مردم داری

مردم داری از نمونه ها اخلاق معاشرت

بدون شناخت نمودها و شاخصهای مردم داری و این خصلت نیکو، نمی توان به رمز آن دست یافت. چه روحیه ها و خصلتهایی سبب جذب دیگران می شود؟ جذبی که راهگشای توفیق بیشتر برای خدمت و همدلی باشد. برخی از این نمودها از این قرار است:
بازدید : 2447
زمان تقریبی مطالعه : 7 دقیقه
تاریخ : 02 اردیبهشت 1398
مردم داری از نمونه ها اخلاق معاشرت

اخلاق معاشرت - جواد محدثی

نمودهای مردم داری

1 - خوش اخلاقی

حسن خلق، کمندی است که دیگران را در دام محبت اسیر می کند. کیست که از برخورد شایسته خوشش نیاید و جذب چنین انسانی نشود؟ 
از امام صادق (علیه السلام) پرسیدند: 
حد و مرز اخلاق نیک، چیست؟ 
فرمود: آن است که: 
اخلاقت را نرم کنی، 
کلامت را پاکیزه سازی، 
و با چهره ای باز و گشاده با برادران دینی ات روبرو شوی(43). 
گشاده رویی، از بارزترین صفات رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بود که سهمی عمده در جذب مردم به اسلام و شیفتگی آنان به شخص پیامبر اسلام داشت. خداوند درباره این خصلت مردمی رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرماید: 
فبما رحمة من الله لنت لهم و لو کنت فظأ غلیظ القلب لانفضوا من حولک؛(44) 
به خاطر رحمت الهی بود که برای مردم نرم شدی و اگر تندخو و خشن و سخت دل بودی از دور تو پراکنده می شدند. 
در ادامه آیه می فرماید: پس، از آنان در گذر، بر ایشان استغفار کن، و در کار با آنان مشورت نما. 
گویا که عفو، استغفار و مشورت، نمونه های دیگری از حسن خلق و رفتار مردم دارانه و جاذب است، چرا که نوعی اعتماد به مردم و به حساب آوردن آنان است و چنین برخوردی، عامل جاذبه شخص می گردد.

2 - عفو و گذشت

کینه توزی و لجاجت، ویژه روحهای حقیر و همتهای پایین است. 
برعکس، آنان که نظر بلند و روح بزرگ دارند، پوزشها را می پذیرند، از خطاهای دیگران چشم می پوشند و از حق شخصی خویش در می گذرند. بلند نظری انسان، عامل محبت دلهای دیگران است. برای خود انسان نیز نوعی لذت روحی دارد و گفته اند: در عفو، لذتی است که در انتقام نیست. 
عفو و گذشت و چشم پوشی و نادیده گرفتن لغزشهای دیگران، دانه های جلب محبت است و دیگران را خوشبین، وفادار و بامحبت نگاه می دارد.
امام سجاد (علیه السلام) در دعای بلند مکارم الاخلاق، از خداوند این گونه می طلبد: 
خداوندا!... 
مرا ثابت قدم و استوار بدار، تا با ناخالصان و دغلها، خیر خواهانه برخورد کنم، 
و هر کس از من دوری گزید، من به او نیکی کنم، 
و به کسی که مرا محروم کرده، بذل و عطا کنم، 
و با آن که با من قطع رابطه کرده، بپیوندم، 
و کسی را که غیبت مرا کرده است، به خوبی یاد کنم، 
توفیقم ده که نیکی را سپاسگزار باشم، 
و...از بدی، چشم پوشم و درگذرم(45).

3 - بخشش و محبت

آدمیزاد، بنده احسان است. به هرکس نیکی کنی، او را رام و مطیع خویش می سازی و به هر کس محبت و لطف کنی، قلعه دلش را فتح کرده ای. به قول سعدی: 
بنده حلقه بگوش، ار ننوازی، برود - لطف کن لطف، که بیگانه شود حلقه بگوش 
این تعلیم حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) است که: 
ای مردم! 
می دانم که نمی توانید با اموالتان همه مردم را راضی کنید، ولی با چهره باز و گشاده رویی و خوش اخلاقی، می توانید(46). 
و سخن مولایمان حضرت امیر (علیه السلام) چنین است: 
بالایثار یسترق الاحرار؛(47) 
آزادمردان، با ایثار، بنده و غلام می شوند. 
البته بنده و غلام خوبیها و کرامتهای اخلاقی. این هم گام دیگری در جذب دلها و ایجاد الفتها و تحکیم رابطه های عاطفی در جامعه بشری است.

4 - واضع و خاکساری

همچنان در پی بیان نمونه هایی از روحیه مردم داری هستیم. افتادگی و تواضع و فروتنی، یکی دیگر از این ویژگیهاست. چنین کسان می توانند مردم را دور شمع وجود خودشان جمع کنند، آن گونه که پیامبر خدا بود و انجام می داد. تکبر، پشت انسانها را خالی می کند و زیر پا را هم! 
مردم، از پیرامون افراد مغرور و متکبر و خودخواه، پراکنده می شوند. برعکس آن، تواضع، مردم را به محبت و عنایت و حمایت می کشاند. 
امام علی (علیه السلام) فرموده است: 
سه چیز موجب محبت دیگران می شود: الدین و التواضع و السخاء(48)؛ 
دینداری، فروتنی و بخشندگی. 
مغروران و خود بزرگ بینان، هرگز نمی توانند با جمعی کار کنند و حمایت آنان را همواره با خود داشته باشند. اگر هم چند صباحی مردم در پی آنان باشند، به تدریج رهایشان می کنند. می گویی نه؟ به اطراف و دوستانت بنگر، و به آنان که کاری در دستشان است دقت کن. ببین متکبران در میان مردم جا دارند، یا متواضعان؟

5 - حوصله و تحمل

سعه صدر، وسعت نظر و ظرفیت لازم داشتن، از نمونه های دیگر مردم داری است. گاهی افراد، بی حوصله اند، از جایی و چیزی ناراحتی دارند، یا ضرر و آسیبی دیده اند، یا تحت فشار و گرفتاری اند، توقعشان بالاست، عصبانی می شوند، حرف تند می زنند و... 
آن که صبور باشد و بردبار، می تواند با مردم کنار آید، 
آن که تحمل حرفها، تندیها و بداخلاقیها را در مکتب صبر، تمرین و تجربه کرده باشد، می تواند در ارتباط با مردم، به خدمت خویش و حضور کریمانه در کنارشان ادامه دهد. خود تحمل و مقاومت، برای انسان، هوادار درست می کند. از کوره در نرفتن، بردباری نشان دادن، خشمگین نشدن، از آثار این ظرفیت است. کسی که از این ویژگی اخلاقی برخوردار باشد، از یاری و حمایت دیگران هم برخوردار خواهد بود. باز بشنویم از کلام امیرالمؤمنین (علیه السلام) که فرمود: 
بالحلم تکثر الانصار(49). 
و نیز این کلام نورانی آن حضرت: 
بالاحتمال و الحلم یکون لک الناس انصاراً و اعواناً(50). 
که هر دو سخن، معنای مشابه دارد، یعنی: در سایه حلم و بردباری و تحمل است که یاوران زیاد می شوند و مردم، پشتیبان و حامی تو می گردند. 
این خصلت، بویژه برای کسانی که با مردم در تماس و ارتباط بیشتری اند و در معرض مراجعات، طرح سؤالها، نیازها، توقعات و مشکلاتند، ضروری تر و از مهمترین صفات شایسته برای مسؤولان است.

6 - تفقد و رسیدگی

مردم، بویژه گرفتاران و دردمندان، نیازمند احوالپرسی، رسیدگی، سرکشی و در یک کلمه تفقدند.
گاهی یک احوالپرسی و سلام، شادابی روح و نشاط زندگی فراوانی (برای هر دو طرف) پدید می آورد. 
گاهی نوشتن یک نامه یا تلفن کردن به یک آشنا و فامیل، محبتها و صفاهای بسیاری ایجاد می کند. 
گاهی سر زدن به همسایه و عیادت یک بیمار و شرکت در یک مجلس ختم یا عروسی، مبدأ بسیاری از دوستیهای ماندگار می شود. 
دید و بازدیدهای خانوادگی، دلها و زندگیها را به هم مربوط می کند. 
پرسیدن از گرفتاریها و مشکلات دیگران و تلاش در حل و رفع آنها، در دلها را به روی انسان می گشاید. 
پس چه باید کرد؟ روشن است: با مردم زیستن، با همسایه ها و همشهریها و همکاران و معاشران و همنوعان، جوش خوردن، انس گرفتن، در رنج و راحت دیگران شریک شدن، فاصله ها را با دیگران کوتاه کردن، قطع رابطه ها را به آشتی بدل کردن، اختلافها و کدورتها را زدودن و... 
اینها همه عمل صالح است. 
و خداوند چنین نیکوکاران را دوست می دارد. 
تا توانی به جهان خدمت محتاجان کن - به دمی یا دِرمی یا قلمی یا قدمی 
مردم داری، اخلاق زیبنده مسلمانی است که می خواهد از الگوهای دینی و ارزشهای مکتبی الهام بگیرد و زندگی اسلامی داشته باشد. 
باید با عمل، دگران را جذب کرد، نه با حرف! گفتار بی عمل، چکِ بی محل است. و مردم داری، اخلاق انبیا و اولیاست...

**********


43) معانی الاخبار، صدوق، ص 253. 

44) آل عمران، آیه 159. 

45) صحیفه سجادیه، دعای 20 (دعای مکارم الاخلاق). 

46) مستدرک وسائل الشیعه، ج 2، ص 83. 

47) غرر الحکم، آمدی، ج 1، ص 329. 

48) غررالحکم، آمدی، ج 1، ص 360. 

49) غرر الحکم، آمدی، ج 1، ص 329 و 335. 

50) غرر الحکم، آمدی، ج 1، ص 329 و 335. 
 

دیدگاه های کاربران

هیچ دیدگاهی برای این مطلب وارد نشده است!

ارسال دیدگاه