب، ابهامات و نشان هايى به دست مى آيد كه نشان گر بى بنيادى و ساختگى بودن مطالب آن است [اگر چه بسيارى از مطالبى كه از وضعيت كشورهاى اسلامى و سياست هاى استعمارى انگلستان آمده است واقعى مى باشد].
1ـ كتاب به وسيله نويسنده، ناشر و مترجم ناشناس لبنانى [ با مخفّف د. ج. ح ] به زبان عربى چاپ و منتشر شده كه مدعى است آن را از متن فرانسه گرفته، ولى از منبع اصلى و زبان آن [انگليسى ]سخن به ميان نياورده و سندى ارائه نداده است؟! [در مقدمه ترجمه انگليسى اين كتاب كه در بمبئى پاكستان چاپ شده، آمده است: «در خلال جنگ جهانى دوم، آلمانی ها خاطرات مستر همفر را به صورت يك مجموعه دنباله دار در مجله اشپيگل منتشر كردند و در اين مجموعه كه با عنوان اعترافات همفر چاپ مى شد، از چهره امپرياليسم و استعمارگر انگليس پرده برداشتند. پس از جنگ جهانى دوم، يك مجله فرانسوى، ترجمه فرانسه اين خاطرات را منتشر نمود، سپس دانشجويى لبنانى آن را به عربى بازگرداند و در بيروت منتشر كرد. برگرفته از مقدمه كتاب دست هاى ناپيدا (خاطرات مستر هِمفر) ترجمه احسان قرنى، نشر گلستان كوثر، تهران، 1376].
2ـ تاريخ مسافرت هاى محمد بن عبدالوهاب درست روشن نيست، ولى در هنگام مأموريت ادعايى نويسنده (همفرى) در بصره، بيش از ده تا دوازده سال از عمر او (محمد بن عبدالوهاب) نگذشته بوده و اساساً چگونه ممكن است، در اين سن و سال به دو زبان خارجى (فارسى و تركى) مسلط و هم در انديشه هاى خود پخته و بلند پرواز باشد و هم خود را از ابوحنيفه خوش فهم تر و هم در فهم قرآن خود را مجتهد بداند و هم زنى را به متعه (ازدواج موقت) گرفته باشد؟!.
3ـ علی رغم راست بودن بعضى از مطالب مانند نقشه استعمار در علاقه مند ساختن مردم كشورها به دين و فرهنگ پيش از اسلام كشورهايشان كه ديپلماسى غربى آن را كتمان نكرده و ايجاد اختلاف بين گروه ها و فرقه هاى اسلامى و...، ولى در نقل سرگذشت محمد بن عبدالوهاب و كارهاى او به مواردى بر مى خوريم كه سيره نويسان او نگفته اند، مثلاً همفرى درنگ ابن عبدالوهاب در اصفهان را در حدود سال 1130 هـ / 1717 م مى داند، در حالي كه طبق ديگر نوشته ها، وى به سال 1148 هـ / 1736 م به اصفهان مسافرت كرده است!. بنابر اين تا دست يابى بر اسناد و مدارك متقن تاريخى نمى توان همه اين گزارش را تأييد كرد و البته تكذيب هم نمى توان كرد، بهترين راه مطالعه اسناد و مدارك وزارت امور خارجه انگلستان است!.
4ـ در هيچ يك از منابع و مدارك وهابيان، تا كنون اشاره اى به نوشته همفرى نشده و لازم است وهابيان و طرف داران آنان، جهت روشن شدن اتهام به جاسوسى و دخالت استعمارگران بيگانه مانند انگلستان در تأسيس و حمايت از فرقه وهّابى ها، عكس العمل نشان بدهند.! در كتاب «كتب حذّر منها العلماء» تاليف مشهور بن حسن آل سلمان (2 جلد) فقط از «مذاكرات همفر» نام برده و شديداً به مطالب نويسنده كتاب حمله شده است.
با توجه به گرايش نويسنده به وهابيت، اولاً با اين كار، اعتراف به وجود فرد خارجى به نام «همفرى» كرده و آن چه كه شايع است كه خاطرات او تخيّل و رُمان مى باشد را مردود دانسته و ثانياً يادداشت هاى او را هم واقعى مى داند. منتهی طرف داران وهابيت را از خواندن آن پرهيز مى دهد! [آل سلمان، مشهور بن حسن، كتب حذر منها العلماء، الرياض; دارالصميمى للنشر و التوزيع، 1415 هـ.].


2-کتاب تاريخ آل سعود
اين كتاب ، «تاريخ آل سعود» توسط فردى با نام (مستعار) ناصر السعيد، در 1040 صفحه به عربى چاپ و منتشر و افشاگرى در مورد وهابيان را از جهت انتساب «يهودی گرى» به اجداد محمد بن عبدالوهاب و خاندان سعودى ارايه داده است. مؤلف مى نويسد: «در مكتبه [كتابخانه ] استانبول جزوه اى موجود است كه در سال 1234 هـ / 1818 م چاپ شده و روشن مى سازد كه مردى به نام «سليمان القرقوزى اليهودى» جدّ محمد بن عبدالوهاب بوده و ماجراى چگونگى مسلمان شدن او را ذكر مى كند ... .
محمد بن سعود، خويشاوند محمد بن عبدالوهاب و نخستين هم پيمان او نيز يهودى و هدفشان خراب كردن اسلام از داخل اسلام بوده است. نويسنده براى تأكيد سخنان خود شواهدى هم ارائه مى دهد و مى نويسد: «محمد بن عبدالوهاب هنگامى نيرو و نفوذ يافت كه با يهوديان نجران در يمن اتحاد برقرار کرد و درخواست كمك مالى از آنان نمود و سپس آنان را بر ضد مردم نجران بر انگيخت». مؤلف با ارائه تصاوير و اسناد فراوان پيدايش فرقه وهابيان و حكومت آل سعود را در خدمت يهود و صهيونيزم بين الملل [دشمنان واقعى اسلام و مسلمانان] مى داند... .[ ناصر السعيد; تاريخ آل سعود، الجزء الأول، بيروت: منشورات اتحاد شعب الجزيرة العربية، 1979 ميلادی].
يادآورى مى شود: خلاصه ای از اين كتاب توسط ابو ميثم با عنوان «از كجا تا به كجا؟ (خاندان سعودى را بهتر بشناسيم) ترجمه و مؤسسه تحقيقاتى الغدير در سال 1360 شمسی آن را منتشر كرده است.


نقد كتاب «ناصر السعيد»
اگر چه كتاب «تاريخ آل سعود» نوشته ناصر السعيد، بيش از خاطرات همفرى قابل اعتماد و تأمل مى باشد ولى به دليل مستند نبودن و نامنظم بودن، چندان قابل اعتنا و تمسك نمى باشد!. فقط بنيان گذاران فرقه وهابيان را متهم به «يهودی گرى» و در خدمت «دشمنان» مى كند. لازم به ذكر است كه واكنش وهابيان سعودى درباره اين كتاب و نويسنده آن بسيار تند و خشن بوده است، به طورى كه گفته مى شود با پرداخت رشوه كلان، مؤلف در يكى از كشورهاى عربى (ظاهراً اردن) ربوده شد و به عربستان منتقل و تحت شديدترين شكنجه ها كشته مى شود.
گفته مى شود، نويسنده كتاب تاريخ آل سعود (ناصر السعيد) به انقلاب اسلامى ايران و حضرت امام خمينى (ره) علاقه زيادى داشته است. گفته می شود، نویسنده کتاب که قبلاً از کارکنان ارتش سعودی بوده و به لبنان متواری شده بود، با توطئه و نقشه حساب شده ماموران آل سعود، دستگیر، شکنجه و به طرز فجیعی کشته شد!.
يادآورى مى كنم در این نوشتار کوتاه، نقد «خاطرات همفرى» و « تاريخ آل سعود» از كتاب ايران و جهان اسلام، پژوهش هايى تاريخى پيرامون چهره ها، انديشه ها و جنبش ها; چاپ اول، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوى، 1368 شمسی، تأليف مرحوم دكتر عبدالهادى حائرى، استفاده شده است. (*)


نتيجه گيرى
1ـ روشن و قطعی است که استعمارگران غربى و استکبار جهانی، به ویژه استعمار پیر (انگلستان) دشمنان واقعى اسلام و مسلمانان مى باشند و لحظه اى از توطئه در باره اسلام و مسلمانان و دخالت در كشورهاى اسلامى كوتاهى نمى كنند.
2ـ روش ها، دسیسه ها و اصولى كه دشمنان استعمارگر خارجى براى خشن معرفى نمودن دين اسلام به كار مى برند، جالب و عبرت گرفتنی مى باشد. لازم است مسلمانان از مذاهب مختلف و سائر ملت ها آنها را بشناسند (نمونه هايى از اين روش ها در خاطرات مستر هِمفرى! آمده است).
3ـ اوضاع جهان اسلام و كشورهاى اسلامى به ويژه خاورميانه در قرن هيجدهم ميلادى / دوازدهم هجرى، بسيار آشفته بوده است. دشمنان تلاش زيادى كردند تا از طرفى، امپراتورى عثمانى را متلاشى كنند و از طرف دیگر، بذر نفاق و اختلاف و درگيرى را در بين مذاهب مختلف اسلامى (شيعه، سنى و...) ایجاد نموده و به اهداف سياسى و اقتصادى خود، نايل شوند.
4ـ فرقه وهابيت تکفیری، اگر صد درصد ساخته و پرداخته استعمارگران خارجى نباشد، و از روی جهل و حماقت و خیره سری و دشمنی محمد بن عبدالوهاب و آل سعود با اندیشه های ناب اهل بیت (ع) گسترش پیدا کرد ولى مى توان گفت: فرقه اى است كه صد درصد در خدمت استعمارگران قرار گرفت و چه بهره ها و سودهاى فراوانى كه استعمارگران (دشمنان اسلام و مسلمانان) از عملكرد آن به دست نياوردند و هم اكنون نيز اسلامِ وهّابى حاکم در عربستان سعودی و مناطق دیگر، تجسّمِ همان اسلامِ امريكايى و غربی! (صد در صد مخالف اسلام ناب محمدى"صلّى الله عليه وآله") مى باشد!. از ناحیه این نوع تفکر جاهلانه و انحرافی، چه لطمات و خساراتی بر مسلمانان به ویژه شیعیان مظلوم در جهان اسلام رخ داده که اخبار و اسناد آن در رسانه ها ثبت و ضبط شده و همه روزه مردم دنیا، شاهد آن جنایات وحشیانه هستند.



--------------------------------------------------------------------------------------
(*) اين مقاله، بخشی از فصل چهارم رساله پايان نامه اينجانب (در مقطع کارشناسی ارشد) با عنوان فرقه ی وهابيت و عملکرد آن در تاريخ معاصر، دفاع در سال 1379 شمسی از مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی (ره) می باشد.

منابع :
- قرنی، احسان؛ دست های ناپيدا (خاطرات مستر همفر)، نشر گلستان، تهران، 1376 ش .
- خاطرات همفر، جاسوس انگليسى در ممالك اسلامى، چاپ سوم، تهران، مؤسسه انتشارات اميركبير، 1377 ش.
- ناصر السعيد; تاريخ آل سعود، الجزء الأول، بيروت: منشورات اتحاد شعب الجزيرة العربية، 1979 م.
- عبد الهادی حائری، ايران و جهان اسلام، پژوهشی هائی تاريخی پيرامون چهره ها، انديشه ها و جنبش ها، چاپ اول، مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوى، 1368 ش.
- آل سلمان، مشهور بن حسين؛ کتب حذّر منها العلماء، دار الصميمی للنشر و التوزيع، الرياض، 1415 ق.
- ابو ميثم، از كجا تا به كجا؟ (خاندان سعودى را بهتر بشناسيم)، ترجمه: مؤسسه تحقيقاتى الغدير، 1360 ش.

******************************************************
منبع: سایت مقالات تخصصی و اخبار فرهنگی ایران و جهان www.jafari042.ir